Ρωσία - Τουρκία: Λυκοσυμμαχία ή στρατηγική συμμαχία;

Του Αλέξανδρου Δημητρίου

Είναι ολοφάνερο ότι οι Ρώσοι κερδίζουν το παιχνίδι στη Συρία. Κάτι που φαίνεται ότι αποδέχονται και οι Αμερικανοί, όπως εξάλλου έδειξε και η χοντροκομμένη κίνηση Τραμπ να αδειάσει εν μια νυκτί τους Κούρδους.

Είναι, επίσης, γνωστό ότι, παρά την κατάρριψη του ρωσικού Su-24 από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη, το 2016, και τις επι επτάμηνο σκληρές κυρώσεις της Μόσχας, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει εκείνη τη χρόνια ο τουρκικός τουρισμός και οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων προς τη Ρωσία, οι διμερείς σχέσεις κρατήθηκαν και μάλιστα στη συνέχεια αναπτύχθηκαν θεαματικά.

Ο Ερντογάν αποδεικνύεται καλός στους ελιγμούς στην πορεία επίτευξης των στόχων του. Ζήτησε συγνώμη από τον Πούτιν και τις οικογένειες των πιλότων, ανέλαβε να δώσει τις αποζημιώσεις και, κυρίως, έκανε το παν να επαναφέρει τις σχέσεις με τον Πούτιν. Βέβαια, σε αυτό, λένε καλοί γνώστες των πραγμάτων, «βοήθησαν» και εκείνοι που οργάνωσαν το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016, αλλά απέτυχαν να ρίξουν τον Ερντογάν. Και εννοούν τους Αμερικανούς, οι οποίοι φέρονται να είχαν δώσει το πράσινο φως για το πραξικόπημα.

Τότε, λένε στη Μόσχα, η Ρωσία με τα ισχυρά ραντάρ που διαθέτει στη βάση της, στη Λαττάκεια, «έπιασε» συνομιλίες και κινήσεις, και ειδοποίησε τον Τούρκο να φύγει από το ξενοδοχείο που βρισκόταν στη θάλασσα του Μαρμαρά.

Κατόπιν, η σχέση μεταξύ των δυο, όχι μόνο επανήλθε, αλλά ακολούθησαν ραγδαίες, θετικές - για τις δυο πλευρές - εξελίξεις, και μέσα στη Συρία και στο διμερές εμπόριο. Οι εξελίξεις είχαν ως εξής:


Κωλοτούμπα Ερντογάν για τον Άσαντ

1. Ο Ερντογάν συνειδητοποίησε ότι οι «σύμμαχοί» του στο ΝΑΤΟ, Αμερικανοί, σε κάποια φάση τον είχαν ξεγράψει. Έτσι προσέγγισε τον Πούτιν και συμφώνησε να κάνει στροφή στο θέμα της Συρίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι, από εκφράσεις του τύπου, ο «δικτάτορας Άσαντ πρέπει να ανατραπεί ώστε να απελευθερωθεί ο συριακός λαός από τον τύραννο», εποίησε την ανάγκη ... φιλοτιμία, μείωσε τους τόνους, έβαλε νερό στο κρασί του και περιόρισε τις... νεο-οθωμανικές ορέξεις του.

2. Το 2017 - 2018 η Μόσχα κατάφερε ουσιαστικά να τεθεί επικεφαλής σε μια πρωτόγνωρη πρωτοβουλία: Μια τρόικα χωρών με εντελώς διαφορετικά συμφέροντα και επιδιώξεις στη Συρία, Ρωσία, Τουρκία και Ιράν, συμφώνησαν σε ένα σχέδιο για τη Συρία, η οποία υφίστατο καταστροφικό και αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, διακηρύσσοντας παράλληλα τη δέσμευσή τους για ακεραιότητα της χώρας.

Βέβαια, η "σχέση" των τριών πέρασε και εξακολουθεί να περνά από σαράντα κύματα. Και τίποτε ακόμη δεν έχει τελειώσει.

Η Άγκυρα, παρά το ότι συμφώνησε ότι θα συμβάλλει στην συντριβή των τζιχαντιστών του ISIS, όχι μόνον τους βοήθησε στο παρελθόν, όπως άλλωστε την είχε καταγγείλει εν μέσω κρίσης στις ρωσοτουρκικές σχέσεις η Μόσχα, αλλά ακόμα και σήμερα τους κλείνει πονηρά το μάτι και σε πολλές περιπτώσεις τους βαφτίζει αντικαθεστωτικούς και δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης, και τους στέλνει ως κρέας για τα κανόνια, για να πολεμήσουν για αυτήν στη Συρία (Βόρεια Συρία, Ιντλίμπ, Αφρίν, κ.λ.π.).

Το Ιράν που άλλες φορές ταυτίζονταν τα συμφέροντά του με της Άγκυρας, άλλες φορές όμως ήταν κάθετα διϊστάμενα, δεν αποκλείεται στην τελική ευθεία να έλθει σε ρήξη με την Τουρκία από τη στιγμή που οι Σύριοι Σουνίτες σύμμαχοι της πρώτης, με τη στήριξη των τουρκικών όπλων, θα εδραιώσουν κάποιες θέσεις τους εντός της Συρίας, και αργά ή γρήγορα θα έλθουν σε ρήξη με την Σιϊτική Τεχεράνη.

Η Ρωσία, σε ρόλο ισχυρότερου στην συριακή σκακιέρα, δεδομένου ότι ο Άσαντ, με την βοήθεια της Μόσχας έχει ανακτήσει περισσότερο από τα δυο τρίτα του εδάφους της χώρας, κινείται σε μια λεπτή ισορροπία τόσο προς τους Ιρανούς και τους Τούρκους, όσο και σε άλλες σημαντικές δυνάμεις της περιοχής, όπως το Ισραήλ.

Αγάπες και λουλούδια από τον Τραμπ

3. Η Άγκυρα ολοκληρώνει τη συμφωνία κατασκευής του πυρηνικού σταθμού ηλεκτρικής ενέργειας, στο Ακουγιού, με ρωσική τεχνολογία και ρωσικό δανεισμό, ενώ προηγουμένως η Μόσχα είχε άρει βαθμηδόν τις κυρώσεις που έπληξαν σοβαρά την τουρκική οικονομία (αγροτικά, τουρισμός).

Ταυτόχρονα, στην Ουάσιγκτον αρχίζουν να κάθονται σε αναμμένα κάρβουνα, βλέποντας ότι οι σχέσεις Μόσχας - Άγκυρας συσφίγγονται. Εκτός των άλλων, η ανησυχία πήγαζε από την εμμονή του Ερντογάν να αγοράσει τα ρωσικά αντιαεροπορικά, αντιπυραυλικά συστήματα S-400. Οι απειλές δεν έπιασαν, το σύστημα βρίσκεται ήδη στην Τουρκία. Οι κυρώσεις που ανακοινώθηκαν από τις ΗΠΑ φαντάζουν πλέον ως ανέκδοτο, ενώ ο σουλτάνος τώρα απειλεί (λεκτικά, προς το παρόν) να πάει και σε άλλη αγορά ρωσικών οπλικών συστημάτων. Αυτή τη φορά αεροσκαφών, τύπου Su-35 και του ακόμα πιο προωθημένου τεχνολογικά, Su-57, αν τον βγάλουν έξω από το πρόγραμμα κατασκευής και παραλαβής του αμερικανικού F-35.

Ο έμπορος (και των εθνών;), Τραμπ, που, όπως έχει δείξει, τον ενδιαφέρει μόνο η μπίζνα και τι παραγγελίες θα πάρουν για να δουλέψουν και να κερδοφορήσουν οι αμερικανικές πολεμικές βιομηχανίες, δεν διστάζει, ακόμα και δημόσια, να εκδηλώνει την αμέριστη συμπάθεια (!) που τρέφει προς τον Τούρκο πρόεδρο.

Την ίδια στιγμή, το αμερικανικό "βαθύ κράτος", παρ' ότι στην πλειοψηφία του κάθετα αντίθετο στις πολιτικές Τραμπ, ζητάει "ισορροπημένη" προσέγγιση απέναντι στην Άγκυρα, προκειμένου η Τουρκία να παραμείνει ο βασικός "συμμαχικός" πυλώνας των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή. Πολύ περισσότερο, να μην γείρει παραπάνω προς τη μεριά της Ρωσίας. Κάτι που είναι αμφίβολο, εξάλλου, εάν το θέλει και η ίδια η Άγκυρα. Για τις ΗΠΑ, άλλωστε, που θεωρούν τη Συρία χαμένη υπόθεση, προέχει να έχουν αύριο βασική σύμμαχό τους την Τουρκία απέναντι στο Ιράν ή και στη Ρωσία. 'Η και στις δυο.

Ενεργειακές απώλειες για την Ελλάδα

4. Πούτιν και Ερντογάν πέτυχαν να συμφωνήσουν και να υλοποιήσουν το σχέδιο κατασκευής του υποθαλάσσιου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου από τη Ρωσία στα τουρκικά παράλια.

Και εδώ, τεράστιες ευθύνες φέρεται να έχει η ηγεσία των Βρυξελλών, η οποία έδωσε γη και ύδωρ στις απαιτήσεις των ΗΠΑ, οι οποίες ήθελαν πάση θυσία να μπλοκαριστεί η πρόσβαση του ρωσικού φυσικού αερίου προς τη Δύση. Και αυτό στο όνομα της «προστασίας» της Ουκρανίας και συνολικότερα της Ευρώπης από την ρωσική «ενεργειακή εισβολή». Κι' όμως, τώρα, μέχρι και πανάκριβο αμερικανικό αέριο θέλουν να πουλήσουν οι ΗΠΑ μέσω της Αλεξανδρούπολης.

Να σημειωθεί ότι ο αγωγός ρωσικού αερίου που αρχικά είχε σχεδιαστεί, θα έβγαινε στη Βουλγαρία και στη συνέχεια θα εντασσόταν και η Ελλάδα. Σχέδιο το οποίο «συνέλαβαν» και προώθησαν Πούτιν - Καραμανλής ακόμα το 2007.

Όπως είναι γνωστό, υπό τις πιέσεις των Βρυξελλών, η Ουάσιγκτον πέτυχε την υπαναχώρηση της Σόφιας, το Δεκέμβριο του 2014. Έτσι, το έργο αποσύρθηκε. Το επανέφερε στο τραπέζι ο Ερντογάν, το 2016. Και τώρα είναι σχεδόν έτοιμος ο δεύτερος υποθαλάσσιος αγωγός της Μαύρης θάλασσας προς την Τουρκία.

Έτσι, για να λέμε τα σύκα - σύκα και τη σκάφη - σκάφη, και για να γίνεται κατανοητό ποιος έβαλε την Άγκυρα στο παιγνίδι. Με μεγάλες, μάλιστα, οικονομικές απώλειες για Ελλάδα, Βουλγαρία. Και, βέβαια, πέραν των άλλων, η Τουρκία έτσι αναδεικνύεται σε σημαντικό σταυροδρόμι μεταφοράς φυσικού αερίου προς Ευρώπη (από το έδαφός της περνάει και το αζέρικο αέριο, καθώς και πετρελαιαγωγοί από το Ιράκ, Ιράν).

Ρωσοτουρκικές επιπλοκές στη Συρία

Σημαίνουν άραγε όλα αυτά ότι Μόσχα και Άγκυρα τραβούν προς μια στρατηγικής συμμαχίας συνεργασία; Μήπως είναι βάσιμοι οι φόβοι εκείνων που επιμένουν στη θέση ότι «η Μόσχα τα βρήκε με την Άγκυρα, άρα εμείς, η Ελλάδα, πάμε να διασφαλίσουμε τα νώτα μας, ποντάροντας τα πάντα την Ουάσιγκτον»;

Σε μια πρώτη ανάγνωση, η εικόνα φαντάζει να είναι έτσι ακριβώς. Ωστόσο, δεν πρέπει κανείς να ξεχνά ότι:

Στη Συρία, παρά τη μεταξύ τους συνεργασία Ρωσία και Τουρκία πρεσβεύουν διαφορετικά σενάρια.

Η Άγκυρα εποφθαλμιά τεράστιο εδαφικό τμήμα της Συρίας, άρα το διαμελισμό της.

Η Μόσχα, επιχειρεί και με επιτυχία, έως τώρα, να αποτρέψει την εξέλιξη διαμελισμού της, όπως φαίνεται πως επεδίωξαν οι Αμερικανοί και οι σύμμαχοι τους, μαζί και η Άγκυρα. Ο καθένας για τους δικούς του λόγους. Με την αμέριστη υλική και στρατιωτική υποστήριξή τους, εξάλλου, πολέμησε το «Ισλαμικό Κράτος» και έφθασε το 2015 έξω από τη Δαμασκό.

Επιπλέον, κατά την τελευταία (δεύτερη) εισβολή της Τουρκίας πριν ένα μήνα στη Βόρεια Συρία, πάλι η Μόσχα της εξέτρεψε τα σχέδια της Άγκυρας. Η επιχείρηση, με την ειρωνική ονομασία, «Πηγή ειρήνης» προέβλεπε τη δημιουργία μιας τεράστιας ζώνης δήθεν «ασφαλείας» για τους Τούρκους, με κατάληψη εδαφών 35 χιλιομέτρων βάθους και 500 χιλιομέτρων μήκους. Ίσως το 1/4 της Συρίας.

Οι Ρώσοι έστειλαν ταχύτατα στο αεροδρόμιο του Καμισλί δικά τους βαριά μεταγωγικά αεροσκάφη, μετέφεραν εκεί μερικές εκατοντάδες «στρατονόμους», ουσιαστικά από τις πλέον εμπειροπόλεμες στρατιωτικές μονάδες τους, ανοίγοντας έτσι το δρόμο στο συριακό στρατό του Άσαντ να θέσει υπό τον έλεγχό του μεγάλα γεωγραφικά τμήματα που μέχρι τότε δεν τα είχε.

Η εσπευσμένη -με απόφαση Τραμπ - αποχώρηση των Αμερικανών έριξε στο... καναβάτσο την ηγεσία των Κούρδων, η οποία στριμωγμένη και κυριολεκτικά τρομοκρατημένη στράφηκε προς τους Ρώσους. Και μπορεί, αναμφισβήτητα, οι Κούρδοι αρκετές φορές να καταγγέλλουν τους Ρώσους, ωστόσο, σήμερα, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ζητούν να είναι η Μόσχα ο «εγγυητής» και διαμεσολαβητής τόσο απέναντι στην Τουρκία, όσο και απέναντι στον Άσαντ.

Ο Πούτιν έφερε τον Ερντογάν προ τετελεσμένων και η μεταξύ τους γραπτή διακήρυξη στο Σότσι, 22/10, αντανακλούσε τη νέα κατάσταση. Πόσο δε που οι στρατηγοί του είχαν υποσχεθεί στον σουλτάνο ότι θα πάρουν την περιοχή στο έλεγχο τους μέσα σε δυο - τρία 24ωρα. Στην πραγματικότητα, από στρατιωτικής απόψεως, η εισβολή των Αράβων, Σουνιτών συμμάχων της Τουρκίας, στη Βόρεια Συρία, κρίνεται ως αποτυχία. Να σημειωθεί πως η Τουρκία απέφυγε να εισβάλλει με δικές της δυνάμεις στην περιοχή, πιθανότατα εξαιτίας του φόβου των νεκρών Τούρκων στρατιωτικών που θα γύριζαν πίσω σε φέρετρα. Κόστος που, ως όλα δείχνουν, επουδενί ήθελε να πληρώσει ο Ερντογάν.

Ωστόσο, οι Κούρδοι ηγέτες, από τη μεριά τους, βαράνε μια στο καρφί και μια στο πέταλο. Ορισμένοι πολιτικοί κύκλοι από αυτούς, όταν είδαν ότι οι Αμερικανοί έπιασαν τις πετρελαιοπηγές και τους αγωγούς στο Ντεϊρ Ερ Ζορ, για να «διαφυλάξουν τα πετρέλαια» προφανώς από τον Άσαντ, επιχειρούν να επαναπροσεγγίσουν τους Αμερικανούς. Ροκάνισμα χρόνου, μπορεί να το ονομάσει κανείς, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ, το πιθανότερο, θα εγκαταλείψουν τη «μάχη της Συρίας» και δεν θα επιστρέψουν πίσω.

Από την πλευρά του, ο Ερντογάν επίσης προσπαθεί να παίξει με την Ουάσιγκτον. Και αυτό, εφόσον συμβεί, θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στη συνεργασία του με τον Πούτιν.

Είναι άκρως ενδιαφέρον, αλλά αμερικανικό Μέσο Ενημέρωσης έγραψε, χωρίς να επιβεβαιωθεί αλλά ούτε και να διαψευσθεί από τη Μόσχα, ότι η Ρωσία διαπραγματεύεται να στήσει στη Συρία και τρίτη βάση. Στο Καμισλί. Δηλαδή, σε μια αμιγώς κουρδική, μεγάλη πόλη, την κυριότερη στη βορειοανατολική Συρία, κοντά στο ιρακινό Κουρδιστάν. Κατά το ίδιο δημοσίευμα, στο Καμισλί η Ρωσία θα αναπτύξει και αντιπυραυλικά S-400. Άρα θα ελέγχει σχεδόν όλο τον εναέριο χώρο του Ιράκ και τη μισή Τουρκία. Μια ενέργεια, που αν επιβεβαιωθεί, θα αποτελεί μείζον ζήτημα για τις νεο-οθωμανικές ορέξεις του σουλτάνου.

Ελληνορωσικές σχέσεις

Πολλά απομένει να γίνουν γνωστά. Και πολλά άλλα να γίνουν επί του πεδίου. Το «παιχνίδι» βρίσκεται εν εξελίξει και σε πλήρη δυναμική. Κατά συνέπεια, παρά τα σημαντικά βήματα σύσφιγξης των σχέσεων Μόσχας - Άγκυρας, που είναι ως έναν βαθμό φυσικό να προκαλούν την απογοήτευση τμήματος της ελληνικής κοινής γνώμης, μάλλον είναι πρόωρο να βγουν τετελεσμένα συμπεράσματα. Πόσο μάλλον, όταν στη γεωπολιτική σκακιέρα της περιοχής υπάρχουν σημεία που, όχι μόνον διΐστανται οι θέσεις Ρωσίας - Τουρκίας, αλλά μπορούν να αποδειχθούν και εστίες σοβαρότατων «τριβών».

Από την πλευρά της, λοιπόν, η Αθήνα ναι μεν αναμφισβήτητα πρέπει να υπογραμμίζει στη Μόσχα - και με έμφαση μάλιστα - τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα σε Ελλάδα και Ρωσία, με αφορμή και τη ρωσοτουρκική «λυκοσυμμαχία», πλην όμως, επιβάλλεται να ανευρεθούν και τα σημεία σύγκλισης συμφερόντων μεταξύ των δυο χωρών. Πόσο μάλλον, όταν πρόκειται για μια μεγάλη δύναμη, όπως η Ρωσία.

Ως εκ τούτου, το πρώτο ζητούμενο είναι να καταβληθούν προσπάθειες ώστε να επανέλθουν οι σχέσεις με τη Ρωσία σε ένα κανονικό επίπεδο. Στη βάση πάντα της σύγκλισης των συμφερόντων, εφόσον αυτά πράγματι υπάρχουν. Ωστόσο, τα πρώτα μηνύματα από την πρόσφατη επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, στη Μόσχα, δεν φαίνεται να δημιούργησαν ελπίδες για κάποια δραστική στροφή.

AntiNews


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση