Διχασμός στα Σκόπια μετά το δημοψήφισμα - Ασάφεια για τη συνέχεια

Του Κώστα Ράπτη

Φυγή προς τα εμπρός ή ακροβασία στο κενό; Όπως και αν τις αξιολογήσει κανείς, οι κινήσεις του πρωθυπουργού της πΓΔΜ, Ζόραν Ζάεφ, μετά το δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής στη γείτονα, ξεδιπλώνονται σε ένα τοπίο πολύ μεγαλύτερης ασάφειας ως προς την υλοποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών, αλλά και μεγαλύτερης ανάδειξης των πολιτικών και εθνοτικών διαιρέσεων της χώρας.

Το "αντιφατικό" (όπως το χαρακτήρισε το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών στην πρώτη αντίδρασή του) αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος κάθε άλλο παρά διευκολύνει τη συνέχεια, καθώς την ηχηρή έγκριση της συμφωνίας από το 91% των ψηφισάντων αντικειμενικά ακυρώνει ή έστω σχετικοποιεί η ακόμα πιο ηχηρή αποχή από τις κάλπες που έφτασε το 63% των εγγεγραμμένων.

Το επιχείρημα ότι ο απόλυτος αριθμός των ψηφισάντων ξεπερνά αυτόν με τον οποίο αναδείχθηκε η παρούσα κυβέρνηση ή και αυτόν με τον οποίο εξελέγη στην προεδρία της Δημοκρατίας ο αντιστρατευόμενος τη Συμφωνία των Πρεσπών, Γκιόργκι Ιβάνοφ, δεν μπορεί να αναιρέσει το γεγονός ότι το ποσοστό συμμετοχής στο δημοψήφισμα υπήρξε κατώτερο και των πιο απαισιόδοξων προεκλογικών σεναρίων και, πάντως, σε καμία περιφέρεια δεν ξεπέρασε το 50%.


Τούτο σημαίνει ότι εκτός από τα τεχνικά ζητήματα που εγείρει η εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων και η απουσία μεγάλου μέρους των εγγεγραμμένων στο εξωτερικό, λόγω βραχυπρόθεσμης ή μακροπρόθεσμης μετανάστευσης, το πολιτικό πρόβλημα που αναδεικνύει η αποχή παραμένει.

Ο αλβανικός παράγοντας

Μάλιστα, η εκλογική αυτή συμπεριφορά περιλαμβάνει, με μικρές αποκλίσεις, και την αλβανική κοινότητα της γείτονος, για την οποία προεξοφλούνταν ότι θα στηρίξει μαζικά το "Ναι", ως απαλλαγμένη από τα ταυτοτικά άγχη του σλαβικού στοιχείου και ως ενδιαφερόμενη για ταχεία προώθηση της ευρωατλαντικής προοπτικής της πΓΔΜ.

Ωστόσο, παραβλέποντας δευτερεύουσες παραμέτρους (όπως η πολιτική αποδυνάμωση του συγκυβερνώντος κόμματος DUI και το υψηλό ποσοστό μετανάστευσης των Αλβανών), αποδεικνύεται πως ούτε η αλβανική μειονότητα επενδύει αυτήν τη στιγμή στη σταθεροποίηση της χώρας, όταν την ίδια στιγμή η φιλολογία περί ανταλλαγής εδαφών μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου δημιουργεί προοπτικές μεγαλύτερων ανακατατάξεων.

"Τελευταία ευκαιρία";

Σε ό,τι αφορά τη σλαβική πλειοψηφία, πάλι, είναι σαφές ότι υποτιμήθηκε η πρόσδεσή της στη "μακεδονική ταυτότητα", αλλά και το αίσθημα απάθειας μπροστά σε προειλημμένες αποφάσεις το οποίο προκάλεσε η εντατική και όχι πάντοτε κομψή παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα κατά την προεκλογική περίοδο.

Σε κάθε περίπτωση, προκειμένου περί μιας διαμάχης που κρατάει 27 χρόνια, οι εκλογείς της γείτονος έδειξαν σε μεγάλο τμήμα τους ότι δεν αδημονούν για μια επίλυση και δεν αντιμετωπίζουν τη Συμφωνία των Πρεσπών ως "τελευταία και ανεπίστρεπτη ευκαιρία", όπως την ήθελαν οι διεθνείς παραινέσεις.

"Τελεσίγραφο" Ζάεφ

Το πρακτικό αποτέλεσμα είναι ότι καθίσταται εξαιρετικά δύσκολο το εγχείρημα της απόσπασης 9 βουλευτών της αντιπολίτευσης, με την επίκληση της λαϊκής ετυμηγορίας, ώστε να συγκεντρωθεί για αυξημένη πλειοψηφία των δύο τρίτων που απαιτείται για τη μετονομασία της χώρας μέσω συνταγματικής αναθεώρησης.

Εξού και ο Ζόραν Ζάεφ θέτει "τελεσίγραφο" προς το VMRO-DPMNE της αξιωματικής αντιπολίτευσης να συμφωνήσει έως τις 10 Οκτωβρίου στην προώθηση της συνταγματικής αναθεώρησης, ειδάλλως έσχατη λύση θα είναι η διεξαγωγή πρόωρων βουλευτικών εκλογών τις οποίες ο ίδιος προσδιόρισε για τα τέλη Νοεμβρίου.

Οι όροι της αντιπολίτευσης

Η απάντηση του VMRO-DPMNE ήταν ότι μοναδικό αντικείμενο διαλόγου κυβέρνησης και αντιπολίτευσης δεν μπορεί παρά να είναι ακριβώς η διενέργεια εκλογών, υπό τον όρο όμως του σχηματισμού υπηρεσιακής κυβέρνησης 100 ημέρες πριν από τις κάλπες, του ορισμού νέου γενικού εισαγγελέα και της συγκρότησης εξεταστικής επιτροπής για τη διερεύνηση των καταγγελλόμενων παρατυπιών στο δημοψήφισμα.

Σημειώνεται ότι εάν οι 605.000 ψήφοι υπέρ του "Ναι" μεταφραστούν ευθύγραμμα και σε αντίστοιχες επιλογές στις βουλευτικές εκλογές, η συμπολίτευση θα είναι σε θέση να αποσπάσει έως και 80 έδρες – πράγμα που εξηγεί τη σχετική αυτοπεποίθηση του Ζάεφ δεδομένης και των διασπαστικών τάσεων στην πλευρά της αντιπολίτευσης (ήδη διαγράφηκε ο αναπληρωτής γραμματέας του VMRO-DPMNE για την προσέλευσή του στο δημοψήφισμα).

Οι φόβοι του DUI

Το μήνυμα του Ζάεφ και του κόμματός του είναι ότι ο διάλογος δεν έχει νόημα πλέον σε επίπεδο κορυφής, παρά μόνο μεταξύ των βουλευτών, ότι τα αιτήματα του VMRO-DPMNE είναι προσχηματικά και συνιστούν παιχνίδι με τους θεσμούς (εφόσον λ.χ. ο πρόεδρος της Εκλογικής Επιτροπής προέρχεται από τις τάξεις του) και ότι δεν θα υπάρξουν "παζάρια αμνηστίας" (με αναφορά προφανώς στις ποινικές εκκρεμότητες του πρώην πρωθυπουργού Νίκολα Γκρούεφσκι).

Από την άλλη πλευρά, τα αλβανικά κόμματα κάθε άλλο παρά επείγονται για την διενέργεια νέων εκλογών, ιδίως το συγκυβερνών DUI, το οποίο δείχνει να καταγράφει μεγάλη υποχώρηση στον ενδοαλβανικό πολιτικό ανταγωνισμό.

Δύση εναντίον Μόσχας στη βαλκανική σκακιέρα

Από τον υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ, Τζέιμς Μάτις, μέχρι την Κομισιόν ή τη γερμανική σοσιαλδημοκρατία (η οποία ασκεί ανοικτές πιέσεις στους ομοϊδεάτες της του VMRO-DPMNE), οι ιθύνοντες της Δύσης έσπευσαν να χαιρετίσουν την επικράτηση του "Ναι" στο δημοψήφισμα της Κυριακής, προσπερνώντας τα ερωτήματα που γεννά το ποσοστό της αποχής και τονίζοντας την ανάγκη προώθησης της ευρωατλαντικής προοπτικής της πΓΔΜ, διά της μετονομασίας της erga omnes.

Όμως οι ανεπίσημες τοποθετήσεις είναι λιγότερο αισιόδοξες, με χαρακτηριστικότερη την τοποθέτηση της βρετανικής εφημερίδας "Guardian" που έκανε λόγο για νίκη του Πούτιν στη βαλκανική σκακιέρα. Και πράγματι, στο "κενό" που δημιουργεί η αντιφατικότητα του δημοψηφίσματος η Μόσχα αισθάνεται μεγαλύτερη άνεση να παρεμβληθεί. Το δείχνει αυτό χαρακτηριστικά και το ασυνήθιστο σχόλιο που εξέδωσε η υπηρεσία ενημέρωσης του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, στο οποίο χαρακτηρίζεται άκυρο το δημοψήφισμα, αντίθετη προς το διεθνές δίκαιο η Συμφωνία των Πρεσπών και "ανερυθρίαστη" η παρέμβαση της Δύσης στα εσωτερικά πράγματα της πΓΔΜ. Μάλιστα το ίδιο κείμενο αφήνει να πλανάται απειλή ρωσικού βέτο με την αναφορά σε ψήφισμα του 1993 το οποίο θέλει τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ να μεταφέρει στο Συμβούλιο Ασφαλείας το αποτέλεσμα της ολοκλήρωσης των συνομιλιών Αθηνών και Σκοπίων. Ωστόσο, νομικά το ρωσικό επιχείρημα δεν κρίνεται ισχυρό καθώς η ίδια η Συμφωνία των Πρεσπών, ως συναπτόμενη ανάμεσα σε δύο κυρίαρχα μέρη, δεν εξαρτά την ισχύ της από απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας παρά προβλέπει απλώς την πρωτοκόλλησή της στη Γενική Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση