Το σύμπλεγμα ανωτερότητας της Δύσης πρέπει να τελειώνει…

• Εδώ και 500 περίπου χρόνια, η παγκόσμια πολιτική καθορίζεται κυρίως από τη δράση και τις προτεραιότητες των μεγάλων ατλαντικών δυνάμεων, δηλαδή της Δύσης

Η εποχή αυτή ξεκίνησε με τη δημιουργία αποικιακών αυτοκρατοριών, που μοίρασαν μεταξύ τους τον κόσμο, διέδωσαν παντού τις ιδέες τους, όπως τον χριστιανισμό, τον εθνικισμό, και τη δημοκρατία, και οριοθέτησαν εθνικά σύνορα που εν πολλοίς διατηρούντα μέχρι σήμερα. Αν και κάποιες ακόμη δυνάμεις έπαιξαν κάποιο μικρό ρόλο (βλ. Ιαπωνία), η Δύση είναι αυτή που κυριάρχησε γενικώς.
Την παρακμή της Ευρώπης μετά τον Β`ΠΠ ακολούθησε ο αμερικανικός φιλελεύθερος διεθνισμός. Με τη βοήθεια του ΝΑΤΟ, η Αμερική δημιούργησε μια πληθώρα παγκόσμιων θεσμών, ίδρυσε στρατιωτικές βάσεις, διεξήγαγε και κέρδισε έναν ψυχρό πόλεμο, και τέλος μπόλιασε με αμερικανικές και δυτικές ιδέες τα διάφορα σημεία του πλανήτη. Η εποχή αυτή τώρα τελειώνει. Βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας σημαντικής μετατόπισης της παγκόσμιας ισχύος. Το ασιατικό μερίδιο στο παγκόσμιο ΑΕΠ ξεπερνάει τόσο το αμερικανικό όσο και το ευρωπαϊκό. Μια πρόσφατη μελέτη του ΔΝΤ, προβλέπει πως έως το 2030, θα είναι μεγαλύτερο και από τα συνδυασμένα ΑΕΠ των ΗΠΑ και της ΕΕ.
Στρατιωτικά, η Ευρώπη έχει ήδη εξασθενήσει, και η σημερινή οικονομική κρίση θα αναγκάσει τους Ευρωπαίους (ειδικά τη Βρετανία) να μειώσουν ακόμη περισσότερο τις στρατιωτικές τους δυνατότητες. Όσον αφορά στο ευρώ, οι όποιες φιλοδοξίες του μοιάζουν ανυπόστατες σήμερα. Από πολιτικής πλευράς, τα μέτρα λιτότητας και η κρίση θα σημαίνουν σε λίγο καιρό πως θα υπάρχουν όλο και λιγότερα χρήματα, και οι διάφορες φιλανθρωπικές επιχειρήσεις και παρεμβάσεις των Ευρωπαίων στην Αφρική, στη Κ. Ασία, και στη Μ. Ανατολή θα μειωθούν δραστικά.
Η κατάσταση της Αμερικής είναι λίγο πιο ευνοϊκή για αρκετούς λόγους. Έχει καλή οικονομική ανάπτυξη, νεαρό πληθυσμό, ελαστικές αγορές εργασίας, και μεγάλη δυνατότητα εξωτερικού δανεισμού. Παρόλα αυτά, οι ΗΠΑ θα αντιμετωπίσουν αρκετά προβλήματα. Ήδη χρωστάνε πολλά, λόγω των πολέμων και της κρίσης του 2008, η ανεργία παραμένει υψηλή, ο πληθυσμός που γερνάει θα κοστίσει πολλά στο σύστημα περίθαλψης, οι πολιτειακές και τοπικές κυβερνήσεις έχουν σημαντικά δημοσιονομικά προβλήματα, η αντίσταση στη φορολογία μοιάζει ανίκητη, και άλλα πολλά. Όπως ανέφερε πρόσφατα ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, το υπουργείο του δεν εξαιρείται από τα δημοσιονομικά προβλήματα, με αποτέλεσμα την ανάγκη για σοβαρές περικοπές των στρατιωτικών δαπανών στο εγγύς μέλλον. Ένα σίγουρο συμπέρασμα είναι πως η αμερικανική εμπλοκή στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν θα μετριάσει τον μελλοντικό ενθουσιασμό των ΗΠΑ αναφορικά με νέες παρόμοιες προσπάθειες σε περιοχές που οι ΗΠΑ δεν καταλαβαίνουν αλλά και στις οποίες δεν ανήκουν.
Όλα τα παραπάνω, πολύ απλά σημαίνουν ότι τα κράτη που διαχειρίζονταν τη παγκόσμια πολιτική στο παρελθόν, θα πάψουν να το επιδιώκουν στο προσεχές μέλλον. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί και καλό, καθώς πολλές από τις Δυτικές παρεμβάσεις δεν ήταν ιδιαίτερα εμπνευσμένες ή και αποδοτικές. Τα υπόλοιπα κράτη θα πρέπει να αρχίσουν να παίρνουν πρωτοβουλίες και να λύνουν μόνα τους τα προβλήματα τους. Μπορεί όμως να αποδειχθεί και κακό, καθώς τα πράγματα σε κάποιες γειτονιές θα γίνουν ακόμη πιο μπερδεμένα και μπορεί μάλιστα να επηρεαστεί ολόκληρος ο πλανήτης. Ότι και να γίνει, είναι φανερό πλέον πως κάποιοι νέοι παίκτες θα αναδειχθούν ως κυρίαρχοι στο αιώνιο παιχνίδι του σχεδιασμού της παγκόσμιας ατζέντας.
Υπάρχουν ήδη περιοχές που αναπτύσσονται ραγδαία. Η Κίνα είναι το κλασικό παράδειγμα. Η άνοδός της οφείλεται στο ότι το Πεκίνο επιτέλους εγκατέλειψε τις παλιές πολιτικές του. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ινδία.
Το επερχόμενο τέλος της Δύσης οφείλεται στα βαθιά τραύματα που υπέστησαν η Ευρώπη και οι ΗΠΑ τα τελευταία δέκα χρόνια. Στη περίπτωση της ΕΕ, το πρόβλημα ξεκίνησε με την προσπάθεια καθιέρωσης μιας νομισματικής ένωσης που όμως δεν συνοδεύτηκε από θεσμικές αλλαγές. Αν προσθέσουμε τις ανεύθυνες πρακτικές επί θεμάτων προϋπολογισμού (Βρετανία), τις δημοσιονομικές απατεωνιές (Ελλάδα), και τις κερδοσκοπικές φούσκες (Ισπανία και Ιρλανδία), τότε η εικόνα γίνεται πιο καθαρή.
Στη περίπτωση των ΗΠΑ, πρόκειται απλά για μια «ύβρη». Οι Αμερικανοί έπεισαν τους εαυτούς τους πως οι αγορές θα σημείωναν διαρκή άνοδο, τα χρέη δεν θα χρειάζονταν ποτέ να αποπληρωθούν, και ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές θα μπορούσαν να μετατραπούν σε φιλελεύθερες δημοκρατίες, υπό την απειλή των όπλων. Και τέλος, οι Αμερικανοί πίστεψαν πως θα μπορούσαν να κυριαρχούν στο πλανήτη, χωρίς να πληρώνουν παραπάνω φόρους.
Η Ευρώπη και η Αμερική συμπεριφέρθηκαν σαν χαρούμενοι μεθύστακες που απολαμβάνουν μια ευχάριστη και μακροχρόνια συμπλοκή σε μπαρ. Το πάρτι όμως τελειώνει, η νηφαλιότητα επιστρέφει, και ο πονοκέφαλος είναι ισχυρός. Καλώς ήρθαμε λοιπόν στο 2010.
Foreign Policy

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση