Nedim Gürsel: «Ο Ερντογάν δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει το παρελθόν»

Ο σαλταρισμένος σουλτάνος 

Ο Τούρκος συγγραφέας και ομότιμος διευθυντής ερευνών στο CNRS, Nedim Gürsel, «αποκρυπτογραφεί» τον Τούρκο πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν, υποστηρίζοντας, ότι χρησιμοποιεί την Οθωμανική Αυτοκρατορία ως ένα εργαλείο δυσπιστίας έναντι της Δύσης.

Παραχώρησε μία πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη του στην ανταποκρίτρια της εφημερίδας Le Figaro στην Κωνσταντινούπολη, Delphine Minoui. Η συνέντευξη ακολουθεί:

Πώς εξηγείτε την εμμονή του Προέδρου Erdogan στη μεταφορά του Οθωμανικού παρελθόντος στη σύγχρονη Τουρκία;

Nedim GÜRSEL.- Η ρητορική δεν είναι καινούργια. Πριν από είκοσι χρόνια, τότε δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, ο Erdogan αποφάσισε να γιορτάσει θριαμβευτικά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τον Σουλτάνο Μεχμέτ Β ‘. Εκείνη την εποχή, φαινόταν αφελές.

Όμως οι άνθρωποι εντάχθηκαν και έκτοτε το έκανε πολιτικό μέσο. Επί του παρόντος, σε παρακμή – το κόμμα του, το AKP υπέστη σοβαρή οπισθοδρόμηση στις τελευταίες δημοτικές εκλογές – ο Τούρκος πρόεδρος παίζει αυτό το χαρτί για να δώσει υποσχέσεις στη συντηρητική του βάση και να ενώσει τους πολίτες, γύρω από τη νοσταλγία ενός παρελθόντος, που παρουσιάζεται ως ένδοξο.

Είναι επίσης ένας τρόπος να κάνει τους ανθρώπους να ξεχάσουν τη σοβαρή οικονομική κρίση που συγκλονίζει τη χώρα, να δικαιολογήσει τη στρατιωτική περιπέτεια στη Συρία, τη Λιβύη και τη λεκάνη της Μεσογείου, αλλά και τις φιλοδοξίες του για το φυσικό αέριο.

Όταν εγκαλεί τον Πρόεδρο Macron στις ομιλίες του, ο συλλογισμός του είναι ο εξής: καταλάβαμε τη Λιβύη για τέσσερις αιώνες, τι κάνει η Γαλλία εκεί; Το πρόβλημα είναι ότι ο κόσμος έχει αλλάξει, αλλά ο Erdogan επιμένει να κοιτάζει πίσω σε εκείνη την εποχή, σαν να ήταν το παρελθόν ακόμα παρόν. Έχει κάνει το παρελθόν εργαλείο δυσπιστίας έναντι της Δύσης.

Χρησιμοποιώντας το παρελθόν, αλλά και επαναγράφοντας την ιστορία;

Βρισκόμαστε σε πλήρη «Οθωμανία». Ο Erdogan δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει το παρελθόν. Στη σημερινή Τουρκία, δεν παύουν να επαινούν την ανδρεία του Μεχμέτ «του Κατακτητή», τις μεγάλες αποστολές του σουλτάνου, τα στρατιωτικά του οφέλη, τη νίκη του εναντίον των Βυζαντινών, αλλά λέξη ως προς τη σκοτεινή πλευρά της αυτοκρατορίας, τον δεσποτισμό, τη βασιλεία της αυθαιρεσίας, τις κάθε είδους κακοποιήσεις.

Σήμερα, τα παιδιά διδάσκονται, ότι οι βυζαντινές γυναίκες υποδέχονταν τον Μεχμέτ Β με ανθοδέσμες, παραλείποντας να πουν, ότι η πόλη λεηλατήθηκε για τρεις ημέρες. Είναι γελοίο, αλλά λίγοι ιστορικοί τολμούν να αμφισβητήσουν αυτή τη δόξα του παρελθόντος!

Όμως, ακριβώς αυτή η σχέση με την εξουσία και την αυθαιρεσία είναι δυστυχώς επίκαιρη στην Τουρκία και την απομακρύνει κάθε μέρα περισσότερο από τη δημοκρατία.

Εξ ου και η επιλογή της Οθωμανικής περιόδου ως αντικείμενο του νέου σας μυθιστορήματος;

Αυτό που με σοκάρει είναι η τυποποίηση του λόγου, που υπονομεύει τη χώρα μου. Κανείς δεν τολμά να έχει πλέον κριτική άποψη. Οι φωνές σαν τη δική μου ακούγονται όλο και λιγότερο. Τα τουρκικά ΜΜΕ μιλούν με μία φωνή…(..)

Πώς αντιδράσατε στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί;

Αυτή είναι μια ακόμη απόδειξη του νέο-οθωμανισμού του Erdogan… Η εικόνα του προέδρου της χώρας μου με ισλαμικό σαρίκι, που απαγγέλλει ένα σούρα από το Κοράνι, κατά την διάρκεια της πρώτης προσευχής στην πρώην Βασιλική με τρομάζει. Το βλέπω ως αλλαγή πορείας.

Για πολύ καιρό, ο Erdogan είχε χαρακτηριστεί ως μετριοπαθής ισλαμιστής. Πολλοί διανοούμενοι ήθελαν να πιστέψουν στις μεταρρυθμίσεις του. Νομίζω, ότι σήμερα θα ήταν πιο κατάλληλο να χρησιμοποιήσουμε τον όρο του καθαρού και απλού ισλαμιστή, ίσως όχι ριζοσπαστικού, αλλά που ελέγχει τα πάντα και που επαινεί ένα δεσποτικό Κράτος, δηλαδή την οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ είμαστε ακόμη υποψήφιοι για την Ευρωπαϊκή Ένωση! Αυτό είναι πολύ σοβαρό.

Αυτή η Ισλαμο-εθνικιστική στάση σηματοδοτεί παραδοχή αδυναμίας ή, αντίθετα, ενίσχυση των εξουσιών της;

Τα τελευταία χρόνια, ο Erdogan γνωρίζει πολύ καλά πώς να χρησιμοποιεί άλλοτε εθνικιστικό τόνο και άλλοτε ισλαμικό για να παραμείνει στην εξουσία. Μόλις βρίσκεται σε καθοδική πορεία, ξεκινά έναν πόλεμο, όπου παίζει με σύμβολα, όπως η Αγία Σοφία, ή η λατρεία του «μάρτυρα», όπως μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, για να ευχαριστήσει το μουσουλμανικό εκλογικό του σώμα.

Ο απώτερος στόχος του είναι οι προεδρικές εκλογές του 2023. Οι άνθρωποι της αντιπολίτευσης που συναναστρέφομαι, θέλουν να πιστεύουν σε έναν αποδυναμωμένο πρόεδρο, ειδικά επειδή το οικονομικό περιβάλλον είναι κακό. Αλλά ας το παραδεχτούμε: παραμένει εθνικός ήρωας στα μάτια πολλών.

Κανένα άλλο πολιτικό πρόσωπο δεν έχει το χάρισμα του. Οι δύο πρώην πολιτικοί του σύμμαχοι, ο πρώην πρωθυπουργός Ahmet Davutoglu και ο πρώην υπουργός Οικονομίας Ali Babacan δεν έχουν τη βαρύτητα. Ο Κούρδος αντίπαλός του, ο Selahattin Demirtas βρίσκεται πίσω από τα κάγκελα.

Απομένει ο νέος δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, Ekrem Imamoglu, αλλά έχει λίγο χρόνο για να αποδείξει τις ικανότητές του. Στην πραγματικότητα, το κύριο πλεονέκτημα του Recep Tayyip Erdogan είναι η απουσία σοβαρών ανταγωνιστών.

Ο Nedim Gürsel επέλεξε την Οθωμανική περίοδο ως αντικείμενο του νέου μυθιστορήματός του “L’Amour et l’ Insurgé – Le voyage de Candide à Istanbul”, το οποίο δημοσιεύθηκε αυτό το μήνα στην Τουρκία και μεταφράζεται στη Γαλλία (εκδόσεις Actes Sud).

Le Figaro, Nedim Gürsel: «Erdogan n’hésite pas à affabuler le passé»
ΣΚΙΤΣΟ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΓΚΟΥΜΑ
HellasJournal

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση