Το μεγάλο ρίσκο του Εμανουέλ Μακρόν

Για μία ακόμη φορά η τρομοκρατία πλήττει τη Γαλλία, αποκαλύπτοντας παράλληλα τις επικίνδυνες αντιφάσεις της χώρας. Στις 16 Οκτωβρίου, ο καθηγητής Ιστορίας Σαμιέλ Πατί αποκεφαλίστηκε έξω από το Παρίσι από νεαρό Τσετσένο, αφού ο καθηγητής είχε δείξει στους μαθητές του γελοιογραφίες του Μωάμεθ, στο πλαίσιο μαθήματος για την ελευθερία της έκφρασης. Δύο εβδομάδες αργότερα, τρεις πιστοί σκοτώθηκαν σε επίθεση με μαχαίρι στην πόλη της Νίκαιας. Βασικός ύποπτος της επίθεσης είναι Τυνήσιος άνδρας, ο οποίος ακούστηκε να φωνάζει «Αλάχου ακμπάρ!» προς τους αστυνομικούς, πριν συλληφθεί.

Λίγες ημέρες μετά τη δολοφονία του Πατί, ο Γάλλος υπουργός Εσωτερικών, Ζεράλντ Νταρμανέν, ανακοίνωσε νέα αυστηρά μέτρα εναντίον όσων «διασπείρουν μίσος στο Διαδίκτυο». Η μη κυβερνητική ανθρωπιστική οργάνωση Baraka City, την οποία η κυβέρνηση κατηγόρησε για «εμμονή στη δικαιολόγηση τρομοκρατικών ενεργειών», έλαβε διαταγή να διαλυθεί, ενώ το γαλλικό κράτος απειλεί να απαγορεύσει τη λειτουργία της οργάνωσης «Collectif contre L’ islamophobie en France», που μάχεται κατά του ρατσισμού εναντίον των μουσουλμάνων. Πέραν των μέτρων για την ασφάλεια και την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, η γαλλική κυβέρνηση απάντησε στη δολοφονία του Πατί με παθιασμένες δηλώσεις υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης, που περιλαμβάνει και το δικαίωμα στη σάτιρα και τη βλασφημία, διαβεβαιώνοντας εκ νέου τους πολίτες για την προσήλωση του κράτους στην αρχή του κοσμικού χαρακτήρα της Γαλλίας και στην προώθησή του κατά προτεραιότητα στα σχολεία.

Στην ομιλία του στη μνήμη του δολοφονηθέντος εκπαιδευτικού, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είπε ότι ο Πατί σκοτώθηκε «επειδή εκπροσωπούσε τη γαλλική δημοκρατία», ενώ δεσμεύθηκε να διατηρήσει «ψηλά τη σημαία του κοσμικού κράτους». Η αντίληψη του γαλλικού κράτους για το εξτρεμιστικό Ισλάμ βασίζεται, όμως, σε προβληματική υπόθεση: ότι κύριο αίτιο της τρομοκρατίας στη Γαλλία είναι η αποτυχία των Γάλλων μουσουλμάνων να ασπασθούν πλήρως τον κοσμικό πολιτισμό της χώρας.

Στις αρχές Οκτωβρίου, πριν από τις πρόσφατες δολοφονίες, ο πρόεδρος Μακρόν είχε αναγγείλει νέο κυβερνητικό σχέδιο με κεντρικό άξονα νομοσχέδιο με στόχο «την ενίσχυση του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους και των δημοκρατικών αρχών», για την καταπολέμηση φαινομένου που αποκάλεσε «αποσχιστικές τάσεις». Επικαλούμενος τέτοιες αποσχιστικές τάσεις, ο πρόεδρος υποθέτει ότι σημαντική μειονότητα των μουσουλμάνων εξετάζει σοβαρά την αποστασιοποίησή της από την υπόλοιπη γαλλική κοινωνία, ίσως με τη δημιουργία θυλάκων σε υποβαθμισμένα προάστια ή τη σύσταση μουσουλμανικών «οικοσυστημάτων» γύρω από ισλαμικές σχολές, καταστήματα τροφίμων χαλάλ ή τζαμιά.

Η διάγνωση αυτή είναι ιδιαίτερα προβληματική και απειλεί να αποδειχθεί ατελέσφορη, απειλώντας παράλληλα την κοινωνική συνοχή. Ενα πρόβλημα με την άποψη του προέδρου περί αποσχιστικών τάσεων είναι ότι αντιμετωπίζει τους μουσουλμάνους ως ξεχωριστή κατηγορία Γάλλων πολιτών, οι οποίοι εξαιτίας της δημοκρατικής τους ανωριμότητας αδυνατούν να ενστερνισθούν τις αρχές της γαλλικής κοσμικής δημοκρατίας.

Tι δείχνουν τα στοιχεία

Πολλές μελέτες και στατιστικά στοιχεία, όπως αυτά του Εθνικού Ινστιτούτου Δημογραφικών Μελετών, δείχνουν ότι η πλειονότητα των Γάλλων μουσουλμάνων της Γαλλίας είναι καλά ενσωματωμένη πολιτισμικά και κοινωνικά, παρά τις διακρίσεις που υφίσταται στην αγορά εργασίας. Ο πολιτικός επιστήμονας Μπρουνό Ετιέν χαρακτήρισε τους Γάλλους μουσουλμάνους «αφύσικα φυσιολογικούς».

Τις δεκαετίες του 1980 και 1990 πολλοί μουσουλμάνοι της Γαλλίας αντιμετώπιζαν την πολιτική εκκοσμίκευσης του κράτους ως συνώνυμο αντιθρησκευτικού πνεύματος ή θεσμικού αθεϊσμού. Ο τρόπος σκέψης τους έχει, όμως, αλλάξει ριζικά έκτοτε. Οι σύγχρονες ενστάσεις κατά του κοσμικού χαρακτήρα του γαλλικού κράτους πηγάζουν από τους φόβους πολλών μουσουλμάνων ότι πίσω από τις αρχές αυτές της γαλλικής δημοκρατίας κρύβεται αντιμουσουλμανικός ρατσισμός.

Χαρακτηριστική είναι η στάση του ακροδεξιού κόμματος Εθνικός Συναγερμός της Μαρίν Λεπέν, που εμφανίζεται επ’ εσχάτων ως το ύστατο προπύργιο των γαλλικών δημοκρατικών αξιών, συμπεριλαμβανομένου και του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους. Μετριοπαθείς Γάλλοι πολιτικοί συνηθίζουν και αυτοί να επιπλήττουν τους μουσουλμάνους για τον δισταγμό τους να καταδικάσουν τον ισλαμικό εξτρεμισμό. Κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου εντόπισα, όμως, πολλές περιπτώσεις καταδίκης της τρομοκρατίας από μουσουλμανικές οργανώσεις. Μετά τις επιθέσεις του 2015, κορυφαία ένωση μουσουλμάνων της Γαλλίας κάλεσε τα ισλαμικά τεμένη να προσευχηθούν «υπέρ της προστασίας της Γαλλίας» και να τιμήσουν τη μνήμη των θυμάτων των επιθέσεων της χρονιάς εκείνης στο Παρίσι.

Η κυβερνητική ανησυχία για αποσχιστικές τάσεις δεν πρόκειται να κινητοποιήσει τους μουσουλμάνους κατά του εξτρεμισμού ή να ενισχύσει τον πατριωτισμό τους. Αντίθετα, ενδέχεται να πείσει κάποιους μουσουλμάνους πολίτες ότι διαφέρουν όντως από τους υπόλοιπους Γάλλους, ενισχύοντας τελικά τον κοινωνικό διαχωρισμό.

The New York Times
OnAlert

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση