Aϊτή, χώρα υπό κατοχή

Iστολόγιο Global Research
Του Ουρουγουανού ποιητή και μυθιστοριογράφου Eduardo Galeano*

Ψάξτε σε οποιαδήποτε εγκυκλοπαίδεια να βρείτε ποια ήταν η πρώτη χώρα στην αμερικανική ήπειρο που έγινε ανεξάρτητη. Παντού θα πάρετε την ίδια απάντηση: οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες κήρυξαν την ανεξαρτησία τους όταν είχαν ακόμη 650.000 σκλάβους και παρέμειναν έτσι για άλλον ένα αιώνα. Το πρώτο σύνταγμα των ΗΠΑ έλεγε ότι ένας νέγρος σκλάβος ήταν ίσος με τα 3/5 ενός ανθρώπου.

Και αν ψάξετε σε οποιαδήποτε εγκυκλοπαίδεια να βρείτε ποιά ήταν η πρώτη χώρα που κατάργησε τη δουλεία, θα σας περιμένει πάντα η ίδια απάντηση: η Αγγλία.

Κι όμως, η πρώτη χώρα που κατάργησε τη δουλεία δεν ήταν η Αγγλία, αλλά η Αϊτή, που ακόμη πληρώνει για το αμάρτημα της υπεράσπισης της αξιοπρέπειάς της.

Η νέγροι σκλάβοι της Αϊτής νίκησαν τον ένδοξο στρατό του Βοναπάρτη, και η Ευρώπη ποτέ δεν τους συγχώρησε αυτή την ταπείνωση που υπέστη. Για πάνω από ενάμιση αιώνα, η Αϊτή κατέβαλλε στη Γαλλία μια μεγάλη αποζημίωση για να νοιώσει βαθιά την ενοχή της ελευθερίας της. Αλλά ούτε καν αυτό δεν αρκούσε.

Εκείνο το θράσος των νέγρων πονάει ακόμα τα λευκά αφεντικά του κόσμου. Απ' όλα αυτά, ελάχιστα ή τίποτε δεν γνωρίζουμε εμείς, οι εκτός Αϊτής.

Η Αϊτή είναι χώρα αόρατη. Για πρώτη φορά έγινε ευρέως γνωστή μετά το σεισμό του Ιανουαρίου του 2010, που σκότωσε πάνω από 200.000 Αϊτινούς. Η τραγωδία εκείνη κατάφερε να φέρει, έστω φευγαλέα, τη χώρα αυτή στο φως της δημοσιότητας.

Δεν έβγαλε γνωστούς και ταλαντούχους καλλιτέχνες η Αϊτή. Ταχυδακτυλουργούς με φαντασία που καταφέρνουν να μετατρέπουν σκουπίδια σε κάτι όμορφο. Ούτε είναι γνωστή - και αυτό είναι άδικο - για τα ιστορικά κατορθώματα της στον αγώνα κατά της δουλείας και της αποικιοκρατικής καταπίεσης.

Αξίζει να επαναλάβουμε για άλλη μια φορά, για να μπορέσουν ακόμη και οι κουφοί να το ακούσουν: η Αϊτή ήταν η πρώτη χώρα που κήρυξε ανεξαρτησία στην αμερικανική ήπειρο και η πρώτη στον κόσμο που εξάλειψε την δουλεία. Αξίζει, πιστεύουμε, πολύ καλύτερη μνεία από αυτήν που ήρθε πακέτο με τη δυστυχία της, για να την κάνει γνωστή παντού.

Σήμερα, στρατιώτες από διάφορες χώρες, μαζί και της δικής μου, έχουν καταλάβει την Αϊτή. Πώς δικαιολογείται αυτή η στρατιωτική εισβολή; Με το ασαφές επιχείρημα ότι η Αϊτή θέτει σε κίνδυνο τη διεθνή ασφάλεια. Τίποτε περισσότερο.

Όλο τον 19ο αιώνα, το παράδειγμα που έδωσε η Αϊτή ήταν μια απειλή για την ασφάλεια των χωρών που εξακολουθούσαν να επιτρέπουν και να ασκούν τον θεσμό της δουλείας. Ο Τόμας Τζέφερσον είπε κάποτε: "Από την Αϊτή μας ήρθε το παράσιτο της εξέγερσης".

Στη Νότια Καρολίνα των ΗΠΑ, για παράδειγμα, ο νόμος προέβλεπε φυλάκιση οποιουδήποτε μαύρου ναύτη, ενώ το πλοίο του βρισκόταν αγκυροβολημένο σε κάποια αποβάθρα, λόγω του κινδύνου "μόλυνσης" με το παράσιτο της "αντιδουλείας". Στη Βραζιλία, η ονομασία που δόθηκε στον βλαβερό αυτό μικρόβιο ήταν "αϊτινιασμός".

Τον 20ο αιώνα, στην Αϊτή εισέβαλαν Αμερικανοί πεζοναύτες, μόλις η χώρα θεωρήθηκε ανασφαλής για τους ξένους δανειστές της. Οι εισβολείς κατέλαβαν αρχικά τα τελωνεία και παρέδωσαν την Εθνική Τράπεζα της Αϊτής στην City Bank της Νέας Υόρκης. Αφού εγκαταστάθηκαν εκεί και βολεύτηκαν, αποφάσισαν να μείνουν άλλα 19 χρόνια.

Τη διέλευση των συνόρων από τη Δομινικανή Δημοκρατία στην Αϊτή την λένε στην τοπική αργκό "γλίστρημα".

Ίσως αυτό να παραπέμπει σε μια προειδοποίηση και μια προτροπή για εγρήγορση: "Ετοιμαστείτε να εισέλθετε στον κόσμο των μαύρων, στη μαύρη μαγεία, στα ξόρκια". Η Βοντού (και όχι Βουντού), η θρησκεία που έφεραν οι σκλάβοι από την Αφρική, έγινε κρατική κτήση στην Αϊτή και δεν έχει δικαίωμα κανείς να την ονομάζει θρησκεία. Κατά την άποψη των ιδιοκτητών του πολιτισμού, η Βοντού είναι κάτι που έχει να κάνει με μαύρους, ισοδυναμεί με την άγνοια, την καθυστέρηση και δεν περιέχει τίποτε πέρα από δεισιδαιμονίες. Η Καθολική Εκκλησία, με αφθονία πιστών που δικαιούνταν να πουλούν νύχια αγίων και τις φτερούγες του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, επέτρεψε να απαγορευτεί επίσημα αυτή η "δεισιδαιμονία" το 1845, το 1860, το 1896, το 1915 και το 1942, χωρίς να πολυενδιαφερθεί κανείς για το γεγονός.

Αλλά εδώ και λίγα χρόνια, οι ευαγγελικές αιρέσεις έχουν κηρύξει τον πόλεμο κατά της δεισιδαιμονίας στην Αϊτή. Οι αιρέσεις αυτές προέρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, μια χώρα που δεν διαθέτει 13ο όροφο στα κτίριά της, ούτε σειρά 13η στα αεροπλάνα της, και που κατοικείται από πολιτισμένους Χριστιανούς που πιστεύουν ότι ο Θεός έφτιαξε τον κόσμο σε μια εβδομάδα.

Σε αυτή την πολιτισμένη χώρα, λοιπόν, ο γνωστός ιεροκήρυκας της αίρεσης των ευαγγελιστών, Πατ Ρόμπερτσον, βγήκε στην τηλεόραση και έδωσε μια εξήγηση για τον σεισμό του 2010. Ο "ποιμένας" αυτός των ψυχών αποκάλυψε, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι οι μαύροι της Αϊτής είχαν κερδίσει την ανεξαρτησία τους από τη Γαλλία με μια τελετή Βοντού, όπου επικαλέστηκαν τη βοήθεια του διαβόλου από τα βάθη της ζούγκλας της Αϊτής. Ο διάβολος, ο οποίος τους έδωσε την ελευθερία τους, έστειλε τώρα το σεισμό για να εισπράξει τα χρεωστούμενα.

Για πόσο ακόμη θα παραμένουν τα ξένα στρατεύματα κατοχής στην Αϊτή; Έφτασαν δήθεν για να σταθεροποιήσουν και να βοηθήσουν τη χώρα, αλλά επτά χρόνια τώρα τρώνε καλά και συμβάλλουν στην αποσταθεροποίηση μιας χώρας που είναι φανερό ότι δεν τους θέλει.

Η στρατιωτική κατοχή της Αϊτής κοστίζει στα Ηνωμένα Έθνη πάνω από 800 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο.

Εάν ο ΟΗΕ διέθετε αυτό το ποσό για την ενίσχυση της τεχνικής συνεργασίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης, οι Αϊτινοί θα ενθαρρύνονταν να αναπτύξουν τις δημιουργικές δυνάμεις τους. Στη συνέχεια, θα μπορούσαν να κάνουν δίχως τους ένοπλους σωτήρες τους, οι οποίοι, όπως έχει αποδειχθεί, ρέπουν προς την παρανομία, τους φόνους, και τη μετάδοση θανατηφόρων νοσημάτων.

Η Αϊτή δεν χρειάζεται κανέναν να έρθει και να πολλαπλασιάσει τις δυστυχίες της. Ούτε την ελεημοσύνη κανενός έχει ανάγκη. Όπως λέει μια αρχαία αφρικάνικη παροιμία: "Το χέρι που δίνει είναι πάντα πάνω από το χέρι που παίρνει".

Το μόνο που χρειάζεται η Αϊτή είναι αλληλεγγύη. Γιατρούς, σχολεία, νοσοκομεία, και μια αληθινή συνεργασία που θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την αναγέννηση της διατροφικής αυτάρκειάς της, μιας αυτάρκειας που σκότωσε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Παγκόσμια Τράπεζα και άλλοι "φιλανθρωπικοί" οργανισμοί.

Για εμάς, τους Λατινοαμερικανούς, η αλληλεγγύη αυτή είναι ένα χρέος ευγνωμοσύνης. Θα είναι ο καλύτερος τρόπος να πούμε ευχαριστώ σε αυτό το μικρό μεγάλο έθνος, που το 1804, με το μεταδοτικό του παράδειγμα, μας άνοιξε διάπλατα τις πόρτες της ελευθερίας.

Το άρθρο αυτό είναι αφιερωμένο στον Γκιγιέρμο Τσιφλέτ, ο οποίος υποχρεώθηκε να παραιτηθεί από τη Βουλή των Αντιποροσώπων της Ουρουγουάης, όταν καταψήφισε την αποστολή στρατευμάτων από τη χώρα του στην Αϊτή.

*****************************************

*Ο Εδουάρδο Γκαλεάνο είναι Ουρουγουανός μυθιστοριογράφος, ποιητής και δημοσιογράφος. Έχει συγγράψει αρκετά βιβλία, που έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Τα πιο γνωστά είναι το "Memoria del Fuego" ("Μνήμη της Φωτιάς", τριλογία, το 1986) και το "Las venas abiertas de America Latina" ("Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής", 1971). Η ομιλία του αυτή δόθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2011 στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Μοντεβιδέο, σε μια δημόσια συζήτηση με τίτλο "Αϊτή και Λατινική Αμερική"

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση