Παγιωμένες οι θέσεις της Άγκυρας

Ο Ερντογάν περιμένει τον Έλληνα πρωθυπουργό στην Πόλη…

Του Παναγιώτη Μίχου

Στις διακρατικές αλλά και εν γένει στις διεθνείς σχέσεις, η προβλεψιμότητα μεταξύ δύο δρώντων (κρατικών ή μη) αποτελεί μια θετική σταθερά. Τούτο συνεπάγεται ότι η μεταξύ των δύο σχέση, είναι υπό έλεγχο∙ ανεξαρτήτως του αν βρίσκεται σε καλό ή κακό επίπεδο. Γνωρίζει ο ένας τις σκέψεις, τις λέξεις και τις πράξεις του άλλου.

Θα μπορούσε να λεχθεί ότι σε παρόμοια κατάσταση βρίσκονται και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Με αφορμή την επικείμενη επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία (5/2), ας θυμηθούμε τις επίσημες θέσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής έναντι της Ελλάδας. Θέσεις και διεκδικήσεις παγιωμένες, δημόσια διατυπωμένες και καταγεγραμμένες (και) στην ιστοσελίδα του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών.

Το Κυπριακό

Στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών συζητήσεων και συναντήσεων βρίσκεται πάντοτε το Κυπριακό, εάν και δεν αποτελεί αμιγώς διμερές θέμα. Ασχέτως του τι διατείνεται η Τουρκία, η Ελληνική Δημοκρατία στο Κυπριακό ακολουθεί το δόγμα «η Λευκωσία αποφασίζει, η Αθήνα συμπαραστέκεται», δείχνοντας στους γείτονες με ποιο τρόπο θα μπορέσουν να δημιουργηθούν οι συνθήκες επίλυσης ενός προβλήματος 45 χρόνων.

Ενός προβλήματος, που αφορά την εισβολή και τη παράνομη κατοχή του βόρειου τμήματος της νήσου από την Τουρκία. Συνεπώς, θα πρέπει οι δύο κοινότητες του νησιού να αφεθούν ελεύθερες προκειμένου να συζητήσουν και να συναποφασίσουν (μόνες τους) το μέλλον τους. Δίχως κηδεμόνες, εγγυήσεις, επεμβατικά δικαιώματα, κατοχικό στρατό και έποικους.


Το Αιγαίο

Στα του Αιγαίου, οι γείτονες θεωρούν ότι πρόκειται για «μια κοινή θάλασσα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας» και πως «οι δύο χώρες θα πρέπει να σέβονται η μία τα νόμιμα δικαιώματα και ζωτικά συμφέροντα της άλλης». Ακόμα, ισχυρίζονται ότι «οι ελευθερίες στην ανοικτή θάλασσα και ο εναέριος χώρος πάνω από αυτή, που επί του παρόντος απολαμβάνουν τόσο τα παράκτια κράτη όσο και οι τρίτες χώρες, δεν πρέπει να υποβαθμιστούν» και προσθέτουν πως «κάθε απόκτηση νέων θαλάσσιων περιοχών πρέπει να βασίζεται σε αμοιβαία συναίνεση και πρέπει να είναι δίκαιη».

Η τουρκική αντίληψη περί Αιγαίου είναι ότι πρόκειται για μια κοινή θάλασσα που η Ελλάδα φιλοδοξεί να κάνει «ελληνικό πέλαγος», δηλαδή αισθάνονται ότι επιχειρείται η ανατροπή του status quo, θεωρούν απειλή για τα εθνικά τους συμφέροντά και ταυτόχρονα παράλογη τη δυνατότητα της Ελλάδας να ασκήσει –όποτε το αποφασίσει- το νόμιμο δικαίωμα επέκτασης των χωρικών της υδάτων στα 12 μίλια, κάτι που έχουν χαρακτηρίσει ότι είναι αιτία πολέμου (casus belli), ζητούν επανειλημμένα την αποστρατιωτικοποίηση των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου ενώ πιστεύουν ότι η Ελλάδα κάνει χρήση μεγαλύτερου εύρους από όσο «πρέπει» του εναέριου χώρου στο Αιγαίο. Επιζητούν μια «καλή» μοιρασιά στη μέση, γενικότερα.

Δυτική Θράκη

Σημαίνουσα θέση έχει και η μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης. Για τη τουρκική εξωτερική πολιτική οι Έλληνες μουσουλμάνοι πολίτες της περιοχής είναι Τούρκοι.

Προσπαθούν να προσεταιριστούν την εν Ελλάδι θρησκευτική μειονότητα, αγνοώντας, ότι η Συνθήκη της Λωζάννης έκανε λόγο για «μουσουλμανική μειονότητα». Η τουρκική εξωτερική πολιτική υποστηρίζει ότι η –κατά αυτήν- «τουρκική» μειονότητα στη Δυτική Θράκη υφίσταται πιέσεις και ανισότητες από το ελληνικό κράτος.

Συγκεκριμένα, γίνεται λόγος για «άρνηση εθνικής ταυτότητας», «προβλήματα στο τομέα εκπαίδευσης» και «περιορισμούς στη θρησκευτική ελευθερία». Πάγια θέση της Άγκυρας είναι ο Μουφτής, ο θρησκευτικός ηγέτης, να εκλέγεται από τους πιστούς και όχι να διορίζεται από το ελληνικό δημόσιο. Επιπλέον, αναφέρουν κρατικά προσκόμματα στην απόκτηση περιουσίας, προβλήματα με τα μειονοτικά ιδρύματα, ενώ γίνεται λόγος και στην «Τουρκική» κοινότητα των Δωδεκανήσων.

Αυτές είναι οι σημαντικότερες τουρκικές θέσεις και αιτιάσεις που αφορούν την Ελλάδα. Για το λόγο αυτό, ο Έλληνας πρωθυπουργός οφείλει κατά την επίσκεψή του να είναι άκρως προσεκτικός στα όσα θα πει στη κοινή συνέντευξη τύπου με τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογκάν και φυσικά στα όσα θα συζητήσουν κατ’ ιδίαν. Κατά την επίσκεψη του Τούρκου πρόεδρου στη χώρα μας το Νοέμβριο του 2017, όταν ο τελευταίος τοποθετήθηκε βάσει της δικής του αντίληψης για την ελληνοτουρκική ατζέντα, ο Έλληνας πρωθυπουργός απάντησε ως έπρεπε, ξεκαθαρίζοντας τα πράγματα.

Αυτό οφείλει να κάνει και τώρα.

Με βάσει το ελληνικό σύνταγμα, ο τελικά υπεύθυνος για τη χάραξη της εσωτερικής και της εξωτερικής πολιτικής είναι ο πρωθυπουργός. Παρόλα αυτά θα ήταν χρήσιμο –και θα έστελνε και τα ανάλογα μηνύματα στην άλλη πλευρά του Αιγαίου- να επικοινωνούσε ο κος Τσίπρας πριν το ταξίδι του στην Τουρκία με τους αρχηγούς των κομμάτων της δημοκρατικής αντιπολίτευσης. Οι πολιτικοί ταγοί του τόπου οφείλουν στα εθνικά θέματα και στα ζητήματα εθνικής ασφάλειας, να παραμερίζουν τυχόν διαφορές ή τις διαμετρικά αντίθετες αντιλήψεις τους και να συζητούν.

H εξωτερική πολιτική απαιτεί ρεαλισμό, σύνεση, ορθή αντίληψη του γεωστρατηγικού περιβάλλοντος και των διεθνών συσχετισμών. Το παρόν διεθνές στερέωμα μεταβάλλεται συνεχώς∙ αυτή τη στιγμή απέναντί μας βρίσκεται μια χώρα που διεκδικεί για τον εαυτό της ρόλο περιφερειακού παίκτη και όχι μόνο.

Το πρόγραμμα της πρωθυπουργικής επίσκεψης δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμα, αλλά σε κάθε περίπτωση η ελληνική πλευρά οφείλει να είναι πολύ καλά προετοιμασμένη και να μην αναλάβει πρωτοβουλίες που ενδέχεται να οδηγήσουν σε νέα mea culpa. Ας μη μετατραπεί μια επίσκεψη στην Κωνσταντινούπολη σε ήττα.

(*) Ο Παναγιώτης Μίχος είναι φοιτητής Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, απόφοιτος του Εργαστηρίου Επαγγελματικής Δημοσιογραφίας και μέλος του Τομέα Ευρωατλαντικών Μελετών στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων.
HellasJournal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση