Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουαλία

Γράφει ο Βασίλης Γιαννακόπουλος
Γεωστρατηγικός αναλυτής 


Το Μάιο του 2012, πραγματοποιήθηκε στο Σικάγο η μεγαλύτερη σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ, στην οποία συμμετείχαν περισσότερες από 50 χώρες.
Τότε, η Συμμαχία αντιμετώπιζε δυσεπίλυτα μείζονα προβλήματα σε οικονομικό και επιχειρησιακό επίπεδο, που καθιστούσαν δυσοίωνο το μέλλον της. Οι περισσότερες χώρες μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας, στην προσπάθειά τους να περιορίσουν τις κρατικές τους δαπάνες, είχαν μειώσει δραστικά τα αμυντικά τους κονδύλια. Ακόμη και οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αποφασίσει περικοπές των αμυντικών τους δαπανών, κατά τουλάχιστον 450 δισ. δολάρια για την τρέχουσα δεκαετία.

Τις επόμενες ημέρες, 4 και 5 Σεπτεμβρίου 2014 (ξεκίνησε ήδη), θα πραγματοποιηθεί η νέα σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ στο Νιούπορτ της Ουαλίας. Πρόκειται για την πρώτη συνάντηση των 28 αρχηγών κρατών της Συμμαχίας, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία και τη στρατιωτική υποστήριξη από ρωσικής πλευράς των φιλορώσων ανταρτών στην ανατολική και νότια Ουκρανία.

Εκ των πραγμάτων λοιπόν, κατά τη διάρκεια της συνόδου, οι συζητήσεις θα εστιασθούν αφενός γύρω από την αντίδραση του ΝΑΤΟ στη «ρωσική επιθετικότητα», αφετέρου στη χάραξη μιας νέας μακροπρόθεσμης στρατηγικής, την οποία η Συμμαχία και κυρίως η Ουάσιγκτον ευελπιστεί να σχεδιάσει, να υιοθετήσει και να εφαρμόσει έχοντας στραμμένο το βλέμμα της προς τη Μόσχα.

Σύμφωνα με έγγραφο του αμερικανικού κογκρέσου, η επίσημη ατζέντα της συνόδου, κατά την οποία θα προεδρεύσει για τελευταία φορά ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Άντερς Φογκ Ράσμουσεν που θα αντικατασταθεί από τον πρώην πρωθυπουργό της Νορβηγίας Τζενς Στόλτενμπεργκ, αναμένεται να επικεντρωθεί σε τρία βασικά θέματα:

Πρώτον, στην αύξηση της ετοιμότητας των συμμαχικών δυνάμεων, την ενίσχυση της συλλογικής άμυνας και της επιχειρησιακής δυνατότητας της Συμμαχίας, συμπεριλαμβανομένης τόσο της αποστολής στρατευμάτων όσο και της διεξαγωγής περισσότερων στρατιωτικών ασκήσεων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
∆εύτερον, στη σχεδιαζόμενη απόσυρση της ∆ιεθνούς ∆ύναμης Αρωγής για την Ασφάλεια του Αφγανιστάν (International Security Assistance Force Q ISAF) στα τέλη του 2014 και την έναρξη μιας νέας εκπαιδευτικής αποστολής των αφγανικών ενόπλων δυνάμεων.
Τρίτον, στην αύξηση της ΝΑΤΟϊκής υποστήριξης προς χώρες εταίρους εκτός της Συμμαχίας, συμπεριλαμβανομένης μιας νέας πρωτοβουλίας με στόχο την οικοδόμηση της αμυντικής τους ικανότητας (Defense Capacity Building Initiative).

Θα πρέπει να τονίσουμε ότι στην παρούσα φάση είναι λογικό να συμπεριληφθούν στην ατζέντα της συνόδου και τα μείζονα θέματα της συνεχιζόμενης αστάθειας στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή (Λιβύη, Ισραήλ, Παλαιστίνη, Συρία, Ιράκ, κτλ). Θέματα τα οποία προβληματίζουν συγκεκριμένες ΝΑΤΟϊκές χώρες σε επίπεδο ασφάλειας, όπως για παράδειγμα την Τουρκία, την Ελλάδα και την Ιταλία.

Για «άγνωστους λόγους», η αμερικανική πλευρά δεν επιθυμεί να θέσει ως κύριο θέμα τις τρέχουσες εξελίξεις στον αραβικό κόσμο. Επομένως, τα κύρια θέματα θα περιστρέφονται γύρω από την αντίδραση του ΝΑΤΟ στα όσα συμβαίνουν στην ανατολική Ευρώπη, ενώ τα θέματα της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής απλά θα αναφερθούν χωρίς να ληφθούν αποφάσεις.

Το ερώτημα που προκύπτει για την Ελλάδα είναι «αν η Αθήνα έχει ζητήσει από το ΝΑΤΟ να θέσει ως θέμα της συνόδου την ασύμμετρη απειλή της συνεχώς αυξανόμενης μεταναστευτικής ροής».

Συλλογική άμυνα και επιχειρησιακή δυνατότητα
Ο πυρήνας της προαναφερθείσας πρωτοβουλίας του ΝΑΤΟ για συλλογική άμυνα αναμένεται να είναι ένα «Σχέδιο ∆ράσης Ετοιμότητας» (Readiness Action Plan Q RAP), επικεντρωμένο στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, που θα περιλαμβάνει αύξηση των στρατιωτικών υποδομών, ανάπτυξη εξοπλισμών, καθορισμό βάσεων για την ανάπτυξη επιπλέον στρατευμάτων, αλλά και τη διεξαγωγή περισσότερων στρατιωτικών ασκήσεων στην περιοχή.

Επιπρόσθετα, τo «Σχέδιο ∆ράσης Ετοιμότητας» αναμένεται να περιλαμβάνει νέες διαδικασίες έγκαιρης προειδοποίησης, συνεχή εκτίμηση της απειλής, νέα αμυντικά σχέδια διαχείρισης κρίσεων, καθώς και διαδικασίες για τη βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των συμμάχων.

Όπως δημοσιεύθηκε από τους Times του Λονδίνου (24 Ιουλίου 2014), μια αναμενόμενη απόφαση της συνόδου κορυφής, εφόσον δεν υπάρξουν σοβαρές ενδοΝΑΤΟϊκές αντιδράσεις, θα είναι η επέκταση των υφιστάμενων στρατιωτικών εγκαταστάσεων του ΝΑΤΟ στο Szeczin της Πολωνίας, προκειμένου να διευκολυνθεί η ανάπτυξη μιας σημαντικής ΝΑΤΟϊκής δύναμης που θα έχει ως αποστολή της την αντιμετώπιση της ρωσικής απειλής.

Ένας από τους προβληματισμούς της Ουάσιγκτον, για να συμφωνηθεί και να εφαρμοσθεί η νέα ΝΑΤΟϊκή στρατηγική στην Ευρώπη, είναι η πολιτική βούληση αρκετών χωρών μελών να επενδύσουν στον αμυντικό τομέα, δεδομένης της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης και της λιτότητας.

Σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του γ.γ. του ΝΑΤΟ, Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, στη διάρκεια του 2013, μόνο τρεις ευρωπαϊκές συμμαχικές χώρες και οι Ηνωμένες Πολιτείες διέθεσαν περισσότερο από το 2% του ΑΕΠ τους για αμυντικές δαπάνες.
Συγκεκριμένα, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Εσθονία και η Ελλάδα (το 2,34% του ΑΕΠ, σύμφωνα με πρόσφατη δήλωση του Έλληνα Α/ΓΕΕΘΑ Μιχαήλ Κωσταράκου) και κατ’ αυτόν τον τρόπο ικανοποίησαν το ΝΑΤΟϊκό στόχο του 2% του ΑΕΠ, ενώ οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες μέλη της Συμμαχίας διέθεσαν κατά μέσο όρο μόνο το 1,6% του ΑΕΠ τους.

Επιπρόσθετα, αρκετοί Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι οι αμυντικές δαπάνες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι μόνο πολύ χαμηλές, αλλά ταυτόχρονα είναι και αναποτελεσματικές, με κόστος δυσανάλογα υψηλό για το προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων εις βάρος της έρευνας, της ανάπτυξης και των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Για παράδειγμα, το 2013, μόνο τέσσερις χώρες μέλη (η Γαλλία, η Τουρκία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες) διέθεσαν περισσότερο από το 20% των αμυντικών δαπανών τους, για την αγορά σημαντικού αμυντικού εξοπλισμού.

Είναι λοιπόν σαφές ότι μια από τις προτεραιότητες της αμερικανικής κυβέρνησης αναμένεται να είναι η εξασφάλιση της «επίσημης» δέσμευσης των συμμάχων για αύξηση των αμυντικών δαπανών. Λέμε «επίσημης», διότι η Ουάσιγκτον δεν θα περίμενε τη διεξαγωγή της συνόδου κορυφής, προκειμένου να εξασφαλίσει αυτή τη δέσμευση. Εκτιμάται ότι, εδώ και αρκετούς μήνες, Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν έρθει σε επαφή με τις ηγεσίες και τα αρμόδια υπουργεία όλων των χωρών μελών, διαπραγματευόμενοι και σε κάποιες περιπτώσεις ασκώντας πιέσεις για την «πολυπόθητη» πολιτική βούληση.

Ωστόσο, η Ουάσιγκτον δεν θα πρέπει να τρέφει αυταπάτες για τη δυνατότητα αύξησης των αμυντικών δαπανών του συνόλου των χωρών μελών της Συμμαχίας, τουλάχιστον βραχυ-μεσοπρόθεσμα.

Προκειμένου να πεισθούν οι Ευρωπαίοι εταίροι και να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, ο πρόεδρος Ομπάμα, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Πολωνία στις 3 Ιουνίου 2014, ανακοίνωσε ότι θα επιδιώξει την έγκριση ενός δισ. δολαρίων από το κογκρέσο, για τη χρηματοδότηση της αναβάθμισης της αμυντικής ικανότητας των Ευρωπαίων συμμάχων. Τα χρήματα αυτά θα αφορούν πέντε συγκεκριμένους τομείς:

Αύξηση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Ευρώπη (440 εκατ. δολάρια).
Βελτίωση των υπαρχόντων στρατιωτικών υποδομών (250 εκατ. δολάρια).
Αποστολή αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ευρώπη (125 εκατ. δολάρια).
Ενίσχυση της συμμετοχής των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ σε στρατιωτικές ασκήσεις με τους Ευρωπαίους συμμάχους (75 εκατ. δολάρια).
Ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας των νεότερων χωρών μελών του ΝΑΤΟ και των χωρών εταίρων (110 εκατ. δολάρια).

Αφγανιστάν
Αυτή θα είναι η τελευταία Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ πριν από την προγραμματισμένη απόσυρση της ISAF, σηματοδοτώντας το τέλος της πλέον μακροχρόνιας και ευρείας πολεμικής αποστολής στην ιστορία της Συμμαχίας. Μιας αποστολής που αντιμετώπισε κατ’ επανάληψη τις επικρίσεις τουλάχιστον της κοινής γνώμης, ακόμη και στις χώρες μέλη του ΝΑΤΟ.

Στη διάρκεια της συνόδου κορυφής αναμένεται να παρουσιασθούν τα νέα σχέδια του ΝΑΤΟ για το Αφγανιστάν. Συγκεκριμένα, αναμένεται να αποφασισθεί(;) η αποστολή περίπου 4.000 στρατιωτικών, από τις αρχές του 2015, προκειμένου να συνεχίσουν την εκπαίδευση των Αφγανικών ∆υνάμεων Εθνικής Ασφάλειας (Afghan Nation al Security Forces Q ANSF). Το ΝΑΤΟ ήδη έχει εκπονήσει το επιχειρησιακό - εκπαιδευτικό σχέδιο «Επιχείρηση Αποφασιστικής Υποστήριξης» (Operation Resolute Support), αλλά εκκρεμεί η οριστικοποίηση της διμερούς συμφωνίας ασφάλειας (Bilateral Security Agreements Q BSA) των Ηνωμένων Πολιτειών με την αφγανική κυβέρνηση.

Σύμφωνα με επίσημα έγγραφα του ΝΑΤΟ, στις αρχές Αυγούστου 2014, η συνολική δύναμη της Συμμαχίας στο Αφγανιστάν ανερχόταν σε 44.229 στρατιώτες, εκ των οποίων 30.700 από τις Ηνωμένες Πολιτείες, 4.000 από το Ηνωμένο Βασίλειο και 2.250 από τη Γερμανία.

Πρωτοβουλία οικοδόμησης αμυντικής ικανότητας 
Τo τρίτο θέμα - στόχος της συνόδου κορυφής είναι η ενίσχυση των σχέσεων με μη-μέλη του ΝΑΤΟ, που ενδιαφέρονται να συνεργαστούν με την συμμαχία. Ήδη, για το θέμα αυτό, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν ζητήσει από το ΝΑΤΟ αποτελεσματική παροχή βοήθειας και εκπαίδευσης σε επίπεδο ασφάλειας, σε χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ουκρανία, σε χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, όπως η Λιβύη και το Ιράκ, καθώς και στην περιοχή των Βαλκανίων.

Στη Λιβύη, μετά την πτώση του κανταφικού καθεστώτος, το έλλειμμα εσωτερικής ασφάλειας απέτρεψε την προώθηση ΝΑΤΟϊκών στρατιωτικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Στην Ουκρανία, όμως, το ΝΑΤΟ έχει στείλει έναν αριθμό στρατιωτικών εκπαιδευτών, προκειμένου αφενός να επιτευχθεί ένας νέος αμυντικός σχεδιασμός, αφετέρου να βελτιωθεί η διοίκηση και ο έλεγχος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, καθώς και ο τομέας της διοικητικής μέριμνας.
Παρόλα αυτά, οι σύμμαχοι δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε συμφωνία για την παροχή πιο ουσιαστικής βοήθειας, κυρίως λόγω των διαφορετικών απόψεων σχετικά με τη μορφή και την έκταση των σχέσεων του ΝΑΤΟ ε την Ουκρανία.

«Τέτοια προγράμματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως μια προσπάθεια για την ενίσχυση της περιφερειακής και της παγκόσμιας σταθερότητας» ή όπως τόνισε με νόημα ο Άντερς Φογκ Ράσμουσεν στην πρόσφατη ομιλία του με θέμα “Future NATO” (19 Ιουνίου 2014), «υποστηρίζοντας τους εταίρους σου, υποστηρίζεις τον εαυτό σου».
Βέβαια, δεν διευκρίνισε για ποιους λόγους έχει επιλεγεί η Ουκρανία και η Λιβύη. Μήπως, επειδή «η Ουκρανία συνιστά τη χώρα κλειδί για τη διακοπή της προμήθειας υδρογονανθράκων από τη Ρωσία προς την Ευρώπη», ενώ «η Λιβύη, μαζί με το Αζερμπαϊτζάν, το ιρακινό Κουρδιστάν και το Ισραήλ, συνιστούν τις χώρες που θα μπορούσαν βραχυ-μεσοπρόθεσμα να αντικαταστήσουν ως ένα βαθμό αυτή την ποσότητα υδρογονανθράκων;».

Είναι προφανές ότι η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουαλία χαρακτηρίζεται ως μείζονος σημασίας, καθώς αναμένεται να ληφθούν επίσημα σημαντικές αποφάσεις κυρίως για την Ευρώπη και τη Ρωσία. Αν η Ουάσιγκτον πετύχει τους προαναφερθέντες στόχους της, τότε:
Το ΝΑΤΟ θα υιοθετήσει μια πιο συγκεκριμένη αποστολή. Την αποτροπή της ρωσικής απειλής, η οποία προέκυψε ως αποτέλεσμα κυρίως των εξελίξεων που ξεκίνησαν πριν από περίπου ένα χρόνο στην Ανατολική Ευρώπη.
Θα ανατραπεί η υφιστάμενη ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια, με μια περισσότερο ελεγχόμενη από αμερικανικής πλευράς ροή υδρογονανθράκων, με ότι αυτό συνεπάγεται για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών και την οικονομία της Ευρώπης. Αντίστοιχα, αναμένεται επιδείνωση και της ρωσικής οικονομίας, καθώς πέρα από την υφιστάμενη ευρω-ρωσική ενεργειακή συνεργασία, θα πληγεί και η μεταξύ τους οικονομική συνεργασία.
Απομακρύνεται περαιτέρω η πιθανότητα σχεδιασμού και εφαρμογής μιας κοινής ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής και άμυνας.
Τέλος, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για μια μακροχρόνια τριβή μεταξύ της Ρωσίας και των ανατολικοευρωπαίων εταίρων του ΝΑΤΟ.

Πάντως, οι αμερικανικοί σχεδιασμοί για το μέλλον της Συμμαχίας ίσως δημιουργήσουν προβλήματα συνοχής στους κόλπους της Συμμαχίας, καθότι δεν είναι απίθανο για κάποια θέματα να αντιδράσουν συγκεκριμένες χώρες μέλη του ΝΑΤΟ, όπως για παράδειγμα η
Γαλλία.

Πηγή Geostrategy
Επικοινωνία
geostrategical@yahoo.gr



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση