Οι Βρυξέλλες μπορούν να σταματήσουν την επιθετικότητα της Τουρκίας

Η δυσφορία απέναντι στην Αγκυρα κορυφώνεται. Η Τουρκία συνεχίζει να κατέχει το ένα τρίτο της Κύπρου και, με το άνοιγμα των Βαρωσίων, επανήλθε στην πολιτική της εθνοκάθαρσης. Ο νέος πρόεδρος-μαριονέτα στα Κατεχόμενα θα επιταχύνει τον τουρκικό εποικισμό τα επόμενα χρόνια. Ο τουρκικός «διάδρομος ειρήνης» στη βόρεια Συρία μετατράπηκε στη φρίκη της εθνοκάθαρσης, των απαγωγών και των βιασμών, με τους βετεράνους του Ισλαμικού Κράτους να περιφέρονται πλάι σε Τούρκους στρατιώτες. Οι απολογητές της Τουρκίας μπορεί να υποβαθμίζουν τις ενέργειές της στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Συρία ή το Ιράκ, υποστηρίζοντας ότι θρέφονται από οικονομικές διαμάχες ή αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις. Ωστόσο τίποτα από αυτά δεν σχετίζεται με την επιλογή της Αγκυρας να παρέμβει, από τον αέρα και μέσω Σύρων μισθοφόρων της, στη σύγκρουση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Εδώ τα κίνητρα του Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται να σχετίζονται περισσότερο με τη θρησκευτική αντιπαλότητα.

Διπλωματικές πρωτοβουλίες θα συνεισφέρουν ελάχιστα στο να αλλάξει η νοοτροπία του Ερντογάν. Επιτέλους, έχουν ήδη εκδηλωθεί πάμπολλες, όλες ατελέσφορες. Οσο οι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι ηγέτες περιορίζονται σε λόγια, εκείνος τα ερμηνεύει ως έλλειψη σοβαρότητας και συνεχίζει απτόητος. Οι μόνες φορές που ακούει, είναι όταν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι του επιβάλλουν κυρώσεις.

Αυτό συνέβη στην περίπτωση του Αντριου Μπράνσον, του Αμερικανού πάστορα ο οποίος συνελήφθη στην Τουρκία με ψευδείς κατηγορίες ώστε να χρησιμοποιηθεί ως διαπραγματευτικό ατού για πολιτικά ανταλλάγματα. Ο πρόεδρος Τραμπ επέβαλε δασμούς στον τουρκικό χάλυβα και το τουρκικό αλουμίνιο, παράλληλα με κυρώσεις κατά Τούρκων αξιωματούχων. Η κίνηση αυτή προκάλεσε απότομη πτώση στην ισοτιμία της τουρκικής λίρας και ο Ερντογάν ανέκρουσε πρύμναν. Με απλά λόγια, οι κυρώσεις λειτούργησαν.

Επομένως το ερώτημα είναι αν η Ευρώπη έχει τη θέληση να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία. Μέχρι τώρα, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, τουλάχιστον πέντε ευρωπαϊκές χώρες αντέδρασαν αρνητικά στην πρόσφατη πρόταση του Ελληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για εμπάργκο όπλων στην Τουρκία. Αυτό είναι ατυχές, δεδομένου ότι τα τουρκικά όπλα τροφοδοτούν την αστάθεια σε όλους σχεδόν τους γείτονες της Τουρκίας εκτός από τη Βουλγαρία. Επιπλέον, η Τουρκία πούλησε στη Λευκορωσία όπλα που χρησιμοποιούνται για την καταστολή όσων διαδηλώνουν υπέρ της δημοκρατίας.

Δεν αποτελεί είδηση ότι ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες θέτουν τα εμπορικά τους συμφέροντα υπεράνω των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ειρήνης. Αυτή η λογική σημάδεψε την ατελέσφορη πολιτική του πρώην υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας Κλάους Κίνκελ για «κριτικό διάλογο» με το Ιράν. Η Τουρκία αντιπροσωπεύει, ενδεχομένως, ακόμη περισσότερο επικίνδυνο αντίπαλο για την Ευρώπη λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας, αλλά και του απρόβλεπτου χαρακτήρα του Ερντογάν.

Ωστόσο οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι σε θέση να πιέσουν την Τουρκία χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο τα οικονομικά τους συμφέροντα. Η τουρκική κυβέρνηση κατέχει το 49% των μετοχών της Turkish Air, του εθνικού αερομεταφορέα. Από το υπόλοιπο ποσοστό, σημαντικό μέρος βρίσκεται στα χέρια ανθρώπων του Ερντογάν. Ο πρόεδρος ποντάρει στην εταιρεία για να μετατρέψει την Κωνσταντινούπολη σε κόμβο των διεθνών αερομεταφορών, ανταγωνιστικό έναντι του Ντουμπάι και της Ντόχα. Για τον σκοπό αυτό, επένδυσε 10 δισ. ευρώ στο νέο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης. Το 2019, ο τουρισμός απέφερε στην Τουρκία 20 δισ. ευρώ.

Αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες ήθελαν να αποθαρρύνουν την τουρκική επιθετικότητα, θα μπορούσαν να απαγορεύσουν πτήσεις της Turkish Air σε ευρωπαϊκά αεροδρόμια. Αυτό θα επέφερε σοβαρό πλήγμα στο κύρος της Τουρκίας στον τομέα των αερομεταφορών και θα υπονόμευε τις επενδύσεις της στο νέο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης. Βεβαίως, ο Ερντογάν θα σκεφτεί να απαντήσει με την απαγόρευση των ευρωπαϊκών πτήσεων στη χώρα του, αλλά κάτι τέτοιο θα απειλούσε να οδηγήσει σε κατάρρευση την τουριστική του βιομηχανία. Καμία ευρωπαϊκή επιχείρηση δεν θα υφίστατο σοβαρή ζημιά.

Η ίδια στρατηγική μπορεί να εφαρμοστεί στο κατεχόμενο από την Τουρκία τμήμα της Κύπρου. Οι Ευρωπαίοι που επισκέπτονται τα Κατεχόμενα ως τουρίστες οφείλουν να συνειδητοποιήσουν ότι επιδοτούν μια εθνοκάθαρση. Επομένως, η Ε.Ε. μπορεί να επιβάλει κυρώσεις σε όποια εταιρεία μεταφέρει τουρίστες στη βόρεια Κύπρο, θέτοντας το δίλημμα: ή με την Ευρώπη ή με την τουρκική κατοχή, δεν μπορείτε να είστε και με τους δύο ταυτόχρονα. Και πάλι, το κόστος για τους Ευρωπαίους επιχειρηματίες θα ήταν ελάχιστο.

Υπάρχουν και άλλες κινήσεις που θα μπορούσε να κάνει η Ευρώπη. Παρά τις διακηρύξεις της περί του αντιθέτου, η Τουρκία έχει εγκαταλείψει τη φιλοδοξία να ενταχθεί στην Ε.Ε. καιρό τώρα. Αντί γι’ αυτό, επιδιώκει μια προνομιακή σχέση, επέκταση της σημερινής τελωνειακής ένωσης. Στην πραγματικότητα, εκείνο που έχουν στο μυαλό τους είναι μια διευθέτηση σαν εκείνη της Νορβηγίας, η οποία δεν είναι μέλος της Ε.Ε., αλλά συμμετέχει στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο και στη Ζώνη Σέγκεν.

Η Ε.Ε. άφησε ανοιχτό το θέμα αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης υπό προϋποθέσεις, ώστε να ασκήσει θετική επιρροή στην Τουρκία και να εκτονώσει τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτή η πρόταση πρέπει να αποσυρθεί άμεσα από το τραπέζι. Οι Βρυξέλλες προσέφεραν θετικά κίνητρα, αλλά η Αγκυρα τα απέρριψε. Η Ιστορία επιβεβαιώνει εκ νέου ότι ο Ερντογάν ανταποκρίνεται όχι στο καρότο, αλλά στο ρόπαλο. Ηρθε η ώρα για μια σοβαρή διαβούλευση γύρω από το ενδεχόμενο κατάργησης της συμφωνίας τελωνειακής ένωσης με την Τουρκία.

Μπορεί οι Ευρωπαίοι ηγέτες να απεχθάνονται τις κυρώσεις, αλλά κάποιες φορές αυτές λειτουργούν ως χρήσιμο εργαλείο για την προώθηση της ειρήνης και την αποτροπή αιματοχυσίας. Πολλοί νυν και πρώην ηγέτες άφησαν τον Ερντογάν να φαντασιώνεται ότι διαθέτει μεγαλύτερη δύναμη πίεσης στην Ε.Ε. από εκείνη που διαθέτουν οι Ευρωπαίοι έναντι της Τουρκίας. Δεν θα υπάρξει ειρήνη και σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και στα σύνορα της Τουρκίας μέχρις ότου οι Ευρωπαίοι βγάλουν τον Ερντογάν από την πλάνη του. Με απλά λόγια, ο Ερντογάν είναι ένας σουλτάνος που δεν φοράει ρούχα. Είναι καιρός για τους Ευρωπαίους να του πουν πόσο γυμνός και μόνος είναι στην πραγματικότητα.

Μάικλ Ρούμπιν
Ερευνητής στο American Enterprise Institute της Ουάσιγκτον
Καθημερινή



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση