Σόρος: Η Γερμανία πρέπει να αλλάξει την «δεν μπορώ» πολιτική

Πώς θα ξεκολλήσει η Γερμανία από το μοτίβο της άρνησης

Του Τζορτζ Σόρος

Την περασμένη Παρασκευή οι επικεφαλής των τεσσάρων μεγαλυτέρων κρατών της Ευρωζώνης συναντήθηκαν στη Ρώμη και συμφώνησαν σε βήματα για τη δημιουργία μιας τραπεζικής ένωσης κι ένα μάλλον μετριοπαθές αναπτυξιακό πακέτο που θα συμπληρώσει το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο. Αλλά η Γερμανίδα καγκελάριος απέρριψε όλες τις προτάσεις που μπορούσαν να ανακουφίσουν την Ιταλία και την Ισπανία από τα υπερβολικά πρίμιουμ κινδύνου που κυριαρχούν στις αγορές. Αυτό σημαίνει ότι η ευρωπαϊκή σύνοδος του Ιουνίου μπορεί να καταλήξει σε φιάσκο που θα αποδειχθεί μοιραίο επειδή θα αφήσει την Ευρωζώνη χωρίς ένα αρκετά ισχυρό τείχος ασφαλείας ικανό να την προστατέψει από την πιθανότητα μιας ελληνικής εξόδου.

Ακόμα κι αν αποφευχθεί όμως ένα μοιραίο ατύχημα, η διχογνωμία ανάμεσα στα κράτη πιστωτές και τα κράτη δανειολήπτες θα ενισχυθεί και τα κράτη της ευρωπαϊκής περιφέρειας δεν θα έχουν καμιά δυνατότητα να αποκαταστήσουν την ανταγωνιστικότητά τους αφού το πεδίο είναι κατά βάση εναντίον τους. Αυτό μπορεί να εξυπηρετεί το στενά θεωρούμενο ως συμφέρον της Γερμανίας αλλά θα δημιουργήσει μια Ευρώπη πολύ διαφορετική από την ανοιχτή κοινωνία που συγκινούσε τη φαντασία του κόσμου. Θα κάνει τη Γερμανία το κέντρο μιας αυτοκρατορίας και θα καταδικάσει την περιφέρεια σε μια μόνιμα κατώτερη θέση. Δεν το θέλει αυτό η Γερμανίδα καγκελάριος ούτε η συντριπτική πλειοψηφία των Γερμανών.

Η Αγγέλα Μέρκελ υποστηρίζει ότι η χρήση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προς επίλυση των δημοσιονομικών προβλημάτων των κρατών μελών είναι ενάντια στους κανόνες – και έχει δίκιο. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι λέει περίπου το ίδιο. Όμως υπάρχει ένα στοιχείο που λείπει από τα σημερινά σχέδια για τη σύνοδο κορυφής του Ιουνίου: μια Ευρωπαϊκή Δημοσιονομική Αρχή (ΕΔΑ) που σε συνεργασία με την ΕΚΤ θα μπορούσε να κάνει ό,τι η ΕΚΤ δεν μπορεί να κάνει μόνη της. Δηλαδή να ιδρύσει ένα ταμείο μείωσης του χρέους – μια τροποποιημένη μορφή του ευρωπαϊκού συμφώνου κοινοτικοποίησης του χρέους που πρότειναν οι οικονομικοί σοφοί της Γερμανίδας καγκελάριου και που έχει ήδη τη στήριξη των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών και Πράσινων. Σε αντάλλαγμα με συγκεκριμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα προωθήσουν η Ιταλία και η Ισπανία, το Ταμείο αυτό θα μπορούσε να αγοράσει και να διακρατήσει μια σημαντική μερίδα του χρέους τους.

Τις αγορές των ισπανικών και ιταλικών ομολόγων μπορεί να τις χρηματοδοτήσει εκδίδοντας ευρωπαϊκά έντοκα γραμμάτια – με κοινές εγγυήσεις όλων των κρατών μελών – και να περάσει στη συνέχεια το όφελος του φθηνού δανεισμού στις χώρες αυτές. Τα γραμμάτια αυτά θα αξιολογηθούν ως μηδενικού κινδύνου από τις αρχές και μπορούν να αποτελέσουν εγγυήσεις υψηλής ποιότητας για τις λειτουργίες ρέπος της ΕΚΤ. Το τραπεζικό σύστημα χρειάζονται επειγόντως εύκολα ρευστοποιήσιμα στοιχεία απαλλαγμένα κινδύνου. Οι τράπεζες σήμερα έχουν πλεονάζουσα ρευστότητα άνω των 700 δις ευρώ την οποία καταθέτουν στην ΕΚΤ και κερδίζουν μόλις 0.25%. Αυτό σημαίνει πως υπάρχει μια μεγάλη και έτοιμη αγορά για τα έντοκα γραμμάτια με επιτόκιο 1% ή και χαμηλότερο.

Αν μια χώρα που έχει λάβει παρόμοιες διευκολύνσεις δεν εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της, η Ευρωπαϊκή Δημοσιονομική Αρχή θα μπορεί να της επιβάλει πρόστιμο ή κάποια άλλη μορφή ποινής αναλογική ως προς την παραβίαση – έτσι ώστε να μην έχουμε πυρηνικά όπλα τα οποία δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν. Μια τέτοια προσέγγιση μας παρέχει ισχυρή προστασία έναντι του ηθικού κινδύνου. Για παράδειγμα θα κάνει πρακτικά αδύνατη για μια επόμενη κυβέρνηση της Ιταλίας την παραβίαση των δεσμεύσεων της κυβέρνησης του Μάριο Μόντι. Αν το ήμισυ του ιταλικού χρέους χρηματοδοτηθεί από τα έντοκα γραμμάτια της Ευρώπης, θα έχουμε ως αποτέλεσμα τη μείωση της μέσης διάρκειας ωρίμανσης του. Αυτό θα καταστήσει κάθε επόμενη κυβέρνηση πολύ ευάλωτη σε κάθε τύπο κυρώσεων που θα μπορούσαν να της επιβληθούν από τη Δημοσιονομική Αρχή.

Μετά από μια κατάλληλη περίοδο οι χώρες αυτές μπορούν να περάσουν σε προγράμματα μείωσης του χρέους που θα είναι κομμένα και ραμμένα στα μέτρα τους έτσι ώστε να μην διακινδυνεύσουν την ανάπτυξη.

Όλα αυτά θα μπορούσαν να είναι το πρελούδιο της εγκαθίδρυσης μιας πλήρους πολιτικής ένωσης και της εισαγωγής του ευρωομολόγου. Η έκδοση των ευρωπαϊκών εντόκων γραμματίων χρειάζεται βέβαια την συναίνεση του γερμανικού Κοινοβουλίου αλλά συμφωνεί με τις απαιτήσεις του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου ότι κάθε δέσμευση που εγκρίνεται από το κοινοβούλιο πρέπει να είναι περιορισμένη σε χρόνο και μέγεθος.

Δεν είναι πολύ αργά να τολμήσει η Ευρώπη μια πολιτική διακήρυξη η οποία όχι μόνο θα τονίζει τους μακροπρόθεσμους στόχους μιας πολιτικής ένωσης αλλά θα περιέχει κι έναν οδικό χάρτη προς τη δημοσιονομική και τραπεζική ένωση. Με μια τέτοια διακήρυξη ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα μπορούσε άμεσα να πάρει τα ελληνικά ομόλογα της ΕΚΤ, η ΕΚΤ να αρχίσει να αγοράσει ισπανικά και ιταλικά ομόλογα και η Ιταλία και η Ισπανία να εφαρμόσουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα τους επιτρέψουν να περάσουν στο ταμείο κοινοτικοποίησης του χρέους. Και το σημαντικότερο: όλα αυτά θα έχουν τις ίδιες επιπτώσεις στην αγορά με τη διακήρυξη των Υπουργών Οικονομικών το Νοέμβριο του 2009 που έσωσε το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Πραγματικά θα αλλάξουν όλη τη δυναμική.

Το βασικό εμπόδιο σε όλα αυτά είναι η γερμανική πολιτική του μόνιμου ‘δεν μπορεί να γίνει’. Η Γερμανίδα καγκελάριος επιμένει ότι η πολιτική ένωση πρέπει να προηγηθεί της πλήρους δημοσιονομικής και τραπεζικής ένωσης. Αυτό δεν είναι ούτε ρεαλιστικό ούτε εύλογο. Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία πρέπει να δουλέψουν μαζί βήμα - βήμα. Δεν υπάρχει καμιά συνθήκη ή συνταγματική ρήτρα που να απαγορεύει την εγκαθίδρυση μιας Ευρωπαϊκής Δημοσιονομικής Αρχής αν οι Γερμανοί ψηφοφόροι, όπως αντιπροσωπεύονται στο γερμανικό Κοινοβούλιο την εγκρίνουν – διαφορετικά δεν θα είχαμε και ευρωπαϊκό μηχανισμό. Αν η υπόλοιπη Ευρώπη ενωθεί πίσω από αυτή την πρόταση και το γερμανικό Κοινοβούλιο την απορρίψει, η Γερμανία πρέπει να αναλάβει όλες τις ευθύνες για τις οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση