Σκόπια: Όνομα και εθνική ταυτότητα

O Μάθιου Νίμιτς ήρθε σε Σκόπια και Αθήνα για να βολιδοσκοπήσει τις εκατέρωθεν προθέσεις μετά το ελληνικό βέτο, και να δείξει ότι η διαδικασία υπό τον ΟΗΕ παραμένει ζωντανή. Είναι σαφές ότι η διεξαγωγή εκλογών στην ΠΓΔΜ σε 45 ημέρες δυσχεραίνει τη διαπραγμάτευση. Η κυβέρνηση Γκρούεφσκι είναι προσωρινή και δύσκολα θα επωμισθεί το βάρος μιας καθοριστικής για το μέλλον της χώρας απόφασης. Παραταύτα, ο κ. Νίμιτς και οι ΗΠΑ, που διαδραματίζουν ανοιχτά πλέον ενεργό ρόλο, πιστεύουν ότι μπορεί να σημειωθεί πρόοδος εντός του Μαΐου.

Η Ουάσιγκτον προσπάθησε να αποτρέψει τις πρόωρες εκλογές. Ο εθνικιστής πρωθυπουργός Νίκολα Γκρουέφσκι επέμεινε, προσβλέποντας σε πολιτικά οφέλη από την «πατριωτική» στάση του. Αντίθετα, ο μετριοπαθής πρόεδρος Μπράνκο Τσερβένκοφσκι τάχθηκε κατά της πρόωρης προσφυγής στις κάλπες στο σημερινό φορτισμένο κλίμα, υπογραμμίζοντας ότι προέχει η εξεύρευση συμβιβαστικής λύσης και η η ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε.

Οι ΗΠΑ επενδύουν στη συμβιβαστική διάθεση του έμπειρου προέδρου, και δεν κρύβουν την ενόχλησή τους για τις συχνά σπασμωδικές κινήσεις του 38χρονου πρωθυπουργού. Εκτιμούν, όμως, ότι εάν δεν συναινέσει ο κ. Γκρούεφσκι δύσκολα θα επιτευχθεί συμφωνία στις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα, οι οποίες δεν περιορίζονται στο όνομα, αλλά αφορούν επίσης τη χρήση του, όπως και το θέμα της εθνικής ταυτότητας.

Τα Σκόπια έχουν πλέον αντιληφθεί ότι πρέπει να υιοθετήσουν μια σύνθετη ονομασία, αποδεκτή από την Ελλάδα. Αυτή θα μπορούσε να είναι το «Ανω Μακεδονία», ενώ υπάρχει επίσης το «Νέα Μακεδονία» που είναι η μόνη ονομασία την οποία έχει υποστηρίξει το Συμβούλιο Ασφαλείας, και έχει προτείνει η ΕΟΚ (το 1992). Το «Νέα Μακεδονία» εισηγήθηκαν στον κ. Γκρούεφσκι και οι ηγέτες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος πριν από τέσσερις μήνες.

Σε ό,τι αφορά το εύρος της χρήσης του νέου ονόματος, η Ελλάδα επιμένει σε μια ονομασία έναντι όλων (erga omnes), εξέλιξη που προϋποθέτει αλλαγή στο Σύνταγμα της γείτονος. Είναι η πιο λογική και χρηστική λύση, αφού δεν αφήνει περιθώρια για τριβές στο μέλλον.

Το τρίτο, εξίσου σημαντικό και επίσης ευαίσθητο σημείο της διαπραγμάτευσης αφορά την εθνική ταυτότητα. Κάποιοι Αμερικανοί αξιωματούχοι παραχωρούν ευκόλως τη μακεδονική εθνότητα στους κατοίκους των Σκοπίων, και θεωρούν ότι εάν συμφωνήσουν οι δύο χώρες στο όνομα, η εθνική ταυτότητα δεν θα αποτελέσει εμπόδιο στην οριστική λύση. Η επιστροφή στην αρχαιότητα είναι συχνά κουραστική, αλλά σε μερικά ζητήματα το μακρινό παρελθόν συναντά το σήμερα.

Το 1944 ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Εντουαρντ Στεντίνιους, προειδοποιούσε τους διπλωμάτες του Στέιτ Ντιπάρτμεντ να μην αναφέρονται σε «μακεδονικό έθνος ή κράτος», εξηγώντας ότι αυτό «αποτελεί αδικαιολόγητη δημαγωγία και προκάλυμμα επιθετικών διαθέσεων έναντι της Ελλάδας».

Το ίδιο λέει σήμερα και η Ελλάδα η οποία, για λόγους που δεν έχουν να κάνουν μόνο με την ιστορία, αλλά και με τη γεωπολιτική του σήμερα, δεν μπορεί να προσυπογράψει ότι οι Σλάβοι και Αλβανοί πολίτες των Σκοπίων αποτελούν τη συνέχεια των Αρχαίων Μακεδόνων.