Ο πόλεμος του ευρώ χτυπά και την Ελλάδα

Το παγκόσμιο οικονομικό παιχνίδι μοιάζει με το «Τρίγωνο των Βερμούδων». Στη μία πλευρά βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) και η Γερμανία. Στη δεύτερη οι Ηνωμένες Πολιτείες. Και στην τρίτη η Κίνα. Αυτοί οι τρεις παίκτες διαγκωνίζονται πλέον σε ένα ιδιότυπο γεωπολιτικό σκάκι με έκταση πολύ ευρύτερη από την κρίση που μαστίζει την ευρωζώνη- με τελευταίο θύμα την Ιρλανδία.
Και όλα αυτά συμβαίνουν υπό τη σκιά της αποδυνάμωσης της αμερικανικής υπερδύναμης λόγω των υπέρογκων χρεών και ελλειμμάτων, αλλά και των υπερπόντιων στρατιωτικών περιπετειών. Πρόκειται ουσιαστικά,παραδέχονται οι γνωρίζοντες, για μια διαμάχη οικονομικών μοντέλων με έπαθλο τη διεθνή επιρροή. Το ευρωπαϊκό, υπαγορευόμενο από τη «σιδηρά» καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ, προτείνει ανηλεή λιτότητα και «ελεγχόμενη χρεοκοπία» για τις «αμαρτωλές» χώρες. Το αμερικανικό κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση. Ο Μπαράκ Ομπάμα και το οικονομικό επιτελείο του εκτιμούν ότι η έξοδος από την κρίση θα έρθει μόνο αν πέσει χρήμα στην αγορά και κινηθεί η κατανάλωση. Ενδιάμεσα βρίσκεται το κινεζικό. Προς το παρόν οι «κόκκινοι μανδαρίνοι» του Πεκίνου αρέσκονται να βλέπουν Αμερικανούς και Ευρωπαίους να καβγαδίζουν, αναμένοντας μακροπρόθεσμα να προσκομίσουν οφέλη.

Oπως έγραψε εύστοχα πριν από μερικές εβδομάδες ο «Εconomist», «το γερμανικό ζήτημα ποτέ δεν πεθαίνει. Αντιθέτως, σαν ιός της γρίπηςμεταλλάσσεται». Σε οικονομικούς, τραπεζικούς και διπλωματικούς κύκλους το συμπέρασμα είναι πλέον κοινό. Η πορεία που θα επιλέξει να ακολουθήσει η Γερμανία δεν θα διαμορφώσει τις εξελίξεις μόνο στην Ευρώπη, αλλά και ευρύτερα στον κόσμο.

«Μην απορείτε για όσα γίνονται με τη Γερμανία» δήλωσε μιλώντας στο «Βήμα» ευρωπαίος διπλωμάτης, ο οποίος για ευνόητους λόγους θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του. «Γυρίστε πίσω στον χρόνο,στο 2009,στην πρώτη συνάντηση των Μέρκελ και Ομπάμα για το G20. Από τότε προσπαθούσαν οι Αμερικανοί να πείσουν τους Γερμανούς να ακολουθήσουν πιο χαλαρή οικονομική πολιτική. Η Μέρκελ ήταν αμετακίνητη. Οταν ξέσπασε η ελληνική κρίση, οι Γερμανοί είδαν την ευκαιρία να επεκτείνουν την οικονομική πολιτική τους στην υπόλοιπη Ευρώπη» τονίζει.

Ενδεικτικά των διαφορετικών αντιλήψεων Ουάσιγκτον και Βερολίνου είναι όσα συνέβησαν στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής των 20 μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου στη Σεούλ της Νότιας Κορέας. Σε μια περίεργη αντιστροφή ρόλων, οι Γερμανοί εμφανίστηκαν ως οπαδοί του ελεύθερου εμπορίου και οι Αμερικανοί ως υποστηρικτές του προστατευτισμού. Η σημερινή κατάσταση έχει «μια μοιραία ομοιότητα με τη Μεγάλη Υφεση τη δεκαετία του 1930» τόνισε χαρακτηριστικά μιλώντας στο περιοδικό «Der Spiegel» ο Μπερντ Πφάφενμπαχ , κορυφαίο στέλεχος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών.

Ο αμερικανός υπουργός Οικονομικών Τίμοθι Γκάιτνερ κατέθεσε μάλιστα και πρόταση διακύμανσης του εμπορικού ισοζυγίου από το-4% ως το +4%. Η κυρία Μέρκελ ούτε που δέχθηκε να ακούσει κάτι τέτοιο, προτάσσοντας την ανταγωνιστικότητα των γερμανικών επιχειρήσεων. Με τη γερμανική οικονομία να αναπτύσσεται με ρυθμό άνω του 3% κατά μέσον όρο το 2010 και το εμπορικό πλεόνασμα του Βερολίνου έναντι των ΗΠΑ να εκτιμάται ότι θα φθάσει εφέτος στα 30 δισ. ευρώ η γερμανίδα καγκελάριος δεν έχει κανέναν λόγο να αλλάξει πολιτική.

«Η Γερμανία αντικαθιστά την εξωτερική πολιτική- συμπεριλαμβανομένης της ευρωπαϊκής της πολιτικής- με την εμπορική πολιτική.Η εξάρτηση της Γερμανίας από τις εξαγωγές σημαίνει ότι η καρδιά της Γερμανίας πηγαίνει όπου πηγαίνουν οι εξαγωγές της» λέει χαρακτηριστικά ο Ούλρικε Γκερότ του Ευρωπαϊκού Κέντρου Εξωτερικών Σχέσεων (ΕCFR). Και πράγματι τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, π.χ., οι γερμανικές εξαγωγές ανήλθαν σε περίπου 86,9 δισ. ευρώ, με περίπου 52 δισ. ευρώ εξ αυτών να κατευθύνονται προς τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Επομένως ήταν αυξημένες κατά περίπου 22,5% σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα. Το εμπορικό πλεόνασμα ανήλθε σε 16,8 δισ. ευρώ για τον Σεπτέμβριο.

«Είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει αντιπαράθεση Ουάσιγκτον και Βερολίνου» σημειώνει ο Μάνφρεντ Ερτελ του γερμανικού περιοδικού «Der Spiegel». «Νομίζω ότι αυτό που αναρωτιούνται οι Αμερικανοί είναι:Μήπως η πολιτική της Γερμανίας και γενικότερα της Ευρώπης αποδυναμώνει το δολάριο;Προσωπικά μάλιστα δεν αποκλείω και το ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να φθονούν την οικονομική επιτυχία της Γερμανίας» δηλώνει.

«Οι Γερμανοί και η Μέρκελ προσωπικά λένε στους Αμερικανούς ότι δεν μπορούν να ρίχνουν συνεχώς τόσα χρήματα στην αγορά. Ξέρετε όμως κάτι; Από όσα είδα στη Σεούλ, οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να κάνουν πίσω.Η μάχη θα είναι προς το παρόν μεταξύ Βερολίνου και Ουάσιγκτον. Η Κίνα δεν είναι ακόμη τόσο ισχυρή για να παίξει στην κεντρική σκηνή αυτής της διαμάχης» παρατηρεί ο Ούλριχ Ντέπεντορφ, αρχισυντάκτης και παρουσιαστής ειδήσεων στο γερμανικό τηλεοπτικό δίκτυο ΑRD.

Στο... ταμείο για την κρίση της ευρωζώνης
Ησκληρή στάση της κυρίας Μέρκελ δεν εντοπίζεται μόνο σε σχέση με τις ΗΠΑ. Ξεκινά από την ίδια την ΕΕ. Οι περισσότεροι εκτιμούν ότι το Βερολίνο δεν πρόκειται να εμφανιστεί πιο διαλλακτικό στο ζήτημα του μηχανισμού διαχείρισης κρίσεων που θα αντικαταστήσει, μετά το 2013, τον μηχανισμό των 750 δισ. ευρώ που δημιουργήθηκε τον περασμένο Μάιο. Ούτε η ραγδαία άνοδος των επιτοκίων δανεισμού που παρατηρήθηκε στην τρέχουσα ιρλανδική κρίση, μόλις οι αγορές ουσιαστικά προεξόφλησαν ότι ο νέος μηχανισμός θα οδηγεί σε «ελεγχόμενη χρεοκοπία», πτόησε την Ανγκελα Μέρκελ.

Αλλωστε «η κατάσταση με την Ιρλανδία δεν είναι τόσο επικίνδυνη όσο ήταν εκείνη της Ελλάδας την περασμένη άνοιξη. Πρέπει όμως να καταλάβετε ότι δεν γίνεται να πληρώνουν μόνο οι γερμανοί φορολογούμενοι την ανεύθυνη στάση άλλων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων» υπογραμμίζει ο πολιτικός συντάκτης της συντηρητικής «Frankfurter Αllgemeine» Χορστ Μπάτσια.

«Υπάρχουν τρεις βασικοί λόγοι που εξηγούν τη σκληρή γερμανική στάση» λέει ο Ντάνιελ Γκρος, διευθυντής του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CΕΡS). «Ο πρώτος είναι ότι για να περάσει ένας μόνιμος μηχανισμός διαχείρισης κρίσεων από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης πρέπει να υπάρξει αλλαγή των συνθηκών. Ο δεύτερος είναι ότι οι γερμανοί φορολογούμενοι δεν θέλουν πλέον να πληρώνουν για τα σπασμένα άλλων χωρών. Και ο τρίτος», καταλήγει, «είναι η αντίληψη που έχει διαμορφωθεί στη Γερμανία ότι μέρος του κόστους πρέπει να το επωμιστούν και αυτοί που βγάζουν τεράστια κέρδη, δηλαδή οι τράπεζες και οι αγορές». Ο κ. Ερτελ του «Der Spiegel» πάντως εντοπίζει αλλού το πρόβλημα. «Παρά τα όσα είπε ο κ. Παπανδρέου και την απάντηση της Μέρκελ και του Σόιμπλε, το πρόβλημα έγκειται αλλού. Δεν έχουμε ελληνογερμανική διαμάχη, αλλά διαμάχη μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών, με τις πρώτες να θέλουν να μοιράσουν το κόστος αντιμετώπισης της κρίσης με τις αγορές. Συνδέεται τούτο», προσθέτει, «με τον λαϊκισμό, καθώς ούτε οι Γάλλοι ούτε οι Γερμανοί θέλουν πλέον να βοηθήσουν άλλους Ευρωπαίους».

Το ζήτημα είναι ότι η σκληρή στάση του Βερολίνου έχει προκαλέσει αντιδράσεις που ήρθαν στην επιφάνεια στην περίπτωση της Ιρλανδίας. «Το κλίμα στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι πολύ αρνητικό» υπογραμμίζει ο κ. Γιάννης Εμμανουηλίδης, αναλυτής στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πολιτικής (ΕΡC). «Και το χειρότερο», προσθέτει, «είναι ότι υπάρχει τρομερή σύγχυση, αλλά και δυσπιστία μεταξύ όλων. Υπάρχουν ανοιχτά πολλά μέτωπα στην ΕΕ. Το μείζον ερώτημα όμως είναι άλλο: Μήπως οι Γερμανοί έχουν αρχίσει να χάνουν τον έλεγχο των εξελίξεων;».

ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ
ΜΑΝΦΡΕΝΤ ΕΡΤΕΛ
(«Der Spiegel»)
«Δεν έχουμε ελληνογερμανική διαμάχη,αλλά διαμάχη μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών,με τις πρώτες να θέλουν να μοιράσουν το κόστος αντιμετώπισης της κρίσης με τις αγορές».

ΧΟΡΣΤ ΜΠΑΤΣΙΑ
(«Frankfurter Αllgemeine Ζeitung»)
«Η κατάσταση με την Ιρλανδία δεν είναι τόσο επικίνδυνη όσο ήταν εκείνη της Ελλάδας την περασμένη άνοιξη».

ΟΥΛΡΙΧ ΝΤΕΠΕΝΤΟΡΦ
(ΑRD)
«Οι Γερμανοί και η Μέρκελ προσωπικά λένε στους Αμερικανούς ότι δεν μπορούν να ρίχνουν συνεχώς τόσα χρήματα στην αγορά.Ξέρετε όμως κάτι; Από όσα είδα στη Σεούλ,οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να κάνουν πίσω».

Φιλογερμανοί και άλλοι στα μέτωπα εντός ΕΕ
Κράτη όπως η Ολλανδία και η Αυστρία, σύμμαχοι της Γερμανίας, φέρονται να ενοχλήθηκαν όταν το Βερολίνο προχώρησε τον Οκτώβριο σε συμφωνία με το Παρίσι ώστε να υπάρξει αλλαγή συνθηκών για να υιοθετηθεί ο μόνιμος μηχανισμός διαχείρισης κρίσεων. Ηθελαν να μην υποχωρήσει το Βερολίνο από τα αρχικά του σχέδια για επιβολή αυτόματων κυρώσεων σε όσες χώρες παρέβαιναν το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Ακόμη και η Γαλλία, όμως, μόλις είδε την αντίδραση των αγορών στα σχέδια περί μηχανισμού, θορυβήθηκε. «Δεν είναι τυχαίο», σημειώνει ο κ. Εμμανουηλίδης, «ότι το Παρίσι έμεινε σιωπηλό μετά τους κεραυνούς Παπανδρέου περί σκληρής γερμανικής πολιτικής που μπορεί να σπάσει πλάτες». Πηγές από τη γαλλική πρωτεύουσα σημειώνουν ότι «το Παρίσι δεν είναι και τόσο αντίθετο στα όσα είπε ο Παπανδρέου ενώπιον της Σοσιαλιστικής Διεθνούς».

Οι ίδιες πηγές επιμένουν ότι «οι Γάλλοι γνωρίζουν πως δεν μπορούν να αντιπαρατεθούν δημοσίως με τη Γερμανία και προσπαθούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά της σε όλα τα μέτωπα» . Το πρώτο είναι η αλλαγή των οικονομικών κανόνων εντός της ΕΕ. Το δεύτερο είναι η εξωτερική πολιτική, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις σχέσεις με τη Ρωσία. «Μπορεί λοιπόν το Παρίσι να προσέφερε στη Μέρκελ το χαρτί της αλλαγής συνθηκών, αλλά αν ουδείς θα βγει να το παραδεχθεί, το “τσαλάκωμα” του Βερολίνου εντός της ΕΕ δεν φαντάζει τόσο ενοχλητικό» σχολιάζουν γνώστες των διαμειβομένων στη γαλλική πρωτεύουσα.

Υπάρχουν άλλοι δύο πόλοι ισχύος εντός της ΕΕ που έχουν διατυπώσει προσεκτικά τη δυσαρέσκειά τους. Ο ένας είναι η Επιτροπή. Και ο δεύτερος η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Τόσο ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο όσο και ο Ζαν-Κλοντ Τρισέ αισθάνονται ότι τα ισχυρά κράτη τούς βάζουν κάπως στο περιθώριο σε κρίσιμες αποφάσεις. Ο πρόεδρος της Κομισιόν δεν δηλώνει χαρούμενος από τον παραγκωνισμό του στα θέματα της οικονομικής διακυβέρνησης.

Οσο για τον δεύτερο, δεν έκρυψε από την αρχή τη διαφωνία του στην είσοδο ιδιωτών επενδυτών στο νέο σχήμα που προτείνουν οι Γερμανοί. Είχε άλλωστε μεταφέρει την ανησυχία του περί ανόδου των spreads για χώρες όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, η οποία επιβεβαιώθηκε γρήγορα. Ο φόβος λοιπόν για τον γάλλο τραπεζίτη είναι η διάχυση της κρίσης, ενδεχομένως και στην Ισπανία, κάτι που θα υποχρεώσει την Ευρωτράπεζα να επέμβει πάλι μαζικά στις αγορές ομολόγων.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση