Ο άγριος Δεκέμβριος της ελληνικής κρίσης

Κρίσιμη αναμέτρηση της Γερμανίας με τις χώρες της περιφέρειας για τη μορφή του μόνιμου μηχανισμού στήριξης μετά το 2013 και το «κούρεμα» πιστωτών – Μέτρα-σοκ 6,13 δις. ευρώ για το 2011 ενόψει της κρίσιμης διαπραγμάτευσης για επιμήκυνση του δανείου και ένταξη της χώρας στο μόνιμο μηχανισμό – Αδιέξοδο ύφεσης και υπερχρέωσης για την Ελλάδα βλέπουν οι αναλυτές, δύο στους τρεις τραπεζίτες περιμένουν κάποιου είδους αθέτηση υποχρεώσεων τα επόμενα χρόνια

Άγριος προβλέπεται ο Δεκέμβριος για την εξέλιξη της ελληνικής κρίσης, αλλά και συνολικότερα της κρίσης υπερχρέωσης που απειλεί το ευρώ. Στη Σύνοδο Κορυφής τον επόμενο μήνα, διαμορφώνονται συνθήκες ισχυρής σύγκρουσης των χωρών της περιφέρειας της Ευρωζώνης, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ με την Γερμανία, καθώς θα συζητηθεί για πρώτη φορά σε λεπτομέρειες η μορφή που θα λάβει ο μόνιμος μηχανισμός στήριξης των «προβληματικών» χωρών της Ευρωζώνης, στη βάση της γαλλογερμανικής πρότασης για συμμετοχή στο κόστος της κρίσης και των ιδιωτών επενδυτών.

Η κυβέρνηση, παρότι προεκλογικά καλλιεργούσε προσδοκίες για μια «χαλάρωση» των «σφιχτών» στόχων του μνημονίου, από την Δευτέρα διαπίστωσε, από τις συζητήσεις που είχε στο Παρίσι με τον Νικολά Σαρκοζί, που ανέλαβε πάλι ρόλο μεσολαβητή με το Βερολίνο, ότι η Γερμανία δεν υπήρχε η παραμικρή περίπτωση να συζητήσει αλλαγές στους στόχους και τα χρονοδιαγράμματα του μνημονίου. Το αίτημα της χώρας για επιμήκυνση του διεθνούς δανείου των 110 δις. ευρώ, ήταν το μήνυμα του κ. Σαρκοζί, μπορεί να συζητηθεί στη Σύνοδο του Δεκεμβρίου και να έχει υποστήριξη από το Παρίσι, αλλά για να γίνει αυτό απαράβατος όρος είναι να δείξει η κυβέρνηση, με τα μέτρα για το 2011, ότι θα κάνει κάθε δυνατή προσπάθεια να παραμείνει πιστή στους αρχικούς στόχους του μνημονίου, ουσιαστικά δηλαδή να εμφανίσει πρωτογενές πλεόνασμα μέσα στο 2012.

Την ίδια ώρα, το διεθνές περιβάλλον έχει μεταβληθεί με τρόπο που εξασθενεί ακόμη περισσότερο η διαπραγματευτική θέση των περιφερειακών χωρών: η διαφαινόμενη διάσωση της Ιρλανδίας από τον προσωρινό μηχανισμό στήριξης, που αναμένεται να αποφασισθεί τις επόμενες ημέρες, σε συνδυασμό με τον κίνδυνο να μεταφερθεί αμέσως μετά η αναταραχή στην Πορτογαλία, επαναφέρει τον προβληματισμό της γερμανικής κοινής γνώμης για το κόστος διάσωσης των περιφερειακών οικονομιών για το μέσο φορολογούμενο και δημιουργεί συνθήκες ασφυκτικής πίεσης στην κυβέρνηση του Βερολίνου, να δείξει ότι βρίσκει μια φόρμουλα για να πληρώσουν ένα μέρος της κρίσης οι τραπεζίτες και οι κερδοσκόποι που έχουν δανείσει τις ασθενείς οικονομίες.

Προϋπολογισμός-σοκ
Σε αυτές τις συνθήκες, η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει κάθε σχέδιο επαναδιαπραγμάτευσης των στόχων του μνημονίου και να ανακοινώσει την Πέμπτη, με την κατάθεση του νέου προϋπολογισμού, μέτρα-σοκ για τη μείωση του ελλείμματος το 2010. Προκειμένου να μειωθεί το έλλειμμα του 2011 περίπου κατά 5 δις. ευρώ, σε ένα περιβάλλον όλο και εντεινόμενης ύφεσης, η κυβέρνηση δεσμεύθηκε (και εξασφάλισε την κατ’ αρχήν «ευλογία» της τρόικας σε αυτή την πολιτική) να προσθέσει στη «συνταγή» του νέου προϋπολογισμού διορθωτικά μέτρα με στόχο εξοικονόμησης άλλων 6,13 δις. ευρώ, στην «πλάτη» των μέτρων για εξοικονόμηση 9,15 δις. ευρώ που είχαν ήδη αποφασισθεί, ή τεθεί σε ισχύ από το 2010.

Τα μέτρα αφορούν κυρίως εξοικονόμηση δαπανών (3,85 δις. ευρώ) και δευτερευόντως πρόσθετα έσοδα (2,28 δις. ευρώ). Η κύρια εξοικονόμηση θα προέλθει, σύμφωνα με την κυβέρνηση, από μαζικές περικοπές κόστους και σπατάλης στις ΔΕΚΟ, τα Ταμεία και τα νοσοκομεία (βλ. πίνακα). Μόνο από τις ΔΕΚΟ, το υπουργείο έχει θέσει εξαιρετικά φιλόδοξο στόχο εξοικονόμησης 800 εκατ. ευρώ, ενώ άλλα 2,1 δις. ευρώ συνολικά θα προέλθουν από «ψαλίδισμα» δαπανών στα Ταμεία και τα νοσοκομεία, υποτίθεται με την εξυγίανση των διαδικασιών προμήθειας υλικών και φαρμάκων.

Όμως, το κύριο πρόβλημα του 2011 είναι η υπερχρέωση της οικονομίας, σε συνδυασμό με την ύφεση, που απειλούν να φέρουν σε αδιέξοδο πρόωρα την εφαρμογή του μνημονίου. Όπως έγραψαν τρεις γνωστοί οικονομολόγοι, που έχουν συχνά επικρίνει το ΔΝΤ (Άντερς Άσλουντ, Πίτερ Μπουν και ο Σάιμον Τζόνσον, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του Ταμείου), «το πρόγραμμα Ε.Ε.-ΔΝΤ για την Ελλάδα φορτώνει ακόμη περισσότερο χρέος σε μια χώρα που ήδη είναι αφερέγγυα. Παρά τις τεράστιες δημοσιονομικές περικοπές και τα αρκετά χρόνια ύφεσης, η Ελλάδα, όπως και η Ιρλανδία, θα σωρεύσουν χρέος πάνω από το 150% του ΑΕΠ μέχρι το 2014».

Στην πραγματικότητα, βέβαια, η εξέλιξη ύφεσης και υπερχρέωσης είναι ακόμη πιο ανησυχητική από αυτό: στο τέλος του δεύτερου χρόνου εφαρμογής του προγράμματος, το 2011, η κυβέρνηση προβλέπει ότι το συνολικό χρέος της κεντρικής κυβέρνησης θα έχει εκτιναχθεί στα 362,230 δις. ευρώ, δηλαδή σε ποσοστό 158,6% του «καχεκτικού» ΑΕΠ. Σε δύο χρόνια εφαρμογής του προγράμματος, δηλαδή, το ΑΕΠ θα έχει μειωθεί κατά 6,6 δις. ευρώ και το χρέος θα έχει εκτοξευθεί κατά 63,7 δις. ευρώ!

Υπερχρέωση και ύφεση
Όπως ήταν αντιληπτό εξαρχής στους περισσότερους σοβαρούς παρατηρητές (ο Σάιμον Τζόνσον, για παράδειγμα, είχε προβλέψει με μεγάλη ακρίβεια τις πρόσφατες εξελίξεις πριν ακόμη υπογραφεί το μνημόνιο), η συμφωνία με την τρόικα δεν ήταν μια προσπάθεια αποτροπής της ελληνικής χρεοκοπίας, αλλά μια προσπάθεια μετάθεσης του προβλήματος μερικά χρόνια αργότερα, όταν οι πιστωτές της χώρας και γενικότερα το οικονομικό σύστημα θα ήταν πιο έτοιμο να το αντιμετωπίσει.

Όμως, οι αποκλίσεις στην εφαρμογή του προγράμματος, αλλά και η συνεχής αμφισβήτηση των χωρών της περιφέρειας από τις αγορές, στενεύει επικίνδυνα το χρονικό «παράθυρο» για την αντιμετώπιση του ελληνικού προβλήματος. Αν, παρ’ ελπίδα, πέσει το «ισπανικό ντόμινο», δηλαδή οι αγορές ανεβάσουν πάνω από το 6,5% (από 4,5% σήμερα) το spread της Ισπανίας, οδηγώντας σε αδιέξοδο τη μεγαλύτερη οικονομία της περιφέρειας, ο προσωρινός μηχανισμός στήριξης δεν θα έχει καν τα απαραίτητα κεφάλαια στη διάθεσή του για να αντιμετωπίσει, έστω και προσωρινά, το πρόβλημα.

Η επιδείνωση της κρίσης πέρα από τις αρχικές προβλέψεις των κυβερνήσεων, που μονίμως βρίσκονται αρκετά βήματα πίσω από τις αγορές, δεν είναι άσχετη με τη γερμανική πρόταση για ελεγχόμενες χρεοκοπίες μετά το 2013, η οποία έχει χωρίσει στα δύο τις αγορές ομολόγων της Ευρωζώνης, οδηγώντας την ασθενική περιφέρεια σε δυσβάστακτα κόστη δανεισμού, δηλαδή πολύ κοντά στο όριο της μη βιώσιμης εξυπηρέτησης των χρεών τους. Επιπλέον, η επιτάχυνση των εξελίξεων φαίνεται να φέρνει πιο κοντά και την αντιπαράθεση περιφέρειας-Γερμανίας (και πλούσιων χωρών του Βορρά) για το πώς θα μοιραστεί τελικά το κόστος της κρίσης.

Η ελληνική κυβέρνηση, όπως τονίζουν στελέχη της στην «Οικονομία», δεν είχε άλλη επιλογή από το να ενισχύσει πρώτα την αξιοπιστία της, λαμβάνοντας όλα τα σκληρά μέτρα μέσα στο 2011, για να μπορέσει στη συνέχεια, με ενισχυμένη διαπραγματευτική θέση, να μετάσχει στη σύγκρουση του Δεκεμβρίου στο μπλοκ των ασθενών χωρών, που φαίνονται να συνασπίζονται κατά των γερμανικών προτάσεων, έχοντας την υποστήριξη και της ΕΚΤ, αλλά και του ΔΝΤ, που φοβούνται αποσταθεροποίηση του συστήματος, αν υπάρξουν ελεγχόμενες χρεοκοπίες οποιασδήποτε μορφής στην Ευρωζώνη.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι ήδη από την Δευτέρα, ο Πρωθυπουργός άλλαξε γραμμή έναντι του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης, που συμφωνήθηκε στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής να μονιμοποιηθεί μετά το 2013 για να υποστηρίζει τις χώρες που θα βρίσκονται σε κίνδυνο χρεοκοπίας. Ενώ αρχικά είχε υποδεχθεί τη συμφωνία, που βασίσθηκε στη γερμανική πρόταση για «κούρεμα» των πιστωτών, με θετικά σχόλια, την Δευτέρα «ξεσπάθωσε» κατά της γερμανικής πολιτικής.

«Ορισμένοι, όπως η γερμανική κυβέρνηση», δήλωσε ο κ. Παπανδρέου από το Παρίσι, μιλώντας περισσότερο με την ιδιότητα του προέδρου της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, παρά με αυτή του Πρωθυπουργού της χρεοκοπημένης Ελλάδας, «έχουν υποστηρίξει ότι οι αγορές και οι τράπεζες που χρηματοδότησαν χώρες με υψηλά χρέη πρέπει να προετοιμασθούν να αναλάβουν το κόστος μιας πιθανής χρεοκοπίας. Αυτό δημιούργησε ένα σπιράλ αύξησης των επιτοκίων δανεισμού αυτών των χωρών, όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία. Αυτό μπορεί να γίνει αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Είναι σαν να λες σε κάποιον που έχει δυσκολίες, ότι θα του φορτώσεις μεγαλύτερο βάρος στην πλάτη. Αυτό, όμως, μπορεί να του σπάσει την πλάτη».

Ο Πρωθυπουργός, σύμφωνα με πληροφορίες, θα επιχειρήσει στη Σύνοδο Κορυφής να αποσπάσει στήριξη σε μια εναλλακτική πρόταση για τη συμμετοχή των ιδιωτών στην προσπάθεια επίλυσης της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη. Θα προτείνει, αντί της επιβάρυνσης των πιστωτών ασθενών οικονομιών, που προωθεί η Γερμανία, να καθιερωθεί ένας πανευρωπαϊκός φόρος στις χρηματιστηριακές συναλλαγές με χαμηλό συντελεστή (0,05%), από τον οποίο θα μπορούσαν να συγκεντρώνονται κάθε χρόνο 200 δις. ευρώ, για να ενισχύεται ο μόνιμος μηχανισμός στήριξης των αδύναμων οικονομιών, χωρίς να επιβαρύνονται τα πλούσια κράτη της Ευρωζώνης.

Η πρόταση αυτή αποτελεί μια παραλλαγή του γνωστού φόρου Τόμπιν και της πιο πρόσφατης σχετικής πρότασης του ΔΝΤ και είναι πιθανό να υποστηριχθεί από την ΕΚΤ και το Ταμείο, ώστε μαζί με την πολιτική πίεση των ασθενέστερων χωρών της Ευρωζώνης να σχηματισθεί ένα ισχυρό μέτωπο, που θα υποχρεώσει την Γερμανία σε μια αλλαγή γραμμής. Όμως, παραμένει αμφίβολο αν αυτό θα επιτευχθεί, καθώς η καγκελάριος Μέρκελ έχει να αντιμετωπίσει, εκτός των άλλων, τη μεγάλη πτώση της δημοτικότητας του κυβερνητικού συνασπισμού και τις επικείμενες μέσα στο 2011 εκλογές σε έξι ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση