Τι σημαίνει το νέο δόγμα ασφαλείας της Τουρκίας

Του Κώστα Ράπτη

Η συνεδρίαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (MGK) της Τουρκίας την περασμένη Πέμπτη, με αντικείμενο την αναθεώρηση του “Κόκκινου Βιβλίου” στο οποίο καταγράφονται οι στρατηγικές προκλήσεις της γειτονικής χώρας, ήταν η πρώτη στην οποία παρέστησαν ο μεν Tayyip Erdoğan με την ιδιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας και ο Ahmet Davutoğlu με την ιδιότητα του πρωθυπουργού. Ήταν επίσης η μακρότερη συνεδρίαση στην ιστορία του θεσμού, με διάρκεια, ούτε λίγο ούτε πολύ, 10 ωρών και 25 λεπτών...

Μέχρι πρότινος το ρεκόρ κρατούσε η 9ωρη συνεδρίαση της 28ης Φεβρουαρίου 1997, οπότε και το “μεταμοντέρνο πραξικόπημα” που ανέτρεψε την κυβέρνηση συνασπισμού με πρωθυπουργό τον ισλαμιστή Necmettin Erbakan, πολιτικό μέντορα του σημερινού προέδρου. Αντί για την εμφάνιση τεθωρακισμένων στους δρόμους, όπως συνέβη με τα τρία προηγούμενα πραξικοπήματα στην ιστορία της Τουρκικής Δημοκρατίας, άρκεσε τότε ένα ανακοινωθέν του MGK ώστε να επέλθει η πολιτική ανατροπή...

Οι αναλογίες είναι εύγλωττες, διότι μετά από πολυετή υποβάθμιση της σημασίας του MGK, η υπό τον Erdoğan πολιτική εξουσία δείχνει να αναζητά τη βοήθεια του σκληρού πυρήνα του κράτους, πρωτίστως του στρατού, για να αντιμετωπίσει τις αμφισβητήσεις που την περιτριγυρίζουν. Όπως άλλωστε στις ημέρες δόξης του κεμαλισμού η μάχη κατά της “οπισθοδρόμησης” (βλ. του πολιτικού Ισλάμ) θεωρούνταν κορυφαίο ζήτημα εθνικής ασφαλείας, έτσι και σήμερα το νέο δόγμα του MGK έχει ως πρώτη προτεραιότητα την εκρίζωση των “παράλληλων δομών” στο κράτος, ήτοι το δίκτυο του εγκατεστημένου στις ΗΠΑ ιεροκήρυκα και πρώην συμμάχου του Erdoğan, Fethullah Gülen.

Από κοντά, κατονομάζονται ως αντικείμενο ανησυχίας και όλες οι άλλες θρησκευτικές αδελφότητες, ήτοι τα σουφικά τάγματα που στα 90 χρόνια ύπαρξης της Τουρκικής Δημοκρατίας επιχειρείται να εξαλειφθούν, ωστόσο παραμένουν εφτάψυχα.

Το "παρα-Σύνταγμα" εναντίον του Gülen

Η ίδια η ύπαρξη του “Κόκκινου Βιβλίου” αποτελεί βεβαίως ένα παρα-Σύνταγμα, στο βαθμό που δεν αφορά μόνο εξωτερικές απειλές στην ασφάλεια της χώρας. Όμως το παράδοξο των ημερών συνίσταται στο ότι, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, ήταν οι στρατιωτικοί του MGK που έβαλαν φρένο στον κατασταλτικό οίστρο των πολιτικών –με τουλάχιστον έναν από τους παριστάμενους υπουργούς να προτείνει τον χαρακτηρισμό του δικτύου του Gülen ως τρομοκρατικής οργάνωσης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο (εμπλεκόμενος στην συνωμοσία Ergenekon του “βαθέος κράτους” και πρόσφατα αποφυλακισθείς) ηγέτης του εξωκοινοβουλευτικού Κόμματος των Εργαζομένων Doğu Perinçek σε ομιλία του προσφέρθηκε να συστρατευθεί με τον Erdoğan στο έργο της εκρίζωσης των θρησκευτικών αδελφοτήτων, ενώ αντίθετα ο πρόεδρος του Κόμματος Δημοκρατικής Αριστεράς Masum Türker προειδοποίησε ότι η στοχοποίηση του δικτύου Gülen συνιστά απειλή για κάθε οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών ενώ εκτίμησε ότι και μόνο η διάρκεια της τελευταίας συνεδρίασης του MGK προεξοφλεί την αποτυχία του νέου δόγματος.

Αδιέξοδο στο Κουρδικό

Δεύτερη στις προτεραιότητες του “Κόκκινου Βιβλίου” είναι, αναπόφευκτα, η προώθηση της διαδικασίας επίλυσης του Κουρδικού ζητήματος, με παράλληλη συνέχιση της καταπολέμησης της “τρομοκρατικής δράσης” του Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (ΡΚΚ). Όμως και επ΄ αυτού, τα αδιέξοδα της Άγκυρας είναι εμφανή. Η πολιορκία του Kobanê από τους τζιχαντιστές, οι πολύνεκρες διαδηλώσεις του κουρδικού στοιχείου της Τουρκίας, η παγίωση διεθνώς της εντύπωσης ότι η κυβέρνηση Erdogan ενθαρρύνει και αξιοποιεί τη δράση του Ισλαμικού Κράτους και, κυρίως, η απόφαση των ΗΠΑ να εξοπλίσουν τους υπερασπιστές της παραμεθόριας πόλης, δηλ. τις δυνάμεις του PYD, θυγατρικής του ΡΚΚ στη Συρία, συνιστούν “σημείο χωρίς επιστροφή”.

Η επιλογή να διεξαχθεί ο διάλογος με το ΡΚΚ κυρίως μεταξύ του έγκλειστου ηγέτη του Abdullah Öcalan και των μυστικών υπηρεσιών, δεν αποδίδει πια. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Τουρκίας Kemal Kılıçdaroğlu δηλώνει ότι οι διεκδικήσεις των πολιτών δεν ικανοποιούνται με αδιαφανείς διαδικασίες και ότι ο διάλογος θα πρέπει να διεξαχθεί δημόσια στο Κοινοβούλιο. ο υπουργός Εσωτερικών Efkan Ala παραδέχθηκε σε κομματική διαδικασία ότι το ΡΚΚ έχει αποκτήσει τον έλεγχο πόλεων στα νοτιοανατολικά και ότι είναι αδύνατη η διεξαγωγή των προβλεπόμενων για την άνοιξη βουλευτικών εκλογών σε αυτό το κλίμα, ενώ στις κυβερνητικές ανακοινώσεις για την δολοφονία τεσσάρων στρατιωτών την προηγούμενη εβδομάδα απουσιάζει ο κωδικός όρος “τρομοκρατική οργάνωση”, σε μια έμμεση ομολογία του γεγονότος ότι τμήματα της κουρδικής νεολαίας έχουν αυτονομηθεί από την ηγεσία του ΡΚΚ.

Στη δε Ευρώπη, η συμπάθεια προς τους κοσμικής ιδεολογίας υπερασπιστές του Kobanê μεγαλώνει, όσο και αν ο Erdoğan επιμένει ότι το PKK/PYD αποτελεί απειλή εφάμιλλη του Ισλαμικού Κράτους. Δικαστήριο της Δανίας μάλιστα, μόλις απάλλαξε, “ελλείψει αποδείξεων” 10 Κούρδους κατηγορούμενους για παράνομη χρηματοδότηση του ΡΚΚ – προφανώς σε απάντηση για την απελευθέρωση από τις τουρκικές αρχές ισλαμιστή ο οποίος κατηγορούνταν για απόπειρα δολοφονίας του Δανού δημοσιογράφου και επικριτή του Ισλάμ Lars Hedegaard.

Κοινός σχεδιασμός για Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο

Τρίτη προτεραιότητα του “Κόκκινου Βιβλίου”, σύμφωνα πάντα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, είναι η υπεράσπιση των τουρκικών διεκδικήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. Η συγκεκριμένη αναφορά είναι ενδεικτική του γεγονότος ότι η Άγκυρα δεν παραιτείται, δεδομένων των λοιπών προκλήσεων που αντιμετωπίζει, από την πάγια επιδίωξη προβολής της ισχύος της στον θαλάσσιο περίγυρό της -και συνεπώς κινήσεις όπως η είσοδος του ερευνητικού σκάφους Barbaros, αλλά και πολεμικών πλοίων, στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχουν βάθος και συνέχεια. Κυρίως δε, αποτελούν τμήμα ενιαίου σχεδιασμού, ο οποίος δεν επιτρέπει “στεγανοποίηση” των ελληνο-τουρκικών σχέσεων από τις εξελίξεις στο Κυπριακό.

Η τέταρτη, ανομολόγητη απειλή

Όμως, η μεγαλύτερη πρόκληση για την τουρκική στρατηγική είναι αυτή που... δεν κατονομάζεται στο Κόκκινο Βιβλίο. Πρόκειται ασφαλώς για την όλη και πιο προβληματική σχέση της Άγκυρας με την Ουάσιγκτον, καθώς η υπερδύναμη αντιστέκεται στην προοπτική να καταστεί η μεσανατολική πολιτική της όμηρος των εκβιαστικών απαιτήσεων της Τουρκίας – λ.χ. για αναπροσανατολισμό της διεθνούς προσπάθειας κατά την τζιχαντιστών προς την “αλλαγή καθεστώτος” στη Δαμασκό. Αποκαλυπτικές, από αυτή την άποψη, υπήρξαν οι δηλώσεις του Erdoğan προς τους δημοσιογράφους κατά την πτήση της επιστροφής από την επίσκεψή του στο Παρίσι. Ο Τούρκος πρόεδρος εξέφρασε την ενόχλησή του για την αμερικανική “κακοφωνία”, καθώς, όπως διαπίστωσε, άλλα πράγματα λέγονται από τον εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου και άλλα από τους εκπροσώπους του State Department και του Πενταγώνου. Προηγουμένως, κατά την επίσκεψή του στη Λετονία και την Εσθονία (22-24 Οκτωβρίου) δήλωσε χαρακτηριστικά ότι οι εξελίξεις στην περιοχή συνιστούν “παγίδα” για τη χώρα του και ότι πίσω από τις κινήσεις της Δαμασκού, της Βαγδάτης, του Ισλαμικού Κράτους και του PYD υπάρχει “ιθύνων νους” (ust akil). Τα φιλικά προς την κυβέρνηση τουρκικά μέσα ενημέρωσης δεν δυσκολεύθηκαν να διακρίνουν πίσω από αυτή την αναφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες και τα σχέδιά τους για αναμόρφωση της Μέσης Ανατολής με αιχμή το κουρδικό στοιχείο.

Πρόκειται για ένα μοτίβο διαχρονικά προσφιλές στις περισσότερες πολιτικές δυνάμεις της γείτονος, αν αναλογισθούμε ότι ο ίδιος “ιθύνων νους” βρίσκεται, κατά τους αντιπάλους της, πίσω από τις επιλογές της τουρκικής κυβέρνησης...

Πηγή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση