Η Ευρώπη εμπρός στο δίλημμα του φυλακισμένου

Το γνωστό από τη θεωρία των παιγνίων «δίλημμα του φυλακισμένου» θέλει να δείξει ότι δύο παίκτες θα μπορούσαν να βγουν κερδισμένοι και οι δύο αν είχαν τηρήσει κοινή στάση, ενώ στην αντίθετη περίπτωση καταλήγουν σε αποτυχία και υφίστανται τις συνέπειές της. Στο σχετικό παράδειγμα, οι δύο φυλακισμένοι που κατηγορούνταν για το ίδιο αδίκημα δεν συμφώνησαν σε κοινή στάση και ο καθένας τους καταδικάστηκε σε 4 χρόνια φυλάκισης, ενώ αν είχαν συντονίσει τη στάση τους θα έμενε ο καθένας τους στη φυλακή μόνο για ένα χρόνο.

Η κατάληξη αυτή μας δείχνει ότι το κοινό συμφέρον δεν είναι πάντα η επιλογή λογικά σκεπτόμενων ατόμων και, πολλές φορές, λογικές επιλογές μπορούν να αποβούν επιζήμιες για όλους τους εμπλεκόμενους. Οι οικονομολόγοι βλέπουν στο πρόσωπο και των δύο φυλακισμένων του παραδείγματος τον homo economicus, τον ορθολογιστή που επιδιώκει να μεγιστοποιεί το όφελος και να ελαχιστοποιεί το κόστος, σε αντίθεση με τον homo reciprocans που έχει ως κίνητρο το κοινό όφελος. Και όπως δείχνει το παίγνιο των φυλακισμένων, ο homo economicus δεν είναι πάντοτε ο κερδισμένος.


Τους δύο φυλακισμένους του παιγνίου θυμίζουν τα δύο αντίθετα «στρατόπεδα» που διαμορφώθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 26ης Μαρτίου. Που αν δεν συνεννοηθούν και συμφωνήσουν θα βγουν χαμένοι και οι δύο.

Αν η λόγω κορωναϊού καταστροφή που πλήττει την Ευρώπη και τον κόσμο χωρίς διακρίσεις δεν φαίνεται να μπορεί να ενώσει τις ευρωπαϊκές χώρες κάτω από μια κοινή αντίληψη που θα εκφράζεται με την ανάληψη κοινών υποχρεώσεων, όπως το «κορωνο-ομόλογο», τι άλλο θα μπορέσει να διατηρήσει ενωμένη την ΕΕ; Τα πρώτα αλλά πολύ ευκρινή σημάδια θεσμικής –αρχικώς -αποδόμησης φαίνονται ήδη: με το κλείσιμο του Κοινοβουλίου στην Ουγγαρία, με την κατάρρευση του ποσοστού των Ιταλών που τάσσονται υπέρ τη ΕΕ, που προαναγγέλλει τη θριαμβευτική επάνοδο του Σαλβίνι, με την ενίσχυση της ρητορικής των λαϊκιστών σε άλλες χώρες. Ακόμη χειρότερη όμως είναι, εκτός από την αναπόφευκτη γενικευμένη οικονομική κρίση, η οικονομική αποδόμηση που θα ξεκινήσει αν η Ιταλία πέσει σε περιδίνηση κρίσης δημοσίου χρέους με όλες τις διαλυτικές συνέπειες για την ευρωζώνη και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι δύο «φυλακισμένοι» της Ευρώπης βρίσκονται εμπρός σε ένα δίλημμα, η απάντηση στο οποίο θα είναι είτε λυτρωτική, είτε μοιραία για το μέλλον της ενωμένης Ευρώπης αλλά και για το μέλλον καθεμιάς από τις χώρες της ξεχωριστά. Θα επικρατήσει ο homo economicus και η λογική του «ο καθένας μόνος του» ή ο homo reciprocans με τη λογική του «όλοι μαζί», με ανάληψη διαφορετικού βάρους από τον καθένα, αλλά με θετικό για όλους συνολικό αποτέλεσμα; Όσο και αν η απάντηση στο δίλημμα φαίνεται προφανής, οι μέχρι σήμερα ενδείξεις δεν είναι προς αυτή την κατεύθυνση. Όπως αποθαρρυντικά σημειώνει σε πρόσφατη ανάλυσή του στους Financial Times ο Wolfgang Münchau : «Καμία κρίση δεν είναι ποτέ αρκετά μεγάλη για να εμποδίσει τα κράτη μέλη της ΕΕ να βάζουν πρώτα τα στενά εθνικά τους συμφέροντα».

Αλέκος Κρητικός
Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση