Και αν δεν κερδίσει ο Ερντογάν;

Το σίγουρο είναι πως τίποτα δεν τελειώνει στις 24 Ιουνίου

Του Γιώργου Σκαφιδά

Κι αν ο Ταγίπ Ερντογάν δεν κερδίσει τις εκλογές της 24ης Ιουνίου, τότε τι; Το ερώτημα δείχνει να κυριαρχεί πλέον στη γείτονα Τουρκία, μονοπωλώντας τις προεκλογικές συζητήσεις, μόλις λίγες ώρες πριν τις διπλές κάλπες της ερχόμενης Κυριακής.

«Εξέχοντες» πολιτικοί, όπως για παράδειγμα ο πολύπειρος Ντεβλέτ Μπαχτσελί που πλέον ψηφίζει «δαγκωτό» Ερντογάν, τολμούν ακόμη και να αναφέρονται δημοσίως στο ενδεχόμενο μιας ήττας, υποστηρίζοντας για παράδειγμα ότι η χώρα θα πρέπει να ξαναπάει άμεσα σε εκλογές εάν ο ισλαμοεθνικιστικός συνασπισμός των AKP-MHP δεν καταφέρει να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στη νέα βουλή την ερχόμενη Κυριακή.

Ήταν, ωστόσο, ο Τζορτζ Σουλτς, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ υπό τον Ρόναλντ Ρίγκαν τη δύσκολη δεκαετία του 1980 και μετέπειτα σύμβουλος του Τζορτζ Μπους του νεώτερου, που έλεγε με νόημα ότι «έχεις ήδη χάσει, τη στιγμή που αρχίζεις να αναρωτιέσαι τι θα κάνεις αν χάσεις» («the minute you start talking about what you’re going to do if you lose, you have lost», αγγλιστί).

Και μόνο το γεγονός ότι το ερώτημα «Κι αν ο Ερντογάν χάσει;» αποτελεί πια κεντρικό προεκλογικό θέμα συζήτησης στην Τουρκία, αποτυπώνει το βαθμό στον οποίο μια «ήττα» πλέον θεωρείται πιθανή.

Με βάση τις δημοσκοπήσεις, ο ισλαμοεθνικιστικός εκλογικός συνασπισμός των Ερντογάν-Μαχτσελί (AKP-MHP) που υποστηρίζεται και από το ακροδεξιό Κόμμα Μεγάλης Ενότητας (BBP) είναι όντως πιθανό να μην εξασφαλίσει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο των 600 εδρών, ειδικά εάν το φιλοκουρδικό Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP) του Σελαχατίν Ντεμιρτάς καταφέρει να εισέλθει στη νέα βουλή περνώντας το φράγμα του 10%. Με δεδομένο ότι οι δημοσκοπήσεις δίνουν στο HDP από 9% έως και 14%, ο Ερντογάν έχει κάθε λόγο να ανησυχεί.

Αλλά και στο μέτωπο της μάχης για την προεδρία, πλέον θεωρείται πολύ πιθανό ο 64χρονος ηγέτης να μην καταφέρει την ερχόμενη Κυριακή να εξασφαλίσει το 50% ώστε να εκλεγεί από τον πρώτο γύρο.

Σε μια τέτοια περίπτωση, οι προεδρικές εκλογές επαναλαμβάνονται στις 8 Ιουλίου, με όχι έξι αλλά δύο φιναλίστ-αντιπάλους: τον 64χρονο Ερντογάν από τη μία, και κατά πάσα πιθανότητα τον 54χρονο Μουχαρέμ Ιντζέ του κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) από την άλλη.

Ο Ιντζέ έχει μάλιστα από την πλευρά του αρχίσει προφανώς να προετοιμάζεται για το συγκεκριμένο ενδεχόμενο, υποσχόμενος θέσεις αντιπροέδρου τόσο στη Μεράλ Ακσενέρ του Καλού Κόμματος (İYİ Party), όσο και στον Τεμέλ Καραμολάογλου του Κόμματος Ευδαιμονίας (Saadet).

Δυνατότητα δεύτερου γύρου δεν υπάρχει, ωστόσο, στην περίπτωση του κοινοβουλίου. Εάν εκεί το ισλαμοεθνικιστικό μέτωπο των AKP-MHP-BBP δεν εξασφαλίσει την πλειοψηφία στις 24 Ιουνίου, τότε ο Ερντογάν θα πρέπει είτε να συμβιβαστεί με την απώλεια της αυτοδυναμίας (πράγμα που είχε ωστόσο αρνηθεί να κάνει σε ανάλογη περίπτωση τον Ιούνιο του 2015) είτε να οδηγήσει τη χώρα ξανά σε πρόωρες βουλευτικές εκλογές (όπως είχε κάνει το Νοέμβριο του 2015).

Εναλλακτικά, θα μπορούσε ίσως να επιχειρήσει κάποια μετεκλογικά ανοίγματα προς τα στελέχη και άλλων πολιτικών δυνάμεων, για παράδειγμα προσφέροντας «θέσεις» σε πολιτικούς του CHP, του Καλού Κόμματος (İYİ Party) της εθνικίστριας Μεράλ Ακσενέρ ή ακόμη και του φιλοκουρδικού HDP… με αντάλλαγμα ευρύτερη στήριξη και συναίνεση.

Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι για να υλοποιήσει νέες αλλαγές στο Σύνταγμα, ο Ερντογάν θα συνεχίσει να χρειάζεται τη στήριξη 400 βουλευτών (σε σύνολο 600).

Υπό το νέο σύστημα, που εγκαινιάζεται επισήμως με τις εκλογές της ερχόμενης Κυριακής, η θέση του πρωθυπουργού πλέον απαλείφεται, οι υπουργοί δεν γίνεται να είναι παράλληλα και βουλευτές, οι αντιπρόεδροι πληθαίνουν και όλοι τους (υπουργοί, αντιπρόεδροι, δικαστές, αρχηγοί στρατού κ.α.) ουσιαστικά «διορίζονται» από τον ίδιο τον πρόεδρο.

Ο ηγέτης του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP), Ντεβλέτ Μπαχτσελί, έχει ήδη σπεύσει να πάρει ανοιχτά θέση υπέρ μιας νέας πρόωρης προσφυγής στις κάλπες, εάν οι εκλογές της Κυριακής δεν οδηγήσουν το δίδυμο AKP-MHP σε πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.

Με δεδομένο δε, ότι ο Μπαχτσελί ήταν εκείνος που είχε πρώτος προαναγγείλει και τις πρόωρες εκλογές της 24ης Ιουνίου με δημόσιες δηλώσεις του τον περασμένο Απρίλιο, λίγες ώρες προτού προχωρήσει στη σχετική ανακοίνωση ο ίδιος ο Ερντογάν, εκείνος ίσως πράγματι να ξέρει κάτι παραπάνω.

Για τον Μπαχτσελί βέβαια, το ζήτημα είναι πια και προσωπικό/κομματικό. Το εθνικιστικό MHP έχει ήδη σε ένα βαθμό απορροφηθεί από το ισλαμοσυντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν, ενώ πλέον βυθίζεται και στις δημοσκοπήσεις (πέφτοντας κάτω από το 7% ή ακόμη και το 6%). Επικαλούμενος το ενδεχόμενο νέων πρόωρων εκλογών, ο Μπαχτσελί ενδεχομένως να θέλει να στείλει ένα μήνυμα, θωρακίζοντας έτσι τη δική του θέση στην πολιτική κονίστρα. Ενδεχομένως να θέλει επίσης να αποτρέψει και πιθανές μετεκλογικές συνεργασίες από την πλευρά του Ερντογάν με άλλες πολιτικές δυνάμεις, συνεργασίες που υπάρχει κίνδυνος ίσως να «αφήσουν στην απέξω» τους Γκρίζους Λύκους.

Ο Ερντογάν, εάν βρεθεί στην ανάγκη, έχει και άλλες εναλλακτικές επιλογές.

Δίαυλοι επικοινωνίας άλλωστε εξακολουθούν να υπάρχουν, σχεδόν με όλους. Η Μεράλ Ακσενέρ μπορεί τώρα να τον κοντράρει αλλά παλαιότερα είχε άριστες σχέσεις τόσο με τον ίδιο τον Ερντογάν, όσο και με τη σύζυγό του, ενώ συμμετείχε και στην αρχική ιδρυτική ομάδα του AKP. Ακόμη και στις τάξεις του φιλοκουρδικού HDP, υπάρχουν πολιτικοί που θα μπορούσαν ίσως να λειτουργήσουν ως μετεκλογικές γέφυρες με την παράταξη του Ερντογάν, όπως είναι για παράδειγμα ο Αϊχάν Μπιλγκέν.

Η εκτίμηση που υπάρχει γενικώς (και αποτύπωσε ο λέκτορας του Πανεπιστημίου της Άγκυρας Χρήστος Τεάζης σε πρόσφατη ομιλία του στο ΕΛΙΑΜΕΠ) ότι το προεδρικό σύστημα που επέβαλε ο Ερντογάν έχει πια έρθει για να μείνει. Δεν πρόκειται η Τουρκία να επιστρέψει σε καθεστώς προεδρευόμενης δημοκρατίας, ακόμη κι αν το AKP κάποια στιγμή ηττηθεί.

Υπό αυτήν την έννοια, το πολιτικό σκηνικό στη γείτονα θα αρχίσει σταδιακά σε σημαντικό βαθμό να αποκομματικοποιείται και οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των παρατάξεων να συγχέονται.

Μέσα σε όλα αυτά βέβαια, δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε και ένα άλλο ορατό πια ενδεχόμενο: εκείνο της νομότυπης νοθείας. Μια πρώτη «γεύση» είχαμε πάρει κατά το τουρκικό δημοψήφισμα του Απριλίου του 2017, με τις καταγγελίες τότε να μιλούν για έως και 2,5 εκατομμύρια «νοθευμένα» ψηφοδέλτια. Πίσω στο παρόν, εκείνες οι όποιες «παραφωνίες» ή «εξαιρέσεις» υπάρχει πια σοβαρός κίνδυνος να εξελιχθούν σε «κανόνα». Ο Ερντογάν έχει άλλωστε ήδη, μέσα σε συνθήκες μετα-πραξικοπηματικής έκτακτης ανάγκης, φέρει ένα νέο εκλογικό νόμο σύμφωνα με τον οποίο πια όλα επιτρέπονται… αρκεί να ευνοούν το ισλαμοσυντηρητικό καθεστώς: και τα ασφράγιστα ή πολυσφραγισμένα ψηφοδέλτια, και οι μετακινήσεις των καλπών, και οι τροποποιήσεις στους εκλογικούς καταλόγους κ.α.

Το μόνο σίγουρο είναι πως τίποτα δεν τελειώνει στις 24 Ιουνίου. Μάλλον το αντίθετο. Στη ζωή, άλλωστε, αντίθετα με το σκάκι, το παιχνίδι συνεχίζεται και μετά το ματ, όπως συνήθιζε να λέει ο Αμερικανός συγγραφέας Ισαάκ Ασίμοφ.

HellasJournal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση