Οι κάλπες στην Τουρκία και η ενός ανδρός αρχή

Πώς ο Τούρκος πρόεδρος κατάφερε να συσπειρώσει την αντιπολίτευση εναντίον του. Η πορεία προς μια «ρωσικού στυλ» διακυβέρνηση περνά μέσα από τις ιστορικές κάλπες που στήνονται την Κυριακή στην γειτονική χώρα

Του David Gardner

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρίσκεται κοντά στο να φτάσει το «ιερό δισκοπότηρο»: Διακυβέρνηση του ενός με νομιμοποίηση μέσω εκλογών, αφότου κέρδισε με μικρή διαφορά το περσινό δημοψήφισμα για αντικατάσταση του κοινοβουλευτικού συστήματος της Τουρκίας από ένα σύστημα ρωσικού στυλ.

Την Κυριακή, οι Τούρκοι θα ψηφίσουν στις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές. Αν ο κ. Ερντογάν κερδίσει, η πρωθυπουργία θα εξαφανιστεί και θα κυριαρχήσει στο νομοθετικό, το δικαστικό και το εκτελεστικό σώμα. Η επιβλητική φιγούρα αυτού του αιώνα για την Τουρκία υπηρέτησε τρεις θητείες ως πρωθυπουργός πριν περάσει στην προεδρία το 2014. Σήμερα αυτός ο νέο-Ισλαμιστής ηγέτης προσπαθεί να επισκιάσει τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας και κοσμικό γίγαντα του προηγούμενου αιώνα.

Ωστόσο, αυτό που θα έπρεπε να είναι το τελευταίο σπριντ στο κατοστάρι της 12ης συνεχόμενης νίκης του από το 2002, έχει μετατραπεί σε μανιώδη αγώνα. Το κυβερνών Κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης ή ΑΚΡ αρχίζει να δείχνει σημάδια φθοράς, όπως και ο κυρίαρχος ηγέτης του. Ο κ. Ερντογάν είναι ακόμα πιθανότερο να κερδίσει. Έχει ιστορικό στο να ξεπερνάει τα εμπόδια που είναι στον δρόμο του. Είναι κοντά – αλλά όχι αρκετά – στο υπέρτατο και αυτός δεν θα είναι ένας δίκαιος διαγωνισμός.

Η Τουρκία παραμένει υπό την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης από την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στα μέσα του 2016. Οι, κυρίως κουρδικές, ανατολικές και νοτιοανατολικές περιοχές, όπου μία ανταρσία που σιγόβραζε αναθερμάνθηκε το 2015, μοιάζουν σε κατάσταση πολιορκίας. Η αναταραχή των τελευταίων τριών ετών έχει βοηθήσει τον κ. Ερντογάν στο να σπάσει τον διαχωρισμό των εξουσιών.

Ο κ. Ερντογάν δεν έχει μόνο καταστείλει τους υποστηρικτές του Φετουλάχ Γκιουλέν, του ιμάμη με έδρα τις ΗΠΑ και πρώην σύμμαχό του στο ΑΚΡ, τον οποίο κατηγορεί για το πραξικόπημα. Η κυβέρνηση έχει γεμίσει τις φυλακές με αντιφρονούντες και αντιπάλους, όχι μόνο από τον στρατό και τις δημόσιες υπηρεσίες, αλλά από την ακαδημαϊκό χώρο, τον δημοσιογραφικό κλάδο και την κοινωνία των πολιτών. Μονοπωλεί τα μέσα ενημέρωσης και αστυνομεύει τα κοινωνικά δίκτυα. Πολλοί δικαστές είναι πιο Ερντογάν από τον ίδιο τον Ερντογάν. Ο Πρόεδρος, που έχει καθαιρέσει όλους τους φίλους του συνιδρυτές του ΑΚΡ, παίζει μόνο για να κερδίσει.

Ωστόσο, η απόφαση του να προκηρύξει πρόωρες εκλογές σχεδόν 18 μήνες νωρίτερα υποδηλώνει ότι τα αποτελέσματα δεν είναι προκαθορισμένα. Το «γκελ» του ΑΚΡ βασίζεται κατά μεγάλο μέρος στην παροχή θέσεων εργασίας και υπηρεσιών στην καρδιά της ανατολικής θεοσεβούμενης χώρας, την οποία είχαν παραμελήσει οι μητροπολιτικές ελίτ. Καθώς μαζεύονται σύννεφα πάνω από την οικονομία της Τουρκίας, η επιρροή του κόμματος στους απλούς πολίτες θα χαλαρώσει.

Υπό τις εντολές του Προέδρου, οι απερίσκεπτες ενέσεις ρευστότητας μέσω κυβερνητικών δαπανών έχουν υπερθερμάνει την οικονομία, διευρύνει το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, έχουν στείλει τον πληθωρισμό στα ύψη και τη λίρα να υποχωρεί – ή ακόμη χειρότερα, όταν ο κ. Ερντογάν ανέπτυξε την εκκεντρική του άποψη ότι τα υψηλά επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό και υποσχέθηκε να πάρει τον έλεγχο της νομισματικής πολιτικής. Η Τουρκία εξαρτάται από τη φθηνή εξωτερική πίστωση, η οποία γίνεται σπάνια, την ώρα που οι ναυαρχίδες του επιχειρηματικού τομέα έχουν βαριά χρέη σε, ακόμη πιο ακριβά, δολάρια.

Έχει αυξήσει περαιτέρω την ευπάθεια της Τουρκίας, αποξενώνοντας την από τους παραδοσιακούς Ευρωπαίους και Αμερικανούς συμμάχους της, στέλνοντας έναν αποδυναμωμένο στρατό από τα «ξεκαθαρίσματα» μετά την απόπειρα πραξικοπήματος βαθύτερα στη βόρεια Συρία και σήμερα στο Ιράκ, σε μία προσπάθεια να συγκρουστεί με τους Κούρδους μαχητές που η Άγκυρα βλέπει ως απειλή, αλλά η Ουάσιγκτον χρησιμοποιεί ως στρατεύματα. Σε αυτή τη διαδικασία, ο κ. Ερντογάν διακινδυνεύει να κάνει την Τουρκία εξαρτημένη από τους ιστορικούς της αντιπάλους, τη Ρωσία και το Ιράν.

Ο βασικός αντίπαλος του Προέδρου, ο Μουχαρέμ Ιντσέ, είναι ο πρώτος σημαντικός ηγέτης της αντιπολίτευσης της τελευταίας γενιάς, που είναι δημοφιλής. Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα του ή CHP, ότι έχει μείνει από τον Ατατούρκ, ανακαλύπτει ξανά τον εαυτό του ως σοσιαλδημοκρατικό. Ο κ. Ιντσέ τα πάει απροσδόκητα καλά στην προσπάθεια του να ξεπεράσει τον κ. Ερντογάν. Το CHP δεσμεύεται σε διαχωρισμό εξουσιών· σε αποκατάσταση σχέσεων μεταξύ Τούρκων και Κούρδων· και σε επανασύνδεση με τους φυσικούς συμμάχους της Τουρκίας, πάνω από όλα στην Ευρώπη.

Η κατακερματισμένη αντιπολίτευση λειτουργεί έως ένα σημείο συναινετικά. Μπορεί να μην είναι αρκετό για να πάει την προεδρική ψήφο στον δεύτερο γύρο στις 8 Ιουλίου, αλλά θα μπορούσε να στερήσει από τον κ. Ερντογάν και το ΑΚΡ την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Αυτό εξαρτάται από το αν το αριστερό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών ή HDP, ο συνασπισμός υπέρ των Κούρδων που η Άγκυρα έχει χαρακτηρίσει τρομοκρατικό και του οποίου οι ηγέτες κάνουν καμπάνια μέσα από τη φυλακή, πάρει πάνω από το όριο του 10% για την είσοδο στη βουλή.

Στις γενικές εκλογές του Ιουνίου 2015, η άνοδος του HDP στέρησε την πλειοψηφία του ΑΚΡ. Ο κ. Ερντογάν έβαλε τους Τούρκους να ψηφίσουν ξανά εκείνο τον Νοέμβριο με φόντο την αναζωπυρωμένη βία με τους Κούρδους και την κέρδισε πίσω. Αυτό το κόλπο είναι δύσκολο να επαναληφθεί. Η βία είναι ακόμη εκεί, αλλά είναι η οικονομική θύελλα που πρέπει να ανησυχεί τον Πρόεδρο.

Οσο μαχητικός όπως πάντα, είναι εξαιρετικός στις καμπάνιες αλλά προσελκυεί μικρότερα πλήθη στις πόλεις. Στο περσινό συνταγματικό δημοψήφισμα έχασε την Κωνσταντινούπολη, την Άγκυρα και το Ιζμίρ, καθώς και 13 από τις 20 πόλεις που παράγουν τα δύο τρίτα του τουρκικού ΑΕΠ. Σε αντίδραση, έχει ενισχύσει τους Σουνίτες, την εθνικιστική τουρκική και ισλαμική ταυτότητα του ΑΚΡ, κάνοντας τη κάποιες φορές να ακούγεται σαν νέο-οθωμανικό κόμμα με τριπλή αιρετική επίπτωση, αντιμετωπίζοντας ως «άλλους» τις μεγάλες μειονότητες των οιονεί Σιιτών Αλεβιτών και των Κούρδων, που συρρέουν αντίστοιχα στα αντιπολιτευτικά CHP και HDP.

Ο κ. Ερντογάν, επιθετικός και παρανοϊκός με τη σειρά του, συχνά συμπεριφέρεται ως ηγέτης της αντιπολίτευσης, δίνοντας μάχη με συνωμοσίες εναντίον εκείνου και της Τουρκίας. Η αναπόφευκτη πραγματικότητα είναι ότι η μισή Τουρκία αγανακτεί με την εμπλοκή του στις ζωές τους και τις προσπάθειες του για ανασχεδιασμό της ποικιλόμορφης κοινωνίας τους.

Οι δύο πλευρές θα παλέψουν στις κάλπες την Κυριακή, σε μία εκλογή που δεν θα είναι τίποτα λιγότερο από ιστορική για το μέλλον της Τουρκίας.

Copyright The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
Euro2day


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση