Η Γερμανία πρέπει να αποφασίσει ποια εξουσία θα ασκεί

Για τη Γερμανία, το status quo δεν είναι πλέον επιλογή. Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, ήταν σε θέση αδυναμίας: ηττημένη, διαιρεμένη, μάλλον απομονωμένη και απειλούμενη με πυρηνικό αφανισμό. Οι ΗΠΑ βοήθησαν τη Γερμανία να σταθεί στα πόδια της, προστατεύοντας και υποστηρίζοντας την επάνοδο της, ακόμη και την επανένωση της. Το ευρωπαϊκό σχέδιο έχει παράσχει στη χώρα έναν δάκτυλο φίλων και εταίρων.

Όλοι συμφώνησαν ότι ποτέ ξανά δεν έπρεπε να καταλήξει η Ευρώπη σε πόλεμο, μειώνοντας τον κόσμο. Η συντριπτική δύναμη των ΗΠΑ τερμάτισε το γεωστρατηγικό ανταγωνισμό μεταξύ των ευρωπαϊκών δυνάμεων, ενώ η ολοκλήρωση έχτισε την εμπιστοσύνη και αντικατέστησε τις συγκρούσεις με αμοιβαία επωφελείς ευκαιρίες.

Η Γερμανία ήταν ο μεγαλύτερος νικητής. Είναι η ισχυρότερη δύναμη στην Ευρώπη, λόγω του μεγέθους της, της γεωγραφικής θέσης της στο κέντρο της ηπείρου, της οικονομικής ισχύος της και της μη απειλητικής στάσης της απέναντι στους άλλους. Οι Γερμανοί είναι πλούσιοι, ελεύθεροι και ασφαλείς. Αλλά η τάξη που επέτρεψε στη Γερμανία να είναι σε αυτή τη θέση καταστρέφεται.

Καθώς οι ΗΠΑ κουράστηκαν να αστυνομεύουν τον κόσμο και η ευρωζώνη αγωνίζεται μέσω της κρίσης, η Γερμανία πρέπει να αποφασίσει τι είδους τάξη θέλει να υποστηρίξει στην Ευρώπη και αλλού. Έχει γίνει πολύ σημαντικό απλά το να ακολουθεί το ένστικτό της και να κρύβεται πίσω από μεγαλύτερες δυνάμεις. Είναι ένας από τους μεγάλους παίκτες η ίδια τώρα, και φέρει το βάρος της ευθύνης - ακόμη και αν οι Γερμανοί κατά κύριο λόγο δεν το έχουν συνειδητοποιήσει αυτό ακόμη.

Μέχρι στιγμής, η Γερμανία έχει χρησιμοποιήσει τις νέες εξουσίες της μάλλον αρνητικά: πρωτοβουλίες για βέτο και καθυστέρηση της αλλαγής. Στόχος της, περισσότερο αισθητός από ό,τι δηλώνεται ρητά, ήταν να κρατήσει την παλιά τάξη άθικτη. Όσον αφορά την ΕΕ, η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ προσπαθεί να καθησυχάσει τις αγορές ότι η Γερμανία υποστηρίζει πλήρως το ευρώ, ενώ την ίδια στιγμή σηματοδοτεί στους Γερμανούς ότι δεν θα πρέπει να διασώσουν τη Νότια Ευρώπη. Η καγκελάριος μιλά για «περισσότερη Ευρώπη», και υπόσχεται την ανοικοδόμηση της θεσμικής δομής της ΕΕ για να ενσωματώσει καλύτερα το κοινό νόμισμα. Αλλά αυτό που λείπει είναι ένα ευρύτερο όραμα μιας ανανεωμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και ένα σχέδιο για το πώς να φτάσει εκεί. Όταν πρόκειται για συγκεκριμένα μέτρα, όπως η τραπεζική ένωση, η Γερμανία επιθυμεί να διατηρήσει τον έλεγχο και έχει προσφέρει μόνο ελάχιστες παραχωρήσεις.

Όσον αφορά το πρόγραμμα για την αντικατάσταση της αποχωρούσας ισχυρής δύναμης των ΗΠΑ με την ευρωπαϊκή στρατιωτική ικανότητα, η Γερμανία απογοητεύει συνεχώς τους εταίρους της. Η συμμετοχή της στα Βαλκάνια και στο Αφγανιστάν μοιάζει τώρα με μια εξαίρεση, καθώς έχει πλήρως ταλαντευθεί αναφορικά με την πρώην ειρηνιστική διάθεση της. Ο Τόμας ντε Μεζιέρ, ο υπουργός άμυνας της Γερμανίας, είπε στην Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου ότι η Γερμανία ήταν στο εσωτερικό της ΕΕ σε πολιτικό επίπεδο, αλλά και σε θέματα ασφαλείας ήταν στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ. Με άλλα λόγια, η διατήρηση της Αμερικής απασχολούμενης με την Ευρώπη και την γειτονιά της παραμένει μια γερμανική προτεραιότητα.

Η Γερμανία ποντάρει στο ότι μπορεί να κρατήσει κάπως το status quo, αλλά αυτό είναι ένα επικίνδυνο στοίχημα με πολλούς αστάθμητους παράγοντες. Οι αγορές μπορεί να χάσουν και πάλι την εμπιστοσύνη στη ζώνη του ευρώ, η Βρετανία θα μπορούσε να κινηθεί περαιτέρω προς την έξοδο, στη Μέση Ανατολή θα μπορούσαν να ξεσπάσουν περαιτέρω συγκρούσεις, η παρακμή της Ρωσίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες εντάσεις, ο στρατηγικός ανταγωνισμός μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ θα μπορούσε να αναγκάσει τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να πάρουν θέση.

Με άλλα λόγια, το παρελθόν δεν μπορεί πλέον να είναι ένας οδηγός για το μέλλον. Η Γερμανία πρέπει να αποφασίσει για τα μεγάλα στρατηγικά ζητήματα - και να δράσει πιο αποφασιστικά. Το να κινείται απλώς εδώ κι εκεί θα βλάψει τα ζωτικής σημασίας μακροπρόθεσμα συμφέροντα, όπως η ευρωπαϊκή σταθερότητα και η ευημερία. Η τάξη με την οποία η μεταπολεμική επιτυχία της Ευρώπης χτίστηκε διαβρώνεται, και οι Γερμανοί και οι άλλοι Ευρωπαίοι πρέπει να γίνουν πιο ενεργοί παίκτες στη διαμόρφωση μιας νέας τάξης που να ταιριάζει στις προκλήσεις του 21ου αιώνα. Ούτε η ύπαρξη της ΕΕ ως σημαντικού μηχανισμού οικοδόμησης εμπιστοσύνης ούτε η προθυμία των ΗΠΑ να εγγυηθεί την ασφάλεια στην Ευρώπη και στη γειτονιά της μπορεί να θεωρείται δεδομένη.

Η τάξη του ψυχρού πολέμου έθεσε τις ευρωπαϊκές χώρες στο άκρο λήψης της διεθνούς πολιτικής. Η ικανότητά τους να διαμορφώνουν τα πράγματα, ακόμη και στη δική τους ήπειρο, ήταν περιορισμένη. Αυτό έχει αλλάξει. Οι Ευρωπαίοι είναι "μόνοι στο σπίτι" και πρέπει να καταλάβουν τί πρέπει να κάνουν με τα θεσμικά όργανα και τις δομές που έχουν κληρονομήσει. Όλα τα θέματα που αφορούν την ενέργεια επανήλθαν. Πρέπει να τα αντιμετωπίσουν μεταξύ τους αλλά και σε σχέση με άλλα μέρη του κόσμου. Αν δεν εκσυγχρονιστούν, οι Γερμανοί και οι Ευρωπαίοι μπορεί να χάσουν όλες τις ανέσεις που έχουν αποκτήσει κατά τις τελευταίες δεκαετίες.

Θα διαρκέσει ακόμη μέχρι το 2017 ή το 2018, πριν επιστρέψουν στις προ της κρίσης αιχμές: 10 χαμένα χρόνια. Επιπλέον, δεν είναι σαφές πού θα οδηγήσει μια τέτοια ανάπτυξη. Η πιθανή προσφορά δεν εγγυάται από μόνη της την πραγματική ζήτηση.

Η δημοσιονομική πολιτική είναι περιοριστική. Οι χώρες που υποφέρουν από το χρέος του ιδιωτικού τομέα, όπως η Ισπανία, είναι απίθανο να δουν μια ανάκαμψη των χορηγήσεων, του δανεισμού και των δαπανών στον ιδιωτικό τομέα. Η εξωτερική ζήτηση θα είναι αδύναμη, κυρίως επειδή πολλά μέλη υιοθετούν πολιτικές συρρίκνωσης ταυτόχρονα. Αν μη τι άλλο επειδή δεν είναι καθόλου σαφές ότι η ανταγωνιστικότητα των χωρών που επλήγησαν από την κρίση έχει βελτιωθεί αποφασιστικά, εκτός από την περίπτωση της Ιρλανδίας, όπως η Capital Economics εξηγεί σε πρόσφατο σημείωμα. (Βλέπε διάγραμμα). Πράγματι, τα στοιχεία δείχνουν ότι η ιταλική εξωτερική ανταγωνιστικότητα επιδεινώνεται, σε σχέση με της Γερμανίας. Ναι, τα εξωτερικά ελλείμματα έχουν συρρικνωθεί. Αλλά ένα μεγάλο μέρος αυτού οφείλεται στην ύφεση που έχουν υποστεί.

Παράλληλα, η χρηματοδότηση από την ΕΚΤ, αν και είναι αρκετή για να αποφευχθεί μια απότομη κατάρρευση σε πτώχευση των αδύνατων ηγετών και των τραπεζών με τις οποίες συνδέονται, απαιτείται ταχεία δημοσιονομική σύσφιξη. Τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά. Σε μια πρόσφατη επιστολή του προς τους υπουργούς, ο Όλι Ρεν, ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που είναι αρμόδιος για οικονομικά και νομισματικά θέματα, καταδίκασε τις πρόσφατες αμφιβολίες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου σχετικά με τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές ως μη "χρήσιμες". Αυτό το εκλαμβάνω ως μια ένδειξη αυξημένης ευαισθησίας. Αντί να ακούσουν τις συμβουλές ενός σοφού συμβούλου γάμου, οι αρχές τις απέρριψαν απερίφραστα.

Εκείνοι που πιστεύουν ότι οι δοκιμασίες της ευρωζώνης έχουν τώρα τελειώσει πρέπει να αναλάβουν είτε μια έκτακτη οικονομική ανάκαμψη είτε την επιθυμία εκείνων που παραμένουν παγιδευμένοι σε βαθιά ύφεση, τον ένα ζοφερό χρόνο μετά τον άλλο. Καμία υπόθεση δεν φαίνεται καθόλου πιθανή. Επιπλέον, οι προοπτικές για τις επιθυμητές μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις - μια ένωση τραπεζών και την ενίσχυση καταμερισμού του κινδύνου - φαίνονται αρκετά απομακρυσμένες. Πολύ πιο πιθανή είναι μια ένωση που ιδρύθηκε βασισμένη σε μια μονόπλευρη, περιοριστική ρύθμιση. Άραγε τα μέρη της θα ζήσουν μαζί ευτυχισμένα για πάντα ή θα συνεχίσει αυτή η ένωση να χαρακτηρίζεται από αδιάλλακτες διαφορές; Η απάντηση φαίνεται προφανής, τουλάχιστον για μένα. Αν ναι, αυτή η δυστυχισμένη ιστορία δεν μπορεί ακόμη να τελειώσει.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση