Σε κρίσιμη καμπή η κρίση στην Ουκρανία

Του Περικλή Νεάρχου
Πρέσβυ ε.τ.

Οι θεαματικές στρατιωτικές νίκες των ρωσώφωνων, κατά τις τελευταίες ημέρες,στη ΝΑ Ουκρανία, ανέτρεψαν τα σχέδια της κυβερνήσεως του Κιέβου και των Δυτικών Συμμάχων της και διέψευσαν τις προσδοκίες τους. Το σχέδιο του νέου Ουκρανού Προέδρου Πέτρου Ποροσένκο ήταν να στρατιωτικοποιήσει γρήγορα την πολιτική σύγκρουση στην περιοχή, χρησιμοποιώντας όλο το δυναμικό του Ουκρανικού Στρατού και να επιβάλλει δια της βίας την εξουσία του Κιέβου. ΟΙ δυτικοί σύμμαχοι, ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση, θα εμπόδιζαν από την πλευρά τους τη Ρωσία να επέμβει, με απειλές για οικονομικές κυρώσεις, κλιμάκωση των κυρώσεων και διεθνείς καταγγελίες για ρωσική εισβολή.

Η ίδια όμως η πραγματικότητα της Ουκρανίας έδωσε την απάντηση σε αυτούς που σκοπίμως θέλουν να αγνοούν ότι δεν χρειάζεται την υποκίνηση της Ρωσίας η ΝΑ Ουκρανία για να εξεγερθεί κατά των θεωρούμενων ως σφετεριστών της εξουσίας στο Κίεβο και απευθείας απογόνων εκείνων που είχαν συνεργασθεί με τις στρατιές του Χίτλερ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η αντίστασή τους γι αυτό ήταν αναμενόμενη και αποφασιστική. Πολύ περισσότερο, όταν αισθάνονται ότι έχουν επίσης πίσω τους την ισχύ της σημερινής Ρωσίας του Πούτιν. Δεν χρειάσθηκε να επέμβει άμεσα η Ρωσία και να δώσει λαβή στις καταγγελίες ότι τα όσα συμβαίνουν στη ΝΑ Ουκρανία είναι αποτέλεσμα δήθεν παρεμβάσεων και υποκινήσεων της Ρωσίας. Η ίδα η ερευνητική επιτροπή του Οργανισμού για την Ευρωπαϊκή Ασφάλεια (ΟΑΣΕ), που επιτηρεί τα ρωσο-ουκρανικά σύνορα, επιβεβαίωσε, στην πρόσφατη έκθεσή της, ότι δεν διεπίστωσε οποιαδήποτε μεταφορά όπλων από τη Ρωσία προς τους Ρωσόφωνους της ΝΑ Ουκρανίας.

Η συγκεκριμένη περιοχή δεν είναι λιγότερο Ουκρανία από τη Δυτική, όσο και αν η σημερινή εξουσία στο Κίεβο προσπαθεί να σφετερισθεί και να μονοπωλήσει την εκπροσώπηση όλης της Ουκρανίας από το φιλο-δυτικό τμήμα της. Δεν είναι παράδοξο γι αυτό ότι η αντίσταση στη ΝΑ μπόρεσε γρήγορα να εξελιχθεί σε πραγματικό στρατό με το έμψυχο δυναμικό και τα μέσα της περιοχής. Δεν είναι επίσης παράδοξο ότι οι περισσότεροι Ουκρανοί στρατιώτες δεν θέλουν να πολεμήσουν γιατί οι πληθυσμοί της ΝΑ Ουκρανίας δεν αισθάνονται κανένα χάσμα με τους Ρώσους. Αντιθέτως, αισθάνονται να είναι σε πολλά ο ίδιος λαός και συνδέονται μεταξύ τους με στενούς συγγενικούς δεσμούς και με την Ορθοδοξία.

Οι αποτυχίες των Ουκρανικών στρατιωτικών μονάδων, που στάλθηκαν για να πολιορκήσουν και να καταλάβουν το Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ, τα δύο προπύργια της αντιστάσεως στη ΝΑ Ουκρανία, είναι αποτέλεσμα επίσης της διαφθοράς του καθεστώτος και της πραγματικής διαλύσεως, που έχει επιφέρει στην αποτελεσματική λειτουργία του κράτους το ακραίο μόρφωμα που κατέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία, μετά τις γνωστές κινητοποιήσεις στην πλατεία Μαϊντάν του Κιέβου.

Παρά τους ξένους συμβούλους και τους ξένους μισθοφόρους, οι Ουκρανικές στρατιωτικές μονάδες απεδείχθησαν εντελώς ανεπαρκείς στο πεδίο της μάχης, στον ίδιο βαθμό που και το κράτος απεδείχθη εντελώς ανίκανο να παράσχει σε αυτές στοιχειώδη λογιστική υποστήριξη. Οι πολιορκούμενοι του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ, έγιναν πολιορκητές, έχοντας περικυκλώσει έξι Ουκρανικές ταξιαρχίες. Ανέλαβαν επίσης τη στρατηγική πρωτοβουλία, κινούμενοι αιφνιδίως προς το Νότο και καταλαμβάνοντας το Νοβοαζόφσκ επί της Αζοφικής θάλασσας, με άμεσο επόμενο στόχο τη Μαριούπολη.

Νέο Δυτικό φιάσκο;
Η κρίση στην Ουκρανία βρίσκεται σε σημείο καμπής. Η διαφαινόμενη στρατιωτική κατάρρευση των δυνάμεων του Κιέβου, χωρίς οποιαδήποτε άμεση επέμβαση ρωσικών δυνάμεων, δεν φαίνεται να μπορεί να ανακοπεί με την κινητοποίηση εφεδρικών Ουκρανικών δυνάμεων. Το Κίεβο ζητά απεγνωσμένα βοήθεια από το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, επαναλαμβάνοντας τους γνωστούς ισχυρισμούς ότι υπάρχει δήθεν ρωσική εισβολή. Ο Ουκρανός όμως Πρόεδρος ανακαλύπτει και τα όρια της βοήθειας που μπορούν προσφέρουν το ΝΑΤΟ και η ΕΕ και τα διλήμματα που αντιμετωπίζουν. Η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ και δεν καλύπτεται επομένως από τον αυτοματισμό της στρατιωτικής συνδρομής, που προβλέπει το άρθρο 5, υπό την προϋπόθεση, βεβαίως, ότι θα τεκμηριωθεί η εξωτερική εισβολή.

Για να αντιμετωπισθεί η κατάσταση, χρειάζεται παροχή μαζικής βοήθειας, η οποία θα οδηγούσε σε πολύ επικίνδυνη κλιμάκωση και διεθνοποίηση της κρίσεως και θα νομιμοποιούσε ταυτοχρόνως την παροχή μαζικής βοήθειας από τη Ρωσία στους ρωσόφωνους. Υπάρχει επίσης, κατ’ αρχήν, η απόφαση από πλευράς ΗΠΑ ότι η κρίση στην Ουκρανία δεν θα αντιμετωπισθεί με στρατιωτικά μέσα, αλλά με οικονομικές κυρώσεις.
Η πρώτη απάντηση του Πούτιν στις Ευρωπαϊκές κυρίως κυρώσεις, που αφορά γεωργικά προϊόντα, έστειλε τους πρώτους κραδασμούς στις Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, που βλέπουν να χάνεται για τα προϊόντα τους μία μεγάλη και δύσκολο να αντικατασταθεί αγορά. Αναρωτιούνται, επίσης, για το νόημα αυτών των κυρώσεων. Παρέχεται ουσιαστικά με αυτές στη Ρωσία η ελευθερία να ασκήσει προστατευτική πολιτική για τα δικά της προϊόντα.

Το δεύτερο κύμα κυρώσεων, που μπορεί να επιβάλει ο ρώσος Πρόεδρος, ως απάντηση σε νέες κυρώσεις, θα επικεντρωθεί σε βιομηχανικά προϊόντα, που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τη Γερμανία, όπως π.χ. τα αυτοκίνητα. Στην περίπτωση μάλιστα αυτή, οι κυρώσεις θα αφορούν μόνο τα εισαγόμενα και όχι τα παραγόμενα επί ρωσικού εδάφους. Το γεγονός αυτό μπορεί να παρακινήσει πολλές μεγάλες επιχειρήσεις να κάνουν σχέδια επενδύσεων στη Ρωσία ή μετεγκαταστάσεις εργοστασίων.

Η πολιτική των κυρώσεων έχει επίσης τα όριά της. Η Ρωσία είναι μία τεράστια χώρα και έχει εναλλακτικές δυνατότητες για να προμηθευθεί τα προϊόντα και την τεχνολογία που έχει ανάγκη. Είναι επίσης η ίδια τεχνολογικός κολοσσός, λόγω του διπλού ρόλου που έχει η στρατιωτική τεχνολογία, στην οποία είναι μεταξύ των μεγάλων πρωταγωνιστών. Έχει, επίσης, ως κληρονομιά από τη Σοβιετική Ένωση, την παράδοση της μαζικής έρευνας, με πλήθος ερευνητικών και σχεδιαστικών γραφείων.

Η Αχίλλειος πτέρνα της είναι η ηγεμονία που έχουν οι ΗΠΑ στο διεθνές χρηματιστηριακό σύστημα. Ο ρώσος Πρόεδρος μερίμνησε όμως να ασφαλίσει τα νώτα του και από την πλευρά αυτή και να αναλάβει πρωτοβουλία για την ανατροπή του σημερινού, αυτοκρατορικού ρόλου που ασκούν οι ΗΠΑ, με το δολάριο και τον έλεγχο των μεγάλων διεθνών οικονομικών θεσμών (ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα). Συμφώνησε ήδη με τους ηγέτες της Κίνας, της Ινδίας, της Βραζιλίας, της Αργεντινής και της Νότιας Αφρικής, να προχωρήσουν στη δημιουργία νέων διεθνών θεσμών, περιλαμβανομένου Αποθεματικού Ταμείου ύψους 100 δις. ευρώ και να προωθήσουν τη χρήση των εθνικών τους νομισμάτων στις μεταξύ τους συναλλαγές. Προηγουμένως, ο ρώσος Πρόεδρος είχε μεριμνήσει να υπογράψει με την Κίνα κολοσσιαία συμφωνία πωλήσεως φυσικού αερίου, ύψους 400 δις. ευρώ, για να ασφαλισθεί έναντι του ενδεχομένου μειωμένων πωλήσεων φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Προφανώς, δεν σημαίνουν όλα αυτά ότι η Ρωσία δεν ενδιαφέρεται για στενές οικονομικές σχέσεις με την Ευρώπη. Αντιθέτως, αυτές αποτελούν το μήλο της Έριδος και τα διακύβευμα στη γεωπολιτική σύγκρουση στην Ουκρανία.

Οι ΗΠΑ εξωθούν την Ευρώπη σε σύγκρουση με την Ρωσία
Οι ΗΠΑ δεν ήθελαν ποτέ στενές οικονομικές σχέσεις και στρατηγική συνεργασία μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας, όπως προηγουμένως με την Σοβιετική Ένωση. Η διαίρεση της Ευρώπης σε ανταγωνιστικούς συνασπισμούς δεν άφηνε πολλά περιθώρια για την ανάπτυξη στρατηγικής συνεργασίας. Η ίδια όμως πολιτική συνεχίσθηκε και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενώσεως και την επανένωση της Ευρώπης. Η αυτοκατάρρευση της Σοβιετικής Ενώσεως παρουσιάσθηκε ως νίκη των ΗΠΑ και, μετά από μία σύντομη παρένθεση και τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών στην Ρωσία, με την άνοδο στην εξουσία του Γιέλτσιν, άρχισε η προέλαση προς Ανατολάς του ΝΑΤΟ, που έφθασε μέχρι και τα ρωσικά σύνορα.

Ο Γιέλτσιν αντιμετωπίζεται από τους θεωρητικούς της Αμερικανικής γεωπολιτικής και στρατηγικής ως η μεγάλη χαμένη ευκαιρία, που θα έλυνε οριστικά το ρωσικό πρόβλημα και δεν θα επέτρεπε την αναγέννηση της Ρωσικής ισχύος. Θα δημιουργούσε επίσης τις προϋποθέσεις για την παγκόσμια επιβολή της παγκοσμιοποίησης, με μόνο πλέον εμπόδιο την Κίνα, που τη δεχόταν ως εξωτερικό καθεστώς, γιατί την εξυπηρετούσε, αλλά όχι ως εσωτερικό καθεστώς.

Η Ουκρανία είναι η αφορμή και το μέσο για την γεωπολιτική περιθωριοποίηση και τον υποβιβασμό της Ρωσίας από παγκόσμια δύναμη σε περιφερειακή. Είναι η δεύτερη ευκαιρία, για την οποία γράφει στο ομώνυμο βιβλίο του ο Ζμπίγκνιου Μπρεζίσνκι. Η απόσπαση της Ουκρανίας από την γεωπολιτική σφαίρα επιρροής της Ρωσίας και ο τορπιλισμός, με αφορμή την Ουκρανία, των οικονομικών σχέσεων, κατά πρώτο λόγο, των ενεργειακών, μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας, είναι δύο καίριοι στόχοι της Αμερικανικής γεωπολιτικής και στρατηγικής.

Οι στόχοι όμως ατοί είναι υπερφίαλοι και ανεδαφικοί. Αρκεί μόνο γι αυτό η υπενθύμιση που έκανε προσφάτως ο ρώσος Πρόεδρος Πούτιν σε όσους θέλουν να το λησμονούν, ότι η Ρωσία είναι μεγάλη πυρηνική δύναμη και δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει πρώτη πυρηνικά όπλα, εάν δεχθεί επίθεση.

Η Ευρώπη, που έσπευσε να συνταχθεί με την Αμερική, είναι αντιμέτωπη τώρα με την αδυναμία της και με το κόστος μίας πολιτικής, που δεν εξυπηρετεί τα καλώς νοούμενα συμφέροντά της. Ο Έλληνας πρωθυπουργός έσπευσε να υπερθεματίσει, μιλώντας για μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη, με ταχνολογία LNG, μη συνειδητοποιώντας τη ζημιά που προκαλεί στην εικόνα της Ελλάδας, στους Έλληνες αγρότες και στις Ελληνο-Ρωσικές σχέσεις.

Η αισιόδοξη προοπτική, που αναδύεται μέσα από την αλλαγή στη στρατιωτική κατάσταση στη ΝΑ Ουκρανία, είναι ότι το καθεστώς του Κιέβου και οι σύμμαχοί του θα επανεκτιμήσουν τα όρια του εφικτού και θα προσανατολισθούν προς ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.

Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 253


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση