Γεωστρατηγικό, πρωτίστως, το ενδιαφέρον της Άγκυρας στην Ανατ. Μεσόγειο

Οι κινήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες σχεδόν στην ολότητά τους στρέφονται κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας και των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, δίνουν την εντύπωση πως θέλει κι αυτή ένα κομμάτι της χρυσοφόρας ενεργειακής πίτας που υπάρχει στην περιοχή. Είναι, όμως, αυτό που την ενδιαφέρει και σπεύδει με τόση ταχύτητα να στήσει γεωτρύπανα δυτικά και ανατολικά της Κύπρου ενώ προγραμματίζει να στείλει και ένα τρίτο στα νότια; Σίγουρα όχι.

Όπως σημειώνει η κυπριακή εφημερίδα "Φιλελεύθερος", η Τουρκία, πρωτίστως, ενδιαφέρεται και αυτό θα επιδιώξει να το κατακτήσει με κάθε τρόπο, για τον έλεγχο της περιοχής, λόγω της γεωστρατηγικής σημασίας της Ανατολικής Μεσογείου.

1. Ξεκινώντας από το πιο εμφανές που είναι η αποστολή γεωτρύπανων πέριξ της Κύπρου. Το πρώτο γεωτρύπανο, το Γιαβούζ, αγκυροβόλησε στα δυτικά του νησιού, ακολούθησε το δεύτερο, το Φατίχ, στα ανατολικά και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, θα έρθει κι ένα τρίτο στα νότια. Με τις τοποθετήσεις αυτών τριών πλοίων, η Τουρκία προσπαθεί να οριοθετήσει –σύμφωνα πάντα με τις δικές της διεκδικήσεις και αντιλήψεις– αυτό που πιστεύει ότι της ανήκει στην Ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα, δημιουργεί ένα εικονικό πλαίσιο εγκλωβισμού της Κύπρου. Στη βόρεια πλευρά του νησιού δεν προέβη και ούτε αναμένεται να προβεί σε κάποια κίνηση η Τουρκία. Για την Άγκυρα η θαλάσσια περιοχή, μεταξύ των νότιων τουρκικών και των βόρειων κυπριακών ακτών, είναι "δικά της νερά".


2. Αυτή τη στιγμή στην Άγκυρα υπάρχει η αντίληψη πως οι χώρες που βρίσκονται νοτίως της Τουρκίας έχουν δημιουργήσει ένα πλέγμα συνεργασίας προκειμένου να κυριαρχήσουν στην περιοχή και να πλήξουν τα τουρκικά συμφέροντα. Βλέπει τη συνεργασία που έχει αναπτυχθεί ανάμεσα σε Ισραήλ, Αίγυπτο, Ελλάδα, Κύπρο και Ιορδανία ως εχθρικές ενέργειες σε βάρος της τις οποίες –κατά τη δική της πάντα αντίληψη– θα πρέπει να αντικρούσει. Κι ένας τρόπος, σύμφωνα με την τουρκική θεώρηση των πραγμάτων, για να αντικρούσει αυτή την "αντιτουρκική συμμαχία" είναι να μπει δυναμικά στην Ανατολική Μεσόγειο. Κι αυτό ακριβώς πράττει αυτή την περίοδο με την τοποθέτηση γεωτρύπανων πέριξ της Κύπρου.

3. Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (ή σ’ αυτούς που τον ενέπνευσαν) ότι ήταν ο πρώτος Τούρκος ηγέτης που έριξε ιδιαίτερο βάρος στη γεωστρατηγική σημασία της Ανατολικής Μεσογείου και ενδεχομένως ο πρώτος που επιδίωξε να περάσει το μήνυμα ότι αυτή η θάλασσα είναι τουρκική (κατά το μάξιμουμ) ή ανήκει και στην Τουρκία (κατά το μίνιμουμ). Οι κινήσεις που έκανε από τις αρχές του 2002 όταν ανήλθε στην εξουσία μέχρι και σήμερα κινούνται στοχευμένα προς αυτή την κατεύθυνση. Και δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο και ούτε βεβαίως έχει να κάνει μόνο με την Κύπρο πως όποια χώρα κινηθεί προς τα μέρη μας συναντά την έντονη αντίδραση του Ερντογάν.

4. Οι κινήσεις που είχαν γίνει από πλευράς του Τούρκου Προέδρου με την ανάληψη της εξουσίας στην Τουρκία μέχρι και σήμερα είναι πολύ συγκεκριμένες και γνωστές και οδηγούν όλες στην επιβεβαίωση ότι στόχος του ήταν να ελέγξει την περιοχή. Στο Κυπριακό, άλλαξε μερικώς την τουρκική ατζέντα και εμφανίστηκε υπέρμαχος της λύσης. Γιατί; Επειδή γνώριζε και γνωρίζει πως μέσω αυτής της οδού θα καταφέρει να διατηρήσει ένα προκεχωρημένο φυλάκιο στην καρδιά της Ανατολικής Μεσογείου. Η εμμονή της τουρκικής πλευράς στο θέμα των εγγυήσεων οφείλεται ακριβώς στο ότι η τουρκική πλευρά θέλει να βρίσκεται στην Κύπρο και απ’ εδώ να ασκεί έλεγχο στην ευρύτερη περιοχή. Ας αναλογιστούμε την άνεση που θα έχει το τουρκικό ναυτικό να κινείται στη γύρω περιοχή σε συνθήκες λυμένου Κυπριακού. Ακόμα και οι ιδέες περί άλλης μορφής λύσης στο Κυπριακό δεν την απομακρύνουν από αυτό τον στόχο, τη διατήρηση μιας στρατιωτικής δύναμης στο νησί προς άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων ευρύτερα. Κι βεβαίως εάν υπάρξουν συνθήκες ομαλότητας στο νησί θα μπορεί να το μετατρέψει σε μια πολύ ισχυρή ναυτική βάση.

5. Η στρατιωτική αναβάθμιση στην οποία προχώρησε η Τουρκία την τελευταία 15ετία ήταν επίσης στοχευμένη προς την κατεύθυνση της ισχυρής ναυτικής παρουσίας στην περιοχή. Έριξε πολλά δισεκατομμύρια στην ενίσχυση του στόλου της με την απόκτηση πλοίων, τα οποία είναι απαραίτητα και αναγκαία για να ασκείται το θαλάσσιος έλεγχος στην Ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα, με την ενίσχυση του ναυτικού της η Τουρκία κινήθηκε προκειμένου να ενισχύει στην αμυντική της ομπρέλα απαραίτητη στην περίπτωση αυτή. Η πρόθεση της τοποθέτησης πυραυλικών συστημάτων S-400 στα νότια παράλια της χώρας αποσκοπεί ακριβώς στη δημιουργία μιας αμυντικής ομπρέλας και προς την κατεύθυνση της Ανατολικής Μεσογείου.

6. Η Τουρκία κινείται στο θέμα της τοποθέτησης γεωτρύπανων κατά τρόπο που θυμίζει τα τρυπάνια που μπαίνουν σε χωράφια για να βρουν νερό μέσα στη γη. Είναι εμφανές ότι δεν γίνεται μια σοβαρή και συστηματική δουλειά που αποσκοπεί πραγματικά στον εντοπισμό και εξόρυξη φυσικού αερίου ή πετρελαίου. Δεν χρειάζεται παρά μια απλή σύγκριση των κινήσεων και ενεργειών των πετρελαϊκών κολοσσών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή με τις ενέργειες της Τουρκίας για να αντιληφθεί κανείς του λόγου το αληθές. Όπως παρακολουθούμε όλο αυτό το διάστημα, οι διαδικασίες για την τοποθέτηση μιας πλατφόρμας, μέχρι να αρχίσει το γεωτρύπανο να εργάζεται, είναι χρονοβόρες. Και η πάροδος του χρόνου δεν έχει να κάνει με όποιες πολιτικές σκοπιμότητες αλλά αυτό απαιτείται από τεχνικής απόψεως.

7. Σε όλη αυτή της την προσπάθεια η Τουρκία, πέρα από πολιτικές και στρατιωτικές κινήσεις, προβαίνει και σε μια παράλληλη κίνηση προκειμένου να πετύχει τους στόχους της. Πρόκειται για το επικοινωνιακό κομμάτι της όλης προσπάθειας το οποίο φαίνεται να κερδίζει τις εντυπώσεις εάν αναλογιστεί κανείς το πώς όλα αυτά προβάλλονται στις χώρες που απευθύνονται. Επικοινωνιακά η Τουρκία έχει καταφέρει να κερδίσει πολύ περισσότερα σε βάρος της Κύπρου και της Ελλάδας απ’ ό,τι πολιτικά και στρατιωτικά. Ενδεχομένως, τα σόου των Τούρκων αξιωματούχων στο Φατίχ και το Γιαβούζ να έπαιξαν και να παίζουν σε πολύ καλύτερη θέση στα ελλαδικά και κυπριακά μέσα ενημέρωσης απ’ ό,τι στην ίδια την Τουρκία. Και δεν ήταν τυχαίες κάποιες αναφορές που είχαν ακουστεί και εδώ στην Κύπρο ότι η Τουρκία μπορεί να καταφέρει να βγάλει πρώτη φυσικό αέριο.

Αναφορές που δεν στηρίζονταν στην πραγματικότητα των γεγονότων επί του εδάφους ή εντός της θαλάσσης αλλά στην εντέχνως προβληθείσα και επαναπροβληθείσα τουρκική προπαγάνδα. Και όπως είδαμε και πολύ πρόσφατα άρχισε να γίνεται μια σύγκριση μεταξύ των τουρκικών και κυπριακών ενεργειακών κινήσεων. Με κάποιους να θεωρούν ότι ο σωστός ρυθμός είναι αυτός που ακολουθεί η Τουρκία και όχι αυτός των εταιρειών που είναι αδειοδοτημένες στην κυπριακή ΑΟΖ. Και ως εκ τούτου, το ότι δεν προχωρούν με ανάλογο ρυθμό οι εταιρείες στην κυπριακή ΑΟΖ, αυτό εμπεριέχει στοιχεία πολιτικής σκοπιμότητας. Τοποθετήσεις που δεν ευσταθούν και δεν στηρίζονται στην πραγματικότητα.

Αναμένεται πιο έντονη ρητορική

Από πλευράς Τουρκίας θα πρέπει να αναμένεται όλο και πιο έντονη ρητορική στα θέματα της ενέργειας και της Ανατολικής Μεσογείου, ενδεχομένως και με την εμπλοκή του ίδιου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ρητορική η οποία θα εμπεριέχει συνεχώς το στοιχείο της απειλής εναντίον όλων εκείνων που "προσπαθούν να πλήξουν τα δικαιώματα της Τουρκίας". Αποδέκτης αυτών των απειλών θα είναι βεβαίως και η Κύπρος την οποία η Άγκυρα θεωρεί μπελά στα όποια σχέδιά της για την περιοχή. Εξάλλου, κάποια άλλα ζητήματα, για το οποία ο Ερντογάν φωνασκούσε όλο το προηγούμενο διάστημα, έχουν επιλυθεί ή δεν χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης. Γι’ αυτό και θα ρίξει το βάρος τους προς άλλα ανοικτά ζητήματα.

Ο τουρκορωσικός άξονας

Ένας επιπρόσθετος παράγοντας που αφορά στα γεωστρατηγικά της Ανατολικής Μεσογείου είναι και ο ρόλος της Ρωσίας. Μιας Ρωσίας, η οποία θέλησε και η ίδια να αναβαθμίσει την εδώ παρουσία της και να μην είναι απλώς παρατηρητής σε μια αμερικανική ή νατοϊκή λεκάνη. Κι ενώ οι αρχικοί στόχοι της Μόσχας ήταν η διασφάλιση και η διατήρηση της παρουσίας στη Συρία, στη συνέχεια άρχισε να βλέπει τα πράγματα διαφορετικά.

Η Ανατολική Μεσόγειος αποτελεί και για τη Ρωσία μια περιοχή ενδιαφέροντος. Η Μόσχα βλέποντας ότι όλες οι άλλες χώρες της περιοχής κινούνται παράλληλα και συνεργάζονται με ΗΠΑ και χώρες του ΝΑΤΟ, αναζήτησε κάποια άλλη συνεργασία. Και την βρήκε στην Τουρκία.

Η Μόσχα εκμεταλλεύθηκε το μομέντουμ και την ώρα που άρχισαν οι προστριβές μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας μπήκε αυτή δυναμικά στο παιχνίδι. Κι οι σχέσεις που ήταν καθαρά εμπορικές και οικονομικές πήραν μια άλλη διάσταση.

Σήμερα υπάρχει ένας τουρκορωσικός άξονας, ο οποίος παίζει τον δικό του ρόλο στην ευρύτερη περιοχή και δεν έχει να κάνει μόνο με την κατάσταση στη Συρία. Αυτός ο άξονας συνεργασίας κινείται ευρύτερα γιατί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο Άγκυρα και Μόσχα αυτή τη στιγμή έχουν "κοινούς εχθρούς ή αντιπάλους" στην Ανατολική Μεσόγειο.

Αυτός ο άξονας προσφέρει στην Τουρκία έσοδα, άρχισε να της αποδίδει και στρατιωτικό οπλισμό, και θα την εξασφαλίσει ενεργειακά από δύο κατευθύνσεις. Πέραν του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που ρέει προς την Τουρκία και από ρωσικές πηγές η Μόσχα ανέλαβε την οικοδόμηση πυρηνικού σταθμού.

Η Τουρκία σήμερα έχει ενεργειακές εξασφαλίσεις από τη Ρωσία, το Ιράν και άλλες χώρες και της είναι αχρείαστο το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου. Κάτι που ενισχύει ακόμα περισσότερο το γεγονός ότι δεν είναι για τα ενεργειακά που έστειλε τα γεωτρύπανα…


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση