Ο λεγόμενος “ευρωπαϊκός στρατός” είναι μία απάτη: Οι χώρες της Ε.Ε. δεν προστατεύονται…

Του Μάριου Ευρυβιάδη

Με τις συνεχείς πρόσφατες δηλώσεις Ευρωπαίων ηγετών για την ανάγκη δημιουργίας «ευρωπαϊκού στρατού» από την Ευρωπαϊκή Ένωση, δημιουργήθηκε μια δικαιολογημένη σύγχυση ως προς το τι ακριβώς επιδιώκεται.

Και θέλω εξαρχής να υπογραμμίσω πως δεν είναι αυτό που λογικά αντιλαμβάνεται ο μέσος Ευρωπαίος πολίτης:

Πως δηλαδή θα δημιουργηθεί, σταδιακά, ένας «ευρωπαϊκός στρατός» που θα υπερασπίζεται τα σύνορα των μελών κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από εξωτερικές επιβουλές. Κάθε άλλο.

Η οικοδόμηση αυτόνομης πολιτικής άμυνας και ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μια «πονεμένη ιστορία» με μακρύ ιστορικό, παρά τα δεκάδες δισ. ευρώ που ξοδεύονται κάθε χρόνο (πάνω από 200 δισ. το 2018) για την επίτευξή της. Και οι σχετικές πρόσφατες δηλώσεις του Γάλλου Προέδρου, Εμμανουέλ Μακρόν, μαζί με την «πολιτική τρικυμία» που τις ακολούθησε, συνιστούν ένα ακόμη κεφάλαιο –όχι το τελευταίο– της ιστορίας αυτής.

Όπως είναι γνωστό στις 6 Νοεμβρίου και με αφορμή τα 100 χρόνια από τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Γάλλος Πρόεδρος ζήτησε τη δημιουργία «ευρωπαϊκού στρατού» για την υπεράσπιση της Ε.Ε. από τη Ρωσία, την Κίνα και τις ΗΠΑ. Η πρώτη και άμεση απάντηση ήταν λίγες μέρες μετά από τον Αμερικανό Πρόεδρο Τράμπ που θεώρησε τη θέση πως η Ε.Ε. απειλείται από τις ΗΠΑ «προσβλητική», θύμισε στον Μακρόν πως ήταν η Αμερική που έσωσε τη Γαλλία από τους Γερμανούς και ζήτησε να πληρώνουν οι Γάλλοι τις οφειλές που τους αναλογούν στο ΝΑΤΟ.


Πέραν από τη δήλωση του Ρώσου Προέδρου Πούτιν που, ως αναμένονταν χαρακτήρισε ως «θετική» για ένα πολυπολικό κόσμο τη δημιουργία «ευρωπαϊκού στρατού», μια ανάλυση δηλώσεων αξιωματούχων της Ε.Ε. μας επιτρέπει να κατανοήσουμε το ανέφικτο της δημιουργίας πραγματικού στρατού από την Ε.Ε. που θα θωρακίζει την επικράτεια της Ε.Ε. και θα επιτρέπει την αυτόνομη λήψη αποφάσεων εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας από της Ε.Ε.

Οι δυο πιο σημαντικές σχετικές δηλώσεις είναι της Καγκελαρίου της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, και της Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Φεντερίκα Μογκερίνι.

Η Μέρκελ συμφωνεί, φαινομενικά, με τον Μακρόν και καλεί και αυτή, με ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (23 Νοεμβρίου), για τη δημιουργία, «μια μέρα», ενός ενοποιημένου «πραγματικού ευρωπαϊκού στρατού», με το σκεπτικό πως έχουν παρέλθει οι καιροί «να βασιζόμαστε σε άλλους».

Όμως στη ίδια ομιλία της η Μέρκελ επεξήγησε πως ένας τέτοιες στρατός δεν πρέπει:
α) να υποσκάπτει τις Ηνωμένες Πολιτείες και
β) θα πρέπει να λειτουργεί «συμπληρωματικά» του ΝΑΤΟ.

Ανάλογη υπήρξε και η τοποθέτηση της Υπάτου Εκπροσώπου Μογκερίνι σε διάσκεψη Τύπου στις Βρυξέλλες, λίγες μέρες μετά: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πρόκειται να μετασχηματιστεί σε στρατιωτική συμμαχία. Δεν υπάρχει ανταγωνισμός με το ΝΑΤΟ».

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Ε.Ε. έχει από το Μάαστριχ (1992) και μετά λάβει και θεσμοθετήσει σημαντικές αποφάσεις στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερική Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ). Όμως και παρά τις κατά καιρούς διακηρυκτικές της προκηρύξεις περί «αυτόνομων» αποφάσεων στα πεδία άμυνας και ασφάλειας, δεν ξεφεύγει από το πλαίσιο των ατλαντικών προδιαγραφών που έθεσε η Κυβέρνηση Κλίντον αναφορικά με το ζήτημα αυτό.

Και οι βασικές προδιαγραφές είναι τρεις:

Πρώτον, ο όποιος «ευρωπαϊκός στρατός» δεν πρέπει να δημιουργεί «αντίστοιχους» (duplication) του ΝΑΤΟ ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Δεύτερον, δεν πρέπει να υπάρξει «αποσύνδεση» (decoupling) από το ΝΑΤΟ σε ζητήματα ασφαλείας.
Και τρίτον δεν πρέπει οι όποιες θεσμικές αποφάσεις της Ε.Ε. να κάνουν «διακρίσεις» (discriminate) έναντι σε κράτη μέλη του ΝΑΤΟ αλλά όχι και της Ε.Ε.

Ο τρίτος όρος αφορά ειδικά την Τουρκία που «αγωνιούσε» μήπως αφεθεί έξω από μια ευρωκεντρική αρχιτεκτονική ασφαλείας. Και η Κυβέρνηση Κλίντον, που περνούσε τότε περίοδο ερωτικού παροξυσμού με την Άγκυρα, έθεσε βέτο υπέρ των τουρκικών συμφερόντων.

Από τότε τίποτα δεν έχει αλλάξει αλλά ούτε και πρόκειται. Και ο ανομολόγητος λόγος είναι πως η υφιστάμενη κατάσταση βολεύει και ατλαντιστές και Ευρωπαίους. Οι φαινομενικά συγκρουόμενες «διακηρύξεις» τους γίνονται για εσωτερική κατανάλωση και μόνο. Μάλιστα με συναφείς συμφωνίες μεταξύ της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ θεσμοθετήθηκε ουσιαστικά η «συμπληρωματικότητα» μεταξύ των δυο οργανισμών, με την Ε.Ε. να χρησιμοποιεί, με τη συναίνεση του ΝΑΤΟ, νατοϊκά «εργαλεία» (assets) για τυχόν δραστηριότητές της (π.χ. peacekeeping, στα Βαλκάνια, παρακολουθήσεις εκλογών, κ.λπ).

Εκ των πραγμάτων όμως οι δραστηριότητες αυτές αφορούν σε ήσσονος σημασίας ζητήματα και δραστηριότητες. Οι αποφάσεις μείζονος σημασίας λαμβάνονται από τις ΗΠΑ με κάποιες εξαιρέσεις όπως π.χ. άρνηση Γερμανίας και Γαλλίας να συναινέσουν στην ενσωμάτωση της Ουκρανίας και της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ, παρά τις πιέσεις των ΗΠΑ.

Θεσμικό πλεονέκτημα για την Κύπρο

Πού αφήνουν όλα αυτά την Κύπρο που είναι μεν μέλος της Ε.Ε. αλλά όχι του ΝΑΤΟ; Σε μια όχι κατά την εκτίμησή μου αρνητική κατάσταση. Η Κύπρος δεν είναι μικρό κράτος. Είναι ισότιμο μέλος της Ε.Ε. Είναι όμως αδύναμο κράτος. Και η συμμετοχή της σε ένα πρωτοκλασάτο διακρατικό θεσμό όπως είναι αυτός της Ε.Ε., της παρέχει σημαντικά οφέλη εκ των οποίων κορυφαίο για την Κύπρο είναι αυτό της σχετικής ασφάλειας.

Επί πλέον και λόγω της θεσμικής σχέσης Ε.Ε. και ΝΑΤΟ, η μη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ της προσδίδει ένα πλεονέκτημα έναντι μιας Ε.Ε. και μιας Τουρκίας που επιθυμούν περισσότερη αναμεταξύ τους συνεργασία. Η Κύπρος διαθέτει δικαίωμα αρνησικυρίας σε μια τέτοια συνεργασία. Αντίστοιχα, δικαίωμα έχει και η Τουρκία για τον οποιοδήποτε ρόλο της Κύπρου σε συσχετισμό με το ΝΑΤΟ, ένα γεγονός που καθιστά χωρίς νόημα την οποιαδήποτε συζήτηση που συσχετίζει την Κύπρο με το ΝΑΤΟ για οποιοδήποτε ζήτημα.

Η Κύπρος δεν διασφαλίζεται απόλυτα με τη συμμετοχή της στην Ε.Ε. και στον οποιοδήποτε άλλο οργανισμό. Η συμμετοχή της όμως περιορίζει σημαντικά τις επιλογές μιας βουλιμικής Τουρκίας.

HellasJournal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση