Ο Emmanuel Macron παρέδωσε τα Βαλκάνια στη Ρωσία;

Του Maxim Samorukov

Ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron δέχεται "πυρά” για την πρόσφατη απόρριψη των Βαλκανίων με το βέτο που έθεσε για την έναρξη των συνομιλιών ένταξης στην ΕΕ της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας. Πολλοί παρατηρητές προειδοποιούν ότι η Ρωσία θα αποκομίσει τα οφέλη, καθώς οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων αισθάνονται αποκλεισμένες από τη Δύση, αφότου έχουν ολοκληρώσει ένα μεγάλο μέρος αυτών που τους ζητήθηκαν. Αυτοί οι φόβοι ενισχύονται από τις καταφανείς κινήσεις τοπικών ελίτ να στραφούν προς το Κρεμλίνο. Το Κρεμλίνο καλύπτει το κενό, προσφέροντας προσοδοφόρες συμφωνίες όπλων και στέλνοντας προσκλήσεις σε κορυφαίες συνόδους κορυφής.

Η ταχύτητα αντίδρασης της Μόσχας στο γαλλικό βέτο φαίνεται δυσοίωνη. Μέσα σε λίγες ημέρες, η Ρωσία είχε διεξάγει κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με τη Σερβία και προσκάλεσαν τον Σέρβο πρόεδρο Alexander Vucic να επιθεωρήσει τα συστήματα S-400. Καθώς ο Vucic παρέθεσε τα οφέλη των ρωσικών όπλων μπροστά στις κάμερες, τα σερβικά ΜΜΕ αποκάλυψαν με διαρροή ότι η Σερβία είναι πρόθυμη να αγοράσει τους S-400. Το Βελιγράδι ασχολήθηκε να αντικρούσει τη φήμη αυτή όταν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι απείλησαν να επιβάλλουν κυρώσεις εάν προχωρούσαν και αγόραζαν τους πυραύλους.

Στο μεταξύ, ο Ρώσος πρόεδρος Dmitry Medvedev διεξήγε συζητήσεις πρώτα με το Βελιγράδι και στη συνέχεια καλωσόρισε την Σέρβη ομόλογό του Ana Brnabic στη Μόσχα για την ανακοίνωση μιας συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου μεταξύ της Σερβίας και της κυριαρχούμενης από την Μόσχα, Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης. Αυτό καθιστά τη Σερβία μία από τις πρώτες χώρες που υπέγραψαν μια τέτοια συμφωνία. Οι συζητήσεις για περαιτέρω συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών συνεχίστηκαν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Vucic στη Μόσχα στις αρχές Δεκεμβρίου -στην τέταρτή του συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο Vladimir Putin από τον Οκτώβριο του 2018.


Ακόμη και μια πρόσφατη υπόθεση αναφορικά με έναν φερόμενο Ρώσο κατάσκοπο που περνούσε τσάντες με χρήματα σε έναν Σέρβο αξιωματούχο ασφάλειας, δεν έχει δημιουργήσει πρόβλημα στην αυξανόμενη εγγύτητα Ρωσίας-Σερβίας. Άγνωστες πηγές δημοσίευσαν υλικό στο YouTube με τον Σέρβο αξιωματούχο να δέχεται πακέτο από ένα στέλεχος της ρωσικής πρεσβείας, που αναγνωρίστηκε ως ο Georgy Kleban, ο οποίος φέρεται να ήταν μέλος της ρωσικής υπηρεσίας πληροφοριών (GRU), στη ρωσική πρεσβεία στο Βελιγράδι.

Ούτε η άνοδος της φιλορωσικής δραστηριότητας περιορίζεται στη Σερβία, που αποτελεί μακρόχρονο σύμμαχο της Μόσχας στην περιοχή. Η ηγεσία της Βόρειας Μακεδονίας, κάποτε γνωστή για τις έντονες φιλοδυτικές της προοπτικές, έχει αποφασίσει να επανεξετάσει τους δεσμούς της με τη Ρωσία στον απόηχο του γαλλικού βέτο.

Μόλις πριν από δύο χρόνια, ο πρωθυπουργός της χώρας Zoran Zaev, υπονόησε ότι η Ρωσία μπορεί να συνωμοτεί για να τον ανατρέψει. Το Νοέμβριο, εγκαινίασε ένα οικονομικό φόρουμ Ρωσίας-Βόρειας Μακεδονίας με μεγάλες τυμπανοκρουσίες και μίλησε για τις προοπτικές οικονομικής συνεργασίας με τη Μόσχα. Σε μια παρόμοια μεταστροφή, ο πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας, Stevo Pendarovski, ο οποίος εξελέγει την άνοιξη του 2019 με μια αντί-ρωσική πλατφόρμα, προσφάτως αποδέχτηκε την πρόσκληση του Κρεμλίνου να παρακολουθήσει την παρέλαση της νίκης για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Κόκκινη Πλατεία τον επόμενο Μάιο.

Ο τεράστιος αριθμός και η συγκέντρωση των φιλορωσικών χειρονομιών στα Δυτικά Βαλκάνια, ενισχύουν την εντύπωση ότι είναι έτοιμη μια μεγάλη επέκταση της επιρροής του Κρεμλίνου στην περιοχή. Αλλά υπάρχει και μία ακόμη πιθανή ανάγνωση των επιπτώσεων της συμπεριφοράς του Macron. Ξανά και ξανά, βλέπουμε τις βαλκανικές χώρες να κάνουν τέτοιους ελιγμούς για να πάρουν παραχωρήσεις από τη Δύση, εκμεταλλευόμενες τους δεσμούς με τη Ρωσία.

Μια πιο στενή ματιά στα γεγονότα στη Σερβία, αποκαλύπτει ότι το γαλλικό βέτο δεν έχει διαταράξει ακριβώς την παραδοσιακή ισορροπία της χώρας μεταξύ Δύσης και Ρωσίας. Η Σερβία διεξάγει στρατιωτικές ασκήσεις με τη Ρωσία ανά διετία, αλλά είναι πολύ λιγότερο συχνές από ό,τι η συνεργασία της με τις χώρες του ΝΑΤΟ. Η εκτεταμένη κάλυψη από τα ΜΜΕ των ασκήσεων Ρωσίας-Σερβίας, είναι ένα υποπροϊόν της συνεχιζόμενης χαμηλής δημοτικότητας του ΝΑΤΟ στο σερβικό λαό, μετά από τους βομβαρδισμούς εναντίον του Μιλόσεβιτς το 1999.

Οι δηλώσεις του Vucic για την απόκτηση των ρωσικών S-400 οδηγήθηκαν επίσης από την αναζήτηση για ευνοϊκή κάλυψη από τα τοπικά ΜΜΕ. Ακριβώς την ίδια στιγμή, η Σερβία υιοθέτησε ένα νέο Σχέδιο Δράσης για Ατομική Εταιρική Σχέση με το ΝΑΤΟ. Αυτού του είδους η κίνηση θα μπορούσε να είχε κοστίσει στον Vucic μια μεγάλη απώλεια λαϊκής στήριξης στη σερβική κοινωνία. αντιθέτως, τα νέα της εμβάθυνσης της συνεργασίας με το ΝΑΤΟ επισκιάστηκαν από φήμες για την αγορά των S-400, κάτι που αποδείχθηκε απλώς ευσεβής πόθος.

Στο ίδιο πνεύμα, η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση "έπαιξε” στα ΜΜΕ αλλά δεν θα αλλάξει πολλά πράγματα επί της ουσίας. Οι όροι της συμφωνίας σε μεγάλο βαθμό αλληλοκαλύπτει μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που διατηρεί η Σερβία με την Ρωσία από το 2000. Ομολογουμένως, η συμφωνία προσθέτει δύο επιπλέον κράτη -Αρμενία και Κιργιστάν- στη ζώνη του ελεύθερου εμπορίου, αλλά οι οικονομικοί δεσμοί της Σερβίας με αυτές ουσιαστικά δεν υπάρχουν. Το σερβικό εμπόριο με την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση είναι ελάχιστο σε σχέση με αυτό με την ΕΕ.

Οι συχνές συναντήσεις του Vucic με τον Putin μετά βίας καλύπτουν το γεγονός ότι ο διάλογός τους είναι σε μεγάλο βαθμό άνευ ουσίας. Η συνάντηση στις αρχές Δεκεμβρίου δεν αποτελεί εξαίρεση. Οι δύο ηγέτες ανέφεραν την μικρή λίστα των τομέων συνεργασίας, η οποία δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου στην δεκαετία: διαμετακόμιση φυσικού αερίου, εκσυγχρονισμός σιδηροδρόμων, η σύγκρουση στο Κοσσυφοπέδιο. Ο φαινομενικά ευχάριστος τόνος της συνάντησης, απέκρυψε την αυξανόμενη υποψία του Κρεμλίνου ότι ο Vucic είχε διαρρεύσει το υλικό με τον Ρώσο πράκτορα να δωροδοκεί τον Σέρβο αξιωματούχο στα ΜΜΕ, για να αντισταθμίσει την οργή που προκλήθηκε από τις φήμες για τους S-400.

Οι προσπάθειες της Βόρειας Μακεδονίας να φτιάξει τις σχέσεις της με τη Ρωσία, είναι ακόμη λιγότερο ελπιδοφόρες. Το Κρεμλίνο δεν εμπιστεύεται καθόλου την τωρινή ηγεσία στη Βόρεια Μακεδονία, για την οποία πιστεύει ότι ήρθε στην εξουσία από μια "επανάσταση” που μηχανεύτηκε η Δύση. Επιπλέον και ο πρωθυπουργός Zaev και ο πρόεδρος Pendarovski κέρδισαν τις εκλογές με μια φιλοευρωπαϊκή πλατφόρμα. Είναι απίθανο να είναι σε θέση να νικήσουν τους εθνικιστές αντιπάλους τους από το κόμμα VMRO-DPMNE εάν συναγωνιστούν στον φιλορωσικό τομέα.

Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι η σημερινή άνοδος της φιλορωσικής δραστηριότητας στα Δυτικά Βαλκάνια, καθοδηγείται ξεκάθαρα από την εσωτερική ζήτηση παρά από μια πιο αποτελεσματική ρωσική στρατηγική στην περιοχή. Οι Βαλκάνιοι ηγέτες πιστεύουν ότι εάν πάνε πιο κοντά στην Μόσχα είναι ο ευκολότερος τρόπος να κάνουν τη Δύση λιγότερο απαιτητική στις διαπραγματεύσεις ένταξης στην ΕΕ. Το Κρεμλίνο είναι πρόθυμο να παίξει αυτό το παιχνίδι για να ενισχύσει τη διεθνή του επιρροή αλλά είναι απρόθυμο να αλλάξει την τρέχουσα στάση του σε μια πιο ενεργητική προσέγγιση στην περιοχή.

Για τη Ρωσία, τα Δυτικά Βαλκάνια παραμένουν ακόμη ένα από τα διάφορα πεδία μέσα στα οποία επιδεινώνονται οι σχέσεις της με την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Κρατώντας την περιοχή σε έναν "προθάλαμο” και έξω από την ΕΕ/ΝΑΤΟ, βοηθάει να αποσπάται η Δύση από παρόμοιες επιδιώξεις σε μέρη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης όπου το διακύβευμα για την Ρωσία είναι πολύ πιο υψηλό. Με τον Macron να στρέφει το βλέμμα του στο να βρει έναν τρόπο να κάνει reset με τη Μόσχα, το Κρεμλίνο είναι απίθανο να θέσει σε κίνδυνο μια τέτοια ευνοϊκή δυναμική με το κάνει κινήσεις αναταραχής στα Δυτικά Βαλκάνια, μια περιοχή στην οποία η Ρωσία έχει τελικά περιορισμένα συμφέροντα, στην καλύτερη περίπτωση.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση