Άλλο οικονομία και άλλο χρηματιστηριακή οικονομία

• Ένας από τους λόγους που η Ελλάδα διανύει μία από τις πιο δύσκολες περιόδους στην οικονομική ιστορία της είναι η γενικότερη αδυναμία διάκρισης ανάμεσα στην πραγματική και τη χρηματιστηριακή οικονομία

Για παράδειγμα, μέχρι το 2009 οι οικονομικοί ιθύνοντες διαβεβαίωναν πως η Ελλάδα δεν απειλούνταν ιδιαίτερα από την κρίση αφού οι ελληνικές τράπεζες δεν ήταν εκτεθειμένες σε τοξικά ομόλογα, όπως οι συνέβαινε με τις αμερικανικές, ενώ στην πραγματικότητα κατά τη διάρκεια διεθνών κρίσεων όλα τα κράτη κινδυνεύουν και μάλιστα ιδιαίτερα εκείνα τα οποία είναι τα πιο ευάλωτα σε ενδεχόμενες χρηματιστηριακές επιθέσεις.
Έτσι, κανείς δεν αντιλήφθηκε πως το πρόβλημα δεν ήταν αν οι ελληνικές τράπεζες είχαν τοξικά ομόλογα αλλά πως τα ίδια τα ελληνικά κρατικά ομόλογα και τα ομόλογα των ελληνικών τραπεζών κινδύνευαν να γίνουν τοξικά.
Μα ακόμη και όταν άρχισαν τα σημάδια της αυξανόμενης χρηματοπιστωτικής πίεσης να γίνονται εμφανή, με τα CDS της Ελλάδας, της Πορτογαλίας και της Ιταλίας να μπαίνουν σε δυνατή ανοδική τάση, ήδη, από το Μάρτιο του 2009, πάλι δεν υπήρξε ελληνική αντίδραση και ενεργοποίηση απέναντι στον ορατό, πλέον, κίνδυνο.
Ακόμη και μετά την έναρξη της 'ελληνικής κρίσης' αλλά και όσο αυτή έφτανε στο ζενίθ της, η ελληνική πλευρά δεν εστίασε την προσοχή της στη χρηματοπιστωτική αμυντική της γραμμή, αναζητώντας τρόπους προστασίας που να είχαν πιθανότητες να λειτουργήσουν μέσα στο χρηματιστηριακό κόσμο αλλά προσπάθησαν να αναλύσουν την κρίση από μακροικονομική άποψη, επιχειρώντας να πείσουν την αγορά πως υπερέβαλλε στις αντιδράσεις της και πως δεν υπήρχε κάποιος ουσιαστικός θεμελιώδης λόγος για τον οποίο η Ελλάδα βαλλόταν.
Κάθε όπλο, σχέδιο, αμυντική κίνηση, μέτρο που ελήφθη, είχε στο επίκεντρο της λογικής του πρώτα ή μόνο την πραγματική οικονομία και μετά ή καθόλου τη χρηματιστηριακή. Το κακό, όμως, με τη χρηματιστηριακή οικονομία είναι πως λειτουργεί με πολύ διαφορετικούς κανόνες από την πραγματική και δεν αντικατροπίζει την εικόνα που υπάρχει αλλά την προσδοκία για μία εικόνα που μπορεί να υπάρξει στο μέλλον.
Άπαξ και ξεκίνησε η επίθεση στα ελληνικά ομόλογα, αυτά δε συνέχισαν να πέφτουν επειδή η Ελλάδα αδυνατούσε με τα προ κρίσης επιτόκια να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της (γιατί αυτό δεν ίσχυε) αλλά γιατί υπήρχε η αυξανόμενη προσδοκία πως μέσα στο διεθνές σκηνικό της κρίσης οι δανειστές θα ζητούσαν ολοένα και μεγαλύτερο τίμημα προκειμένου να της δανείσουν κεφάλαια. Μία χρηματιστηριακή προσδοκία ενεργοποιεί μία σειρά χρηματιστηριακών / χρηματοπιστωτικών γεγονότων, με δύναμη και ταχύτητα που όμοιες τους δεν συναντώνται στην πραγματική οικονομία όπου οι πράγματα κυλούν αργά και τα αποτέλεσμα οποιονδήποτε ενεργειών φαίνονται σε βάθος χρόνου.
Όσο τα ελληνικά ομόλογα ξεπουλιούνταν η Ελλάδα έλπιζε σε ένα σχέδιο στήριξης προκειμένου τα spreads να μειωθούν αλλά η πρόβλεψη μας ήταν πως ακόμη μετά την ανακοίνωση ενός τέτοιου σχεδίου αυτό δε θα συνέβαινε. Όταν το σχέδιο ανοινώθηκε, όντως, η ελληνική πλευρά είδε με έκπληξη πως τα spreads συνέχισαν να ανεβαίνουν και θεώρησε πως αυτό που έλειπε ήταν η ανακοίνωση των λεπτομερειών του σχεδίου. Η πρόβλεψη μας ήταν πως ούτε σε αυτήν την περίπτωση θα άλλαζε η χρηματοπιστωτική κατάσταση και τελικά συνέβη ακριβώς αυτό, αφού τα spreads παρέμειναν στα ύψη.
Η Ελλάδα έριξε, πλέον, τις το βάρος στην αρχή υλοποίησης του σχεδίου δημοσιονομικής εξυγίανσης και στη λήψη σκληρών μέτρων στα πλαίσια της συμφωνίας με το ΔΝΤ. Προς έκπληξή της για άλλη μία φορά, όμως, η χρηματοπιστωτική επίθεση συνεχίζεται και μάλιστα με πιο πρόσφατο χτύπημα να έχει στην καρδιά της αιτιολογίας του τα ίδια τα μέτρα που έχουν έχουν ληφθεί.
Έτσι, την Τρίτη, μετά τη νέα υποβάθμιση της Ελλάδας από τη Moody's, τα ελληνικά ομόλογα ξεπουλήθηκαν, τα CDS απογειώθηκαν, τα κρατικά ομόλογα αποσύρθηκαν από πολύ σημαντικούς παγκόσμιους δείκτες και η Ελλάδα είναι σήμερα στην ίδια, εξαιρετικά άσχημη χρηματοπιστωτική θέση που ήταν και στο ζενίθ της κρίσης.
Αν δεν γίνει κατανοητό πως υπάρχουν δύο οικονομίες που κινούνται παράλληλα, επηρεάζοντας η μία την άλλη και λειτουργώντας με εντελώς διαφορετικούς κανόνες, τότε η μία έκπληξη διαδέχεται την επόμενη και πάντα θα βρισκόμαστε πίσω και όχι μπροστά από την καμπύλη.

Πάνος Παναγιώτου-διευθυντής ΕΚΤΑ

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση