Η Γερμανία φέρεται στην Τουρκία όπως ο Τσάμπερλεν στον Χίτλερ

Η Τουρκία παράλληλα με τα γεμάτα κινδύνους περιπετειώδη νερά της νεοοθωμανικής εξωτερικής πολιτικής, φυλακίστηκε (και αυτό είναι πιο επικίνδυνο) σε μία φασίζουσα, παράλογη και επιθετική νεοοθωμανική νοοτροπία. Αποκομμένη από τις οικουμενικές αξίες, η ριζοσπαστική τουρκική κοινωνία, από μέρα σε μέρα διαμορφώνεται σε έναν όχλο που συναντιέται γύρω από ριζοσπαστικές ιδέες. Οι ιδέες αυτές τρέφονται με στρατηγικά στολίδια του τύπου “Μεγάλη Τουρκία”, “Παγκόσμια δύναμη”, “Γαλάζια πατρίδα” και “περιοχή επιρροής μας”.

Πολύ σημαντικό ποσοστό της κοινωνίας είναι αυτοί οι οποίοι πιστεύουν πως η Τουρκία αδικήθηκε κατά τον καθαρισμό των συνόρων. Τα τελευταία χρόνια έχει καταστεί κυρίαρχη στην κοινή γνώμη η άποψη ότι τα σύνορα της συνθήκης της Λωζάννης έγιναν αποδεκτά εκείνη την εποχή αλλά πλέον δεν ισχύουν σήμερα. Αυτό είναι μία άκρως επικίνδυνη κατάσταση. Αντανακλά ουσιαστικά το πνεύμα του μεσοπολέμου στη Γερμανία η οποία μετά από την συνθήκη των Βερσαλλιών και πριν από το Β Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν ήταν ικανοποιημένη από τα σύνορα της. Στην περίοδο εκείνη οι Γερμανοί πίστευαν καθαρά πως τμήματα της πατρίδας τους της Γερμανίας, αφαιρέθηκαν από ξένες δυνάμεις. Μάλιστα αυτό ήταν εν μέρει αλήθεια. Για παράδειγμα έτσι ήταν η περιοχή της Σουδητίας στην Τσεχοσλοβακία. Όπως είναι γνωστό ο Βρετανός πρωθυπουργός Νέβιλ Τσάμπερλεν συναντήθηκε με τον Αδόλφο Χίτλερ στη διάρκεια των συναντήσεων του Μονάχου και έδωσε στον Χίτλερ αυτή την περιοχή στην Τσεχοσλοβακία, προκειμένου να καταστείλει τη γερμανική επεκτατική φιλοδοξία. Ήλπιζε πως σε αντάλλαγμα η Γερμανία θα σταματούσε τον επεκτατισμό της. Ο Χίτλερ αποδέχτηκε αυτή την προσφορά και έδωσε τα χέρια με τον Τσάμπερλεν. Ο Τσάμπερλεν όταν επέστρεψε στο Λονδίνο πίστευε ότι χάρισε την ειρήνη στον κόσμο. Και το ίδιο πίστευαν και τα πλήθη που τον χειροκρότησαν. Αλλά ο Χίτλερ μετά από αυτή τη συμφωνία δεν αρκέστηκε στην περιοχή της Σουδητίας, αλλά έβαλε το στρατό του και κατέλαβε όλη τη χώρα. Διότι αισθάνθηκε το φόβο και την αδυναμία των άλλων. Αυτή η κατάσταση τον ενθάρρυνε ακόμη περισσότερο. Κατάλαβε ότι η Βρετανία και ο πολιτισμένος κόσμος δεν θα πήγαιναν σε πόλεμο για την Τσεχοσλοβακία. Αυτή η αδυναμία είχε μεγάλη σημασία στην έναρξη του δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου από τη Γερμανία.

Σήμερα η τουρκική κοινωνία που με την παραπάνω πάραφουσκωμένη αντίληψη περί Οθωμανών που περιέγραψα και με το μπαλόνι της “ισχυρής Τουρκίας”, με τις σοβαρές επεκτατικές εκδηλώσεις και δράσεις σε Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειο, Συρία, Λιβύη και Ιράκ προκαλεί ανησυχία στον περίγυρό της. Αλλά ο μέσος όρος των πολιτών της Τουρκίας, είναι ικανοποιημένοι με την πολιτική που ακολουθεί το καθεστώς Ερντογάν. Τα κόμματα της μείζονος αντιπολίτευσης όπως τα CHP και ΙΥΙ στηρίζουν τα σχέδια για “Γαλάζια Πατρίδα”, σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτά τα δύο κόμματα έδωσαν πράσινη κάρτα στον Ερντογάν και τον στήριξαν στη στρατιωτική του πολιτική στη Συρία. Όλα τα κόμματα εκτός από το HDP υποστηρίζουν την παράλογη και αλυτρωτική εξωτερική πολιτική.



Κεντρικό στοιχείο της πολιτικής αυτής είναι η αντίληψη ότι η τάξη της Λωζάνης είναι σε βάρος της Τουρκίας. Κι όμως αυτή η αντίληψη είναι μία θέση σφόδρα αντίθετη στη βούληση αυτού που ίδρυσε την Τουρκική Δημοκρατία. Η Τουρκία στις δεκαετίες του 20 και του 30 για τα θέματα της Μοσούλης και του Κιρκούκ όπως και για το Χατάι, πάντοτε υποστήριξε τις θέσεις της, στη βάση του διεθνούς δικαίου και των συμφωνιών. Δεν προέβη σε κάποια κίνηση χρήσης στρατιωτικής δύναμης. Κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο στη δεκαετία του 40, στις ημιεπίσημες διαπραγματεύσεις με τη Γερμανία, δεν ανταποκρίθηκε στην πρόταση της να μπει στον πόλεμο υπέρ της, με αντάλλαγμα κάποιες τουρκόφωνες περιοχές στην Καυκάσια και τη Ρωσία.

Μάλιστα στο τέλος του δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου στην διάσκεψη των Παρισίων όπου δεν μετείχε η Τουρκία, έγινε δεκτή η παράδοση νησιών του Αιγαίου από την Ιταλία προς την Ελλάδα (Δωδεκάνησα). Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990 ποτέ δεν προβλήθηκε κάποια θέση περί “γκρίζων νήσων” όπως και για “νησιά νησάκια και βραχονησίδες με αμφισβητούμενη κυριαρχία”. Η Τουρκία είχε αποδεχθεί την διάταξη της συνθήκης της Λωζάννης που ανέφερε πως “τα πέραν των τριών μιλίων νησιά ανήκουν στην Ελλάδα“. Σε Ιράκ και Συρία δεν διεκδίκησε καθόλου έδαφος. Αυτό είναι τα στοιχεία που αποτελούσαν την βάση της ρεαλιστικής προσέγγισης της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

Σήμερα παρατηρώ πως αυτή η πολιτική έχει αλλάξει ριζικά. Για αυτό το λόγο πλέον η Τουρκία κραυγάζει με όλη της τη δύναμη πώς το ρούχο της Λωζάνης πλέον της έρχεται στενό στο σώμα της. Η Γαλάζια Πατρίδα προβάλλει τη θέση πως με χάραξη μιας γραμμής στο μέσο του Αιγαίου η Τουρκία είναι μία θαλάσσια χώρα. Από κάθε σκοπιά πρόκειται για ένα παράλογο επιχείρημα. Διότι το Αιγαίο είναι μία θάλασσα γεμάτη με νησιά και όλα αυτά τα νησιά που βρίσκονται πέραν των τριών μιλίων από την ακτή της Ανατολίας, με την εξαίρεση της Ίμβρου και της Τενέδου είναι ελληνικό έδαφος. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο αυτά τα εκατοντάδες νησιά διαθέτουν τα δικά τους χωρικά ύδατα και τη δική τους υφαλοκρηπίδα. Διαθέτουν μάλιστα και δικαιώματα ΑΟΖ. Η θέση περί Γαλάζιας Πατρίδας, αγνοεί αυτά τα γεγονότα.

Μία άλλη επικίνδυνη προσέγγιση είναι αυτή για το status του νησιού Καστελόριζο. Η Τουρκία ενοχλείται ακόμη και από την επίσκεψη της Ελληνίδας προέδρου στο νησί Καστελόριζο. Μπορείτε να το σκεφτείτε; Η Ελληνίδα πρόεδρος επισκέπτεται τη νόμιμη επικράτεια της χώρας της και το καθεστώς της Άγκυρας το αποκαλεί αυτό “πρόκληση”. Σε πολλές πλατφόρμες γίνονται ανεπίσημες δημοσκοπήσεις και σε αυτές υποστηρίζεται η άποψη πως το Καστελόριζο δεν έχει κανένα δικαίωμα στην ΑΟΖ και στα χωρικά ύδατα της Τουρκίας στη Μεσόγειο. Κοινό σημείο αυτών των θέσεων είναι ότι το παρόν στάτους κβο δεν συνάδει με την αρχή της δικαιοσύνης. Για παράδειγμα χρησιμοποιείται ως επιχείρημα ότι το νησί Καστελόριζο είναι πολύ κοντά στην ηπειρωτική χώρα της Ανατολίας. Το νησί είναι πολύ κοντά στην Τουρκία και αυτό ήταν μεγάλη αδικία λένε. Διότι λόγω του νησιού αυτού η Τουρκία χάνει δικαιώματα σε μία έκταση χιλιάδων μιλίων. Σε αυτή την κατάσταση δεν μπορούν να παραμείνουν σιωπηλοί. Αυτό ήταν λένε μία μεγάλη αδικία.

Το ανησυχητικό είναι ότι αυτές οι θέσεις δεν είναι κουβέντες καφενείου, αλλά τίθενται και από ακαδημαϊκούς τίτλους που σχετίζονται με το υπουργείο Εξωτερικών. Και στο Αιγαίο το παρόν στάτους κβο μπορεί να προκαλεί ορισμένα μειονεκτήματα. Αλλά τα διεθνή σύνορα είναι διεθνή σύνορα. Με αυτή τη λογική δεν μπορεί να νομιμοποιηθούν αλυτρωτικες φιλοδοξίες.

Η Τουρκία συνάπτοντας την αμφιλεγόμενη συμφωνία με τη Λιβύη και ανακηρύσσοντας ΑΟΖ με τρόπο που εμπεριέχει μέσα τα νησιά της Κρήτης και της Ρόδου, αποκαλύπτει τις φιλοδοξίες της. Το να τραβιέται μία γραμμή από τη Μικρά Ασία προς την Βόρεια Αφρική και να αγνοούνται τα ελληνικά νησιά είναι μία πρόκληση. Η υποστήριξη της Γαλλίας προς τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν σύνορα στη Μεσόγειο και η στήριξη της Ελλάδας, αποτελούν ένδειξη πως αυτή η ρητορική της Άγκυρας λαμβάνεται σοβαρά στη διεθνή σκηνή. Το καθεστώς Ερντογάν παίζει με τη φωτιά. Η προσπάθεια χωρών της ΕΕ όπως η Γερμανία να κατευνάσουν λόγω μεταναστευτικής κρίσης την Τουρκία, μου θυμίζει το γνωστό λάθος που έκανε ο Τσάμπερλεν στο Μόναχο. Ο Ερντογάν θεωρεί αυτή τη στάση της ΕΕ “ενθαρρυντική”.

Αυτός ακριβώς ο φόβος της ΕΕ για τους Σύριους πρόσφυγες, έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην κατάρρευση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία από το 2016 και μετά. Γνωρίζω ότι υπάρχουν άνθρωποι σε κύκλους της ΕΕ που μιλάνε ανοιχτά. Η ίδια αδυναμία υπάρχει απέναντι στην επιθετική τουρκική ρητορική και στις φιλοδοξίες της στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Γαλλία από αυτή την άποψη, κάνει σημαντική δουλειά ως εμπόδιο σε αυτήν την κατευναστική πολιτική.

Για την διοίκηση Ερντογάν η Συρία η Λιβύη, το Ιράκ και η Ελλάδα είναι ευκαιρίες για να “πάρει το αέριο” που έχει συσσωρευτεί. Αυτό που με ανησυχεί δεν είναι οι διεφθαρμένοι ισλαμιστές του ΑΚΡ και οι κυβερνώντες ελίτ. Αυτό που με ανησυχεί πραγματικά είναι οι στρατιωτικοί κύκλοι που είναι καθοριστικοί για τη θεωρητική αλλά και επιχειρησιακή διάσταση αυτής της ρητορικής. Ο ναύαρχος Τζεμ Γκιουρντενιζ καταδικάστηκε τελεσίδικα σε 18 έτη φυλάκισης. Ο ναύαρχος Τζιχατ Γιαγιτζι είναι ο εφευρέτης της διάσημης πρακτικής “FETOμετρο”! Ο Τζεμ Γκιουρντενίζ το 2006 όταν δηλαδή υπήρχε άνοιξη στις σχέσεις με την ΕΕ, πρόβαλε τη θεωρία περί Γαλάζιας Πατρίδας. Τότε όλοι προσέγγισαν αυτή την ιδέα ως ένα ανισόρροπο και παράλογο δόγμα. Άλλωστε δεν ασχολήθηκε κανείς και πετάχτηκε στην άκρη ως ιδέα ενός στρατιωτικού του αρέσουν οι περιπέτειες αλλά αγνοεί το διεθνές δίκαιο. 

Η Γαλάζια Πατρίδα ξαφνικά άρχισε να τίθεται το 2019 από τον Ερντογάν. Γνωρίζω πως η σχολή των Γκιουρντενιζ και Γιαγιτζι έχουν σοβαρή βαρύτητα στις ναυτικές δυνάμεις. Η άποψη περί γαλάζιας πατρίδας είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους στον προσανατολισμό της “ανεξάρτητης τουρκικής εξωτερικής πολιτικής”. Μαζί με την εκκαθάριση των φιλονατοϊκών αξιωματικών μετά την 15/6/2016, είναι φανερό πώς περιπετειώδεις αξιωματικοί με το προφίλ του “σύγχρονου Ενβέρ Πασά”, βρίσκονται σε πολύ κρίσιμες θέσεις λήψης αποφάσεων και ότι η ισλαμιστική και παντουρκιστική ρητορική, πλέον δεν είναι ένας κούφιος θόρυβος, καθώς στην περίπτωση της Γαλάζιας Πατρίδας, η αλυτρωτική νοοτροπία περί ασφαλείας έχει μετατραπεί σε ένα σοβαρό πρόβλημα ασφαλείας.

Μεχμέτ Εφέ Τσαμάν
Τουρκικά Νέα

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση