Ανεπαρκής η συμφωνία για την Ελλάδα

• Του Wolfgang Munchau

Πρέπει να το αναγνωρίσουμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Είναι πολύ καλοί στο να καταλήγουν σε φαινομενικά εντυπωσιακές συμφωνίες, αφού έχουν κατεβάσει εκ των προτέρων τις προσδοκίες στο ναδίρ. Η αποτελεσματικότητα μίας συμφωνίας όμως, δεν πρέπει να αποτιμάται βάσει της αντίδρασης των αγορών, πόσο μάλλον από την απόσταση ανάμεσα στις χαμηλές προσδοκίες και το τελικό κείμενο των αποφάσεων.

Θα πρέπει να ικανοποιούνται τρεις προϋποθέσεις προκειμένου να γίνει λόγος για μία εποικοδομητική συνεισφορά στην κρίση χρέους της ευρωζώνης:

• Θα οδηγήσει την Ελλάδα σε βιώσιμη μείωση του χρέους;

• Οι νέοι κανόνες του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (EFSF), θα μειώσουν τον κίνδυνο μετάδοσης σε άλλες χώρες;

• Είναι η συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών ρεαλιστική και δίκαιη;

Η απάντηση μου στα τρια ερωτήματα, αντιστοίχως, είναι: Όχι, όχι και ναι.

Ως προς το πρώτο ερώτημα, η εκτίμηση του Institute for International Finance κάνει λόγο για μείωση της τρέχουσας καθαρής αξίας του ελληνικού χρέους κατά 21%. Ο Nicolas Sarkozy, ο πρόεδρος της Γαλλίας, κάνει λόγο για μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ κατά 24%. Η δική του εκτίμηση είναι πιο συντηρητική. Με άλλα λόγια, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ της Ελλάδας δεν θα κορυφωθεί στο 172% όπως ανέφερε μία εκτίμηση, αλλά στο 148%. Και πάλι, απέχουμε πολύ από ένα βιώσιμο επίπεδο χρέους. Βάσει των δικών μου υπολογισμών, η Ελλάδα χρειάζεται μείωση της τρέχουσας καθαρής αξίας του χρέους κατά περίπου 50%. Η συμφωνία λοιπόν, είναι ανεπαρκής.

Με καθορισμένη πλέον την συμμετοχή των ιδιωτών, η όποια περαιτέρω μείωση της αξίας του ελληνικού χρέους θα πρέπει να έρθει από επιμήκυνση της διάρκειας του επίσημου ελληνικού δανεισμού. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι μέρος του χρέους θα αναδιπλωθεί τελικά σε ένα ομόλογο ευρωζώνης. Επισήμως, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να επιδιώκει μία παραλλαγή του Σχεδίου Α – ότι η Ελλάδα θα μπορέσει να αποπληρώσει πλήρως τις δανειακές τις υποχρεώσεις. Το σχέδιο προσαρμογής για την Ελλάδα εξακολουθεί να εμπεριέχει αχαλίνωτη αισιοδοξία.

Ένα βασικό κομμάτι του ελληνικού πακέτου είναι τα προβλεπόμενα έσοδα των 30 δισ. ευρώ από ιδιωτικοποιήσεις που είναι απλώς γελοίο. Αυτό το κενό, όπως και άλλα, θα πρέπει να καλυφθούν. Αυτό σημαίνει ότι η αναχρηματοδότηση θα πρέπει τελικά να είναι υψηλότερη και πως η μείωση της τρέχουσας καθαρής αξίας θα είναι μικρότερη.

Αναρωτιέμαι κατά συνέπεια, εάν άξιζε τον κόπο να διακινδυνεύσουμε την επιλεκτική χρεοκοπία για μία τόσο πενιχρή προσπάθεια μείωσης του χρέους; Οι διαπραγματευτές της ΕΕ πείστηκαν ότι είχαν την δυνατότητα να περιορίσουν τις επιπτώσεις από μία χρεοκοπία. Αλλά μόνο στην περίπτωση μίας περιορισμένης χρεοκοπίας.

Παράλληλα, το ύψος της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα πρέπει να είναι τόσο μεγάλο ώστε να ικανοποιηθούν οι ευρωσκεπτικιστές στο γερμανικό, ολλανδικό και φιλανδικό κοινοβούλιο. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η συμφωνία αποτελεί πολιτικό συμβιβασμό. Υλοποιείται όμως, εις βάρος της βιωσιμότητας του χρέους.

Πριν ακόμη στεγνώσει το μελάνι της συμφωνίας αυτού του δεύτερου πακέτου, θα φανεί η ανάγκη για τρίτο πακέτο στήριξης προς την Ελλάδα. Και δεν γνωρίζω ποια θα είναι η αντίδραση των Γερμανών και Φιλανδών ευρωσκεπτικιστών όταν θα το ανακαλύψουν.

Ως προς το δεύτερο ερώτημα: Είναι τώρα καλύτερα τα πράγματα για την Ισπανία και την Ιταλία;

Η μεγαλύτερη ευελιξία που δίνεται στο EFSF είναι θετική. Οι αλλαγές αυτών των κανόνων είναι μακράν το πιο ενδιαφέρον στοιχείο αυτής της συμφωνίας. Βάσει της τρέχουσας κατάστασης, το EFSF μπορεί μόνο να παρέχει πιστώσεις. Βάσει των νέων κανόνων, θα μπορεί να δρα και προληπτικά. Όπως και το ΔΝΤ, θα έχει μία ευέλικτη γραμμή πίστωσης. Θα μπορεί να αγοράζει ομόλογα στην δευτερογενή αγορά και θα μπορεί να προχωρά σε αναδιάρθρωση των κεφαλαίων των τραπεζών. Και μάλιστα, θα μπορεί να τα κάνει όλα αυτά για κάθε χώρα μέλος της ευρωζώνης, ακόμη και εάν δεν έχει προσφύγει στον μηχανισμό στήριξης.

Υπάρχει όμως, μία παγίδα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν αποφάσισε την αύξηση του ορίου δανεισμού των 440 δισ. ευρώ του EFSF. Τα κεφάλαια αυτά αρκούν για να χειριστεί την κατάσταση στους τρεις «πελάτες» της ευρωπαϊκής περιφέρειας, αλλά όχι για την Ιταλία και την Ισπανία.

Η αύξηση των διαθέσιμων κεφαλαίων είναι απαραίτητη προκειμένου η προαναφερθείσα ευελιξία να έχει και πρακτική αξία. Εάν τα ιταλικά ομόλογα τεθούν εκ νέου υπό καθεστώς πιέσεων, πιστεύουμε ειλικρινά ότι οι κερδοσκόποι θα φοβηθούν από έναν μηχανισμό σταθερότητας με ένα σταθερό και αδιαπραγμάτευτο όριο δανεισμού;

Το EFSF άλλωστε, εξακολουθεί να περιορίζεται και από τους εσωτερικούς του κανόνες λειτουργίας. Μπορεί να ξεκινήσει πρόγραμμα αγορών, μόνο μετά από σχετική συμβουλή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και απαιτείται ομοφωνία ψήφων των μελών του.

Η πιο θετική είδηση αφορά την απόφαση για την συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών. Και είναι θετική, γιατί επιτέλους η ευρωζώνη έκλεισε την συζήτηση γι' αυτό το βαρετό θέμα. Οι όροι των διαφόρων προτάσεων ανταλλαγής τίτλων εξακολουθούν να είναι φιλικοί προς τις τράπεζες, αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό όσο προηγούμενες προτάσεις. Εν αντιθέσει με τα όσα δήλωσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αυτή η συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών είναι ένα προσχέδιο για το τι θα συμβεί στις μελλοντικές στηρίξεις κρατών. Είναι πιθανό να υπάρξουν αντίστοιχα προγράμματα για την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Τώρα που γνωρίζουν πως μπορεί να γίνει, θα θέλουν να εφαρμόσουν τους ίδιους κανόνες και στο μέλλον.

Η συμφωνία της Πέμπτης πέτυχε την αποφυγή της άμεσης κατάρρευσης της ευρωζώνης. Αυτό είναι αδιαμφισβήτητα το μεγαλύτερό της επίτευγμα. Δεν πρέπει όμως, να κοροϊδευόμαστε. Θα πετύχει μόνο εάν ακολουθηθεί από άλλες συμφωνίες που θα συμπληρώνουν τα κενά.

Οι νέοι κανόνες για το EFSF θα έχουν νόημα μόνο εάν επιτραπεί στον μηχανισμό διάσωσης να εξελιχθεί σε μία ευρωπαϊκή υπηρεσία έκδοσης χρέους. Το δεύτερο πακέτο στήριξης για την Ελλάδα είναι θετικό μόνο εάν αναγνωρίσουμε ότι θα πρέπει να υπάρξει και ένα τρίτο.

Όταν οι Ευρωπαίοι γυρίσουν από τις διακοπές τους, θα εξακολουθούν να έχουν ευρώ, αλλά θα εξακολουθούν να έχουν και μία κρίση χρέους.

ΠΗΓΗ: FT.com

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση