Διαδικασία ασύλου στα ελληνικά νησιά: Τι κάνει η ΕΕ;

Τα σοβαρά προβλήματα στα προσφυγικά κέντρα των νησιών είναι γνωστά εδώ και χρόνια. Η φωτιά στη Μόρια φέρνει ξανά στο επίκεντρο την αποτυχία της ευρωπαϊκής πολιτικής για το άσυλο. Ρεπορτάζ της DW από τις Βρυξέλλες.

Πώς μπορεί να επιλυθεί η κρίση στη Λέσβο μετά την καταστροφή του προσφυγικού κέντρου της Μόριας; Βρυξέλλες και Αθήνα προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις. Ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας Μιχάλης Χρυσοχοΐδης δήλωσε τη Δευτέρα ότι δεν επιτρέπεται στους αιτούντες άσυλο ή στους πρόσφυγες να εγκαταλείψουν τη Λέσβο. Καταρχάς θα πρέπει να δηλωθούν στο νέο προσφυγικό κέντρο του Καρά Τεπέ και εκεί να υποβληθούν σε τεστ κορωναϊού. Στη συνέχεια θα ληφθούν οι αποφάσεις σχετικά με τις αιτήσεις ασύλου και την ανάγκη παροχής διεθνούς προστασίας καθώς και για τις πιθανές απελάσεις ή μεταφορές σε προσφυγικά κέντρα στην ενδοχώρα. Σύμφωνα και με άλλους υπουργούς η Ελλάδα δεν θα πρέπει να εκβιάζεται για τη μεταφορών ανθρώπων από τα νησιά στην ενδοχώρα. Η ελληνική κυβέρνηση φοβάται ότι αν αποφασιζόταν η άμεση εκκένωση της Λέσβου, και σε άλλα ελληνικά νησιά θα μπορούσαν να ξεσπάσουν αντίστοιχες αναταραχές.


Παλιά προβλήματα, νέο προσφυγικό κέντρο…

Στο μεταξύ η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε την Τρίτη ότι θα δεχθεί 1.553 πρόσφυγες από την Ελλάδα μετά την καταστροφή της Μόριας. Ωστόσο φαίνεται ότι σύμφωνα με την ελληνική κυβέρνηση κάτι τέτοιο θα μπορούσε να υλοποιηθεί μόνο όταν ολοκληρωθεί η ταυτοποίησης και μια πρώτη εξέταση των αιτήσεων. Επίσημως πάντως η Ελλάδα δεν ζήτησε βοήθεια από τη Γερμανία. Στο μεταξύ στο νησί, οι πληροφορίες για την κατασκευή νέου προσφυγικού κέντρου, εγείρουν ερωτήματα. Σύμφωνα με τον υπουργό Μετανάστευσης Νότη Μηταράκη σε μια εβδομάδα οι 12.000 άστεγοι αιτούντες άσυλο στη Λέσβο θα έπρεπε να μεταφερθούν σε νέες σκηνές. Η χωρητικότητα του νέου προσφυγικού καταυλισμού αρχικά είχε προβλεφθεί για 5.000 θέσεις. Μέχρι το απόγευμα της Δευτέρας είχαν δημιουργηθεί 800 θέσεις, εκ των οποίων οι 600 είχαν καλυφθεί. Σύμφωνα με μαρτυρίες προσφύγων οι συνθήκες στο Καρά Τεπέ είναι εξίσου κακές με τη Μόρια. Μέχρι να στεγαστούν και οι 12.000 άνθρωποι, να ταυτοποιηθούν και να υποβληθούν σε τεστ κορωναϊού θα χρειαστούν εβδομάδες ή μήνες.

Η ανεπαρκής οργάνωση διοικητικών διαδικασιών στη Λέσβο είναι γνωστή εδώ και χρόνια και έχει οδηγήσει σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και ΜΚΟ σε απάνθρωπες συνθήκες. Στη Μόρια διέμεναν πάνω από 12.000 άνθρωποι ενώ η χωρητικότητα ήταν για 3000. Σύμφωνα με ανακοινώσεις της ΕΕ και της Ελλάδας, τον Απρίλιο του 2016 οι διαδικασίες ασύλου στη Μόρια θα διαρκούσαν μόνο "λίγες εβδομάδες", συμπεριλαμβανομένης της έφεσης. Στη συνέχεια πρόσφυγες από τη Συρία θα επέστρεφαν στην Τουρκία βάσει της προσφυγικής συμφωνίας με την ΕΕ ενώ όσοι δεν δικαιούνταν άσυλο θα επαναπατρίζονταν στις χώρες καταγωγής τους. Τίποτα από αυτά δεν λειτούργησε σωστά με αποτέλεσμα 40.000 αιτούντες άσυλο να συνωστίζονται στα ελληνικά νησιά. Από τους πρόσφυγες της Συρίας που έφτασαν στα ελληνικά νησιά μετά την "προσφυγική συμφωνία", μόνο 2.000 άτομα επέστρεψαν στην Τουρκία μεταξύ 2016 και 2019, σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν.

Η ΕΕ συμβουλεύει αλλά δεν αποφασίζει

Οι διαδικασίες ασύλου στην Ελλάδα διαρκούν μήνες, ενίοτε χρόνια. Ειδικά στη Λέσβο και τα άλλα νησιά, παρά το γεγονός ότι στη διάθεση των ελληνικών αρχών βρίσκονται σύμβουλοι και υπάλληλοι της Frontex και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο EASO. Ωστόσο οι αξιωματούχοι που αποστέλλονται από άλλα κράτη δεν έχουν αποφασιστικές αρμοδιότητες, ακόμη και στα σημεία των hotspot. Οι κρίσιμες αποφάσεις περί παροχής ασύλου ή απέλασης λαμβάνονται από τις ελληνικές αρχές. Την περασμένη εβδομάδα, ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών Χορστ Ζεεχόφερε είχε παραδεχτεί την αποτυχία των περίφημων hotspot. Eπίσης η ιδέα για κέντρα τράνζιτ σε τρίτες χώρες δεν δούλεψε ποτέ. Ακόμη δεν είναι βέβαιο τι ακριβώς εννοεί η Μέρκελ όταν κάνει λόγο για ανάγκη κοινής εκπροσώπησης ΕΕ και Ελλάδας στη Λέσβο μετά την καταστροφή της Μόριας. Τόσο η Μέρκελ όσο και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν φαίνεται να υποστηρίζουν την ιδέα προσφυγικών κέντρων που θα διευθύνονταν από την Frontex και την EASO. Διπλωμάτες από τις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι ακριβώς αυτή η ιδέα ήταν που δεν προχώρησε ποτέ στη Μόρια.

Ανάγκη επίσπευσης των διαδικασιών ασύλου

Η Κομισιόν θέλει τώρα να παρουσιάσει προτάσεις για τη μεταρρύθμιση των διαδικασιών ασύλου στην Ευρώπη πριν από τη Σύνοδο Κορυφής την επόμενη εβδομάδα. Οι προτάσεις προβλέπουν περαιτέρω εξορθολογισμό της διαδικασίας ασύλου. Ο Χορστ Ζεεχόφερ ζητά καλύτερη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και εφαρμογή διαδικασιών ασύλου και απελάσεων απευθείας στα προσφυγικά κέντρα των εξωτερικών συνόρων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Δικαστήριο της ΕΕ είχε κρίνει τον περασμένο Μάρτιο σε απόφαση κατά της Ουγγαρίας, ότι οι αιτούντες άσυλο μπορούν να παραμένουν σε ενδιάμεσους, τράνζιτ καταυλισμούς μόνο μέχρι τέσσερις εβδομάδες. Πέρα από αυτό το χρονικό πλαίσιο, η παραμονή σε κλειστά κέντρα θεωρείται κράτηση. Αβέβαιο παραμένει πώς θα εφαρμοστεί η απόφαση αυτή μελλοντικά στη Λέσβο και αλλού.

Μέχρι στιγμής βάσει ευρωπαϊκής οδηγίας που ισχύει εδώ και επτά χρόνια οι διαδικασίες ασύλου δεν μπορούν να διαρκούν πέραν των έξι μηνών. Όχι μόνο η Ελλάδα άλλα και πολλά άλλα κράτη-μέλη παραβιάζουν αυτή την πρόβλεψη. Τα κράτη-μέλη επίσης διαφωνούν ως προς το ποια χώρα πρέπει να είναι υπεύθυνη για τους αιτούντες άσυλο. Σύμφωνα με τον κανονισμό Δουβλίνο ΙΙΙ, για τους ανθρώπους που φτάνουν στη Λέσβο και τα υπόλοιπα νησιά αρμόδια είναι μόνο η Ελλάδα. Σε μια προσπάθεια επίσπευσης των διαδικασιών η Ελλάδα ψήφισε νέο νόμο για το άσυλο τον Ιανουάριο, προ κορωναϊού. Μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρχει καμία βελτίωση στα ελληνικά προσφυγικά κέντρα.

Μπερντ Ρίγκερτ, Βρυξέλλες
Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη
Deutsche Welle

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση