Από τον κατευνασμό στην αποθράσυνση, δέκα ημέρες δρόμος

Τι καταλαβαίνει ο Ερντογάν

Δεν έχουν περάσει ούτε δύο εβδομάδες από τότε που οι Ευρωπαίοι ηγέτες, δια στόματος του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, επαίρονταν ουσιαστικά την επίτευξη αποκλιμάκωσης στην κρίση που επί σχεδόν δύο μήνες συντηρούσε την πολιτική αστάθεια στην ήδη ταραγμένη γειτονιά της νοτιοανατολικής Μεσογείου.

Με τι αντάλλαγμα όμως προήλθε αυτή η αποκλιμάκωση και η απόσυρση των τουρκικών ναυτικών μονάδων και του ORUC REIS στους κόλπους ελλιμενισμού τους από την περιοχή νοτιοανατολικά της Κρήτης; Χωρίς επιβολή οποιασδήποτε μορφής κυρώσεων έναντι της άμετρης τουρκικής επιθετικότητας και προκλητικότητας, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και ιδιαιτέρως η Γερμανίδα Καγκελάριος Μέρκελ που ηγούνταν της προσπάθειας αποκλιμάκωσης, επαφίονταν ουσιαστικά στην «καλή θέληση» της Τουρκίας και του Προέδρου της για την όποια θετική έκβαση. 

Η όποια συμφωνία βέβαια συνοδεύτηκε και από τα απαραίτητα μελλοντικά ανταλλάγματα όπως επιτάσσει η «ανατολίτικη κουλτούρα» του παζαρέματος. Η αναθεώρηση των όρων της τελωνειακής ένωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας, η κατάργηση απαίτησης κατοχής visa για τους Τούρκους ταξιδιώτες προς την Ευρώπη και άλλα τέτοια «μπαξίσια», βρίσκονται ψηλά στη λίστα επιθυμιών του Τούρκου Προέδρου.

Τι συνέβη όμως και, περίπου δέκα ημέρες μετά, το τουρκικό πολεμικό ναυτικό εξέδωσε νέα προαγγελία NAVTEX η οποία επί της ουσίας εφάπτεται των χωρικών υδάτων του Καστελόριζου; Μία ακόμα περίπτωση κατευνασμού λοιπόν, που όπως και η ιστορία έχει περίτρανα αποδείξει με τον πιο οδυνηρό τρόπο για την Ευρώπη στην περίπτωση του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Ιδιαίτερα στην περίπτωση που ο κατευναζόμενος είναι μια χώρα με αυταρχικό καθεστώς και με αναθεωρητικές βλέψεις. Η ναζιστική Γερμανία τότε, η Ερντογανική Τουρκία τώρα. Οι εποχές μπορεί να άλλαξαν, οι συνθήκες όμως παραμένουν ίδιες. 

Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) να παραπέμψει τις οικονομικές κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας στις καλένδες, κουνώντας χλιαρά μόνο «το δάχτυλο» στον Ερντογάν και στην κυβέρνησή του, εκ του αποτελέσματος δεν τον απέτρεψαν να επανέλθει στις ανυπόστατες και προκλητικές αξιώσεις του έναντι της Χώρας μας. Ίσως μάλιστα η κρίση αυτή να οδηγήσει, που όλοι απευχόμεθα, σε χειρότερες και μη αναστρέψιμες καταστάσεις σε σχέση με την κρίση του καλοκαιριού.

Οι ευθύνες της ΕΕ είναι μεγάλες και δεν έχουν να κάνουν μόνο με τη μη λήψη απόφασης επιβολής οικονομικών κυρώσεων στην Τουρκία στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής της 2ας Οκτωβρίου. Μια έγκαιρη απόφαση, υπό χρονική πίεση και προπάντων μια απόφαση που θα τύγχανε αποδοχής από την πλειοψηφία των 27 κρατών-μελών της σ’ έναν τόσο δαιδαλώδη οργανισμό όπως η ΕΕ, φαντάζει τουλάχιστον δύσκολη.

Εκείνο όμως που σημειώνεται ως εγγενής αδυναμία της είναι η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού και η απουσία αξιολόγησης του ρίσκου μίας απόφασης εναντίον της Τουρκίας, όπως αυτής της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής που θα την έριχνε στα «μαλακά». Θα δρούσε αποτρεπτικά για την Τουρκία μία «απόφαση-χάιδεμα» και αν όχι, τι δικλείδες ασφαλείας θα είχαν αναπτυχθεί για να αποτραπεί παρόμοια κατάσταση στο μέλλον; Τέτοια ανάλυση δεν έγινε ποτέ ή τουλάχιστον δεν έγινε γνωστή. Οι εργαλειοθήκες μέτρων εναντίον της γείτονος που ανακοινώθηκαν από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ποτέ δε δημοσιεύτηκαν.

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι απέτυχαν να αντιληφθούν ότι η τουρκική πολιτική δεν αποβλέπει σε πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη αλλά έχει ήδη εισέλθει σ’ ένα φαύλο κύκλο διεκδίκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων και επέμβασης στο εσωτερικό των γειτονικών μ’ αυτήν χωρών, στην προσπάθειά της να αναβιώσει το μεγαλείο της οθωμανικής αυτοκρατορίας της οποίας θεωρεί ότι είναι επίγονος και άξιος συνεχιστής.
Η Τουρκία τη μόνη γλώσσα που καταλαβαίνει είναι η γλώσσα της αποφασιστικότητας και της πυγμής. Τουναντίον οι ήπιες αποφάσεις της ΕΕ εναντίον της χώρας του εκλήφθησαν από τον Πρόεδρο Ερντογάν ως ένδειξη αδυναμίας, ή ίσως και αποδοχής των τουρκικών αιτιάσεων, σπεύδοντας πριν ακόμη στεγνώσει το μελάνι από την συμφωνία της αποκλιμάκωσης να επανέλθει στην πολεμική ρητορική του προκαλώντας εκ νέου αστάθεια και κλιμακώνοντας ακόμη περισσότερο στέλνοντας το ORUC REIS στο όριο των χωρικών υδάτων του Καστελόριζου.

Αλήθεια οι θιασώτες της «ήπιας» καταδίκης της Τουρκίας τι επιχείρημα θα βρουν τώρα για να υποβαθμίσουν την εκ νέου προκλητική της στάση; Τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών βιομηχανικών κολοσσών, τα οποία σε μεγάλο βαθμό καθορίζουν τις πολιτικές των κρατών που εδρεύουν, πιθανώς να υπαγορεύουν τη μη διασάλευση των σχέσεων της Ευρώπης με την Τουρκία, μίας αχανούς και με πολλές προοπτικές για τα ευρωπαϊκά προϊόντα, αγοράς.

Αν όμως θέλει η ΕΕ, όπως διατείνεται η ιδρυτική της διακήρυξη, να διαφεντεύει την ειρήνη, να μεταλαμπαδεύει τα ευρωπαϊκά ιδεώδη και να αποτελεί το θεματοφύλακα της δικαιοσύνης και της ασφάλειας θα πρέπει η ίδια να δώσει το παράδειγμα βάζοντας τους ταραξίες στη θέση τους. Έχει και τα μέσα και τη δύναμη να το κάνει και οι Τούρκοι αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά. Αρκεί να το θέλουν έμπρακτα οι Ευρωπαίοι και να το καταστήσουν σαφές και επιβεβλημένο και σε αυτούς που στο βωμό των οικονομικών τους συμφερόντων και των καλών εταιρικών τους σχέσεων με τη γείτονα θυσιάζουν την ενότητα και την αλληλεγγύη της Ένωσης.

Πράξεις λοιπόν είναι το σύνθημα και όχι δηλώσεις. Όσο για τα συμφέροντα και ρίχνοντας μια ματιά στις προοπτικές των ενεργειακών αποθεμάτων της Ανατολικής Μεσογείου, θέλει πράγματι η ΕΕ να τα οικειοποιηθεί η Τουρκία στο σύνολό τους; Δε φτάνει η μία ενεργειακή αποκλειστικότητα της Ρωσίας και χρειαζόμαστε και δεύτερη της γείτονος, τη στιγμή μάλιστα που οι δυο τους φαίνεται να τα βρίσκουν σχεδόν παντού;

Ειδικός συνεργάτης
HellasJournal

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση