Σκληροπυρηνικός Κεμαλιστής ο νέος αρχηγός του Τουρκικού ΓΕΕΘΑ

Νέα σελίδα ανοίγει στον Τουρκικό στρατό με την διαδοχή του στρατηγού Γιασάρ Μπουγιούκανιτ από τον στρατηγό Ιλκέρ Μπασμπούγ στην ηγεσία των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων. Η εκλογή του έρχεται να σφραγίσει μια θυελλώδη εβδομάδα για την γειτονική χώρα. Ο 65χρονος Μπασμπούγ ο οποιος αναλαμβάνει καθήκοντα στις 30 Αυγούστου, θεωρείται ικανότατος στρατιωτικός και σκληροπυρηνικός Κεμαλιστής. Έχει το παρατσούκλι «παγερός πολεμιστής», λόγω του ότι παραμένει ψύχραιμος και στις πιο δύσκολες καταστάσεις.

Σε άρθρο της για τον νέο αρχηγό του Τουρκικού Στράτου η εφημερίδα Hurriyet τονίζει ότι «δεν είναι ομιλητικός και δεν του αρέσουν τα αστεία. Θεωρείται από τους πιο σκληρούς στρατιωτικούς της χώρας». Σύμφωνα με την εφημερίδα ο νέος αρχηγός θα ακολουθήσει σκληρή πολιτική και με την Αθήνα. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά «ο Μπασμπούγ δεν αναμένεται να κάνει καμία παραχώρηση ή να δείξει ελαστικότητα σε ότι αφορά τις σχέσεις με την Ελλάδα» και ότι «θα επιμείνει στην Τουρκική επίσημη θέση, ότι κάθε προσπάθεια από την Ελλάδα να αυξήσει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια, θα αποτελέσει αιτία πολέμου».

Ο απερχόμενος στρατηγός Μπουγιούκανιτ, ήταν επίσης σκληροπυρηνικός Κεμαλιστής, αλλά θεωρείτο παρορμητικός και ο Πρωθυπουργός είχε μάθει να τον αντιμετωπίζει. Ο Ερντογάν ελπίζει πάντως σε βελτίωση των σχέσεων με τον στρατό υπό την νέα διοίκηση. Άλλωστε, μόλις σώθηκε από την προσπάθεια εξοστρακισμού του ιδίου και του Προέδρου Αμπντουλάχ Γκιούλ από την πολιτική, έχοντας κατηγορηθεί ότι οδηγεί τη χώρα σε ένα ισλαμικό μοντέλο διακυβέρνησης, όμως το Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε το κατηγορητήριο.

Η Τουρκία είναι τυπικά μια σύγχρονη δημοκρατία, όμως ο στρατός της χώρας πάντοτε επηρέαζε τις πολιτικές εξελίξεις. Στρατιωτικά πραξικοπήματα έχουν ανατρέψει εκλεγμένες κυβερνήσεις τρεις φορές τα τελευταία πενήντα χρόνια. Οι Τούρκοι ξέρουν καλά ότι ο επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων κρατά στα χέρια του την τύχη της χώρας εξ ίσου με οποιονδήποτε πρωθυπουργό.

Αυτός είναι ο λόγος - γράφουν οι Τζον Σουέιν και Γκάρεθ Τζένκινς στους Τάιμς του Λονδίνου - που ο διορισμός του νέου αρχηγού του γενικού επιτελείου εθνικής άμυνας στην Τουρκία είναι, όπως πάντα, ένα θέμα που απασχολεί τους πάντες. Σπάνια όμως το θέμα απασχολούσε τους Τούρκους περισσότερο από όσο σήμερα.

Η διαδικασία επιλογής του επικεφαλής των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων ολοκληρώνεται στο τέλος μιας θυελλώδους εβδομάδας. Δύο βόμβες εξερράγησαν το βράδυ της περασμένης Κυριακής στην Κωνσταντινούπολη σκοτώνοντας 17 ανθρώπους, ανάμεσά τους πέντε παιδιά. Η χώρα έκανε ένα βήμα πίσω από το χείλος του πολιτικού χάους την περασμένη Τετάρτη, όταν το ανώτατο δικαστήριο της χώρας απέρριψε το αίτημα απαγόρευσης του κυβερνώντος κόμματος, που κατηγορείτο ότι θέλει να επιβάλει τον Ισλαμικό νόμο, παραβιάζοντας το Σύνταγμα. Ωστόσο, η πλειοψηφία των δικαστών έκρινε ότι το κυβερνών κόμμα επιχειρεί να «διαβρώσει» τον κοσμικό χαρακτήρα του τουρκικού κράτους. Και ακόμη, σε μια ακόμη πτυχή της κρίσης, δυο ανώτατοι απόστρατοι στρατηγοί έχουν προφυλακιστεί κι αναμένεται να δικαστούν για την συμμετοχή τους στην δράση μιας οργάνωσης που είχε στόχο να ανατρέψει την κυβέρνηση.

Ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προεδρεύει των εργασιών του ανωτάτου συμβουλίου των ενόπλων δυνάμεων στο αρχηγείο του στρατού, στην Άγκυρα, που θα αναδείξει τον επόμενο αρχηγό. Οι εργασίες άρχισαν την Παρασκευή και θα διαρκέσουν τέσσερις ημέρες. Το όνομα του στρατηγού που θα προαχθεί στην ηγεσία του τουρκικού στρατού θα ανακοινωθεί αύριο βράδυ.

Πιστεύεται ότι θα είναι ο στρατηγός Ίλκερ Μπασμπούγ, νυν αρχηγός του γενικού επιτελείου στρατού, ο οποίος στους κύκλους των στρατιωτικών έχει το προσωνύμιο «παγερός πολεμιστής», λόγω της φήμης του ότι παραμένει ψύχραιμος και πραγματιστής στα δύσκολα. Ο εκπαιδευμένος στο Σάντχερστ Μπασμπούγ, 65 ετών, αναμένεται να ανέλθει στην κορυφή της τουρκικής στρατιωτικής ιεραρχίας για τα επόμενα δύο χρόνια. Θεωρείται ικανότατος στρατιωτικός και σκληροπυρηνικός κεμαλιστής. Ο Ερντογάν, που εξελέγη με 47% της λαϊκής ψήφου αλλά ουδέποτε κατάφερε να εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη του στρατού --που βλέπει τον εαυτό του ως θεματοφύλακα του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους--, θα χρειαστεί να βαδίσει σε μια πολύ λεπτή πολιτική γραμμή.

Είναι βέβαιο ότι ο Ερντογάν θα προτιμούσε να μην προαχθεί ο Μπασμπούγ. Ο απερχόμενος Α/ΓΕΕΘΑ, ο στρατηγός Μεχμέτ Γιασάρ Μπουγιούκανιτ, ήταν επίσης σκληροπυρηνικός κεμαλιστής, αλλά θεωρείτο παρορμητικός και ο πρωθυπουργός μπορούσε να τον αντιμετωπίζει με ελιγμούς.

"Ο Ερντογάν θα ανακαλύψει ότι ο Μπασμπούγ είναι πολύ πιο ικανός αντίπαλος από τον προκάτοχό του. Είναι πολύ πιο οξυδερκής", είπε στρατιωτική πηγή.

Ο πρωθυπουργός έχει βάσει του συντάγματος την δυνατότητα να αντιταχθεί στην προαγωγή του Μπασμπούγ. Όμως όποτε έχει δοκιμαστεί αυτό στο παρελθόν είχε σχεδόν πάντοτε αδόκητες και δυσάρεστες συνέπειες, και τα δραματικά γεγονότα της εβδομάδας που πέρασε έχουν δημιουργήσει σε αρκετούς την εντύπωση πως ο Ερντογάν, παρά την παντοδυναμία του στη Βουλή, είναι πολιτικά ευάλωτος.

"Ο Ερντογάν φοβάται τον Μπασμπούγ και θα προτιμούσε να διόριζε κάποιον άλλον αλλά θα με εξέπληττε έκανε την ανοησία να προσπαθήσει να τον σταματήσει. Δεν είναι η στιγμή να αναστατωθεί η ιεραρχία των ενόπλων δυνάμεων", είπε η ίδια στρατιωτική πηγή.

Την περασμένη Τετάρτη ο Ερντογάν σώθηκε από την προσπάθεια εξοστρακισμού του ιδίου και του προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ από την πολιτική λόγω των κατηγοριών ότι οδηγεί τη χώρα σε ένα ισλαμικό μοντέλο διακυβέρνησης. Μετά από τρεις ημέρες διαβουλεύσεων τα 11 μέλη του συνταγματικού δικαστηρίου απέρριψαν το κατηγορητήριο. Όμως το τιμώρησαν για τις κινήσεις του σε διάφορα θέματα που άπτονται των φιλοϊσλαμικών μέτρων που προωθεί, μειώνοντας κατά το 50% τη χρηματοδότησή του από το κράτος το 2009. Το Ανώτατο Δικαστήριο ήδη είχε ανατρέψει τη νομοθετική προσπάθεια του AKP να άρει δια νόμου την απαγόρευση της ισλαμικής μαντίλας στα πανεπιστήμια που είχε επιβληθεί το 1989.

Ο στρατός στην Τουρκία παραδοσιακά διαθέτει πολλαπλές δυνατότητες να ασκήσει πιέσεις στην κυβέρνηση, ειδικά μέσω της εβδομαδιαίας συνάντησης των αρχηγών των όπλων με τον πρόεδρο και τον πρωθυπουργό και των συνεδριάσεων του συμβουλίου εθνικής ασφαλείας, που γίνονται δυο φορές το μήνα. Η χειραγώγηση της κυβέρνησης με συγκαλυμμένες απειλές είναι μια τέχνη στην οποία ο Μπουγιούκανιτ δεν ήταν καθόλου καλός. Ο Μπασμπούγ όμως, γράφουν οι Σουέιν και Τζένκινς στους Τάιμς, θα είναι πιο αποτελεσματικός, χωρίς να δίνει το δικαίωμα στον Ερντογάν την ευκαιρία να διαμαρτυρηθεί για αντιδημοκρατικές πιέσεις. Είναι γνωστός για τον υπόγειο τρόπο με τον οποίο χειρίζεται τέτοια θέματα.

Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου άνοιξε το δρόμο για τον Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης να προωθήσουν στην μεταρρύθμιση του Συντάγματος και άλλες μεταρρυθμίσεις για την εμβάθυνση της δημοκρατίας. Η ΕΕ θεωρεί προϋπόθεση για τη συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων την μείωση της επιρροής του στρατού στα τουρκικά πολιτικά πράγματα.

Ο Ερντογάν και το κόμμα του θα ήθελαν όσο τίποτε να συμπεριλάβουν διατάξεις που θα προβλέπουν ακριβώς αυτό στην κατάρτιση του νέου Συντάγματος. Όμως η απόφαση του δικαστηρίου αποτέλεσε μια προειδοποίηση ότι ο στρατός και το δικαστικό κατεστημένο παρακολουθούν άγρυπνα τις δραστηριότητες των Ισλαμιστών και ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός.

Εάν το AKP επιχειρήσει να οδηγήσει τη χώρα σε μια κατεύθυνση που δεν εγκρίνει το επιτελείο, ανεξαρτήτως της απαρέσκειας της ΕΕ, ο Μπασμπούγ και ο στρατός θα αντιδράσουν σκληρά, όπως και στο παρελθόν, καταλήγουν οι Σουέιν και Τζένκινς.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση