Οι φιλοδοξίες του Ερντογάν για την Τουρκία στη Λιβύη μεγαλώνουν

Του Bobby Ghosh

Αν μοιάζει με επιχείρηση εθνικής - κρατικής ανοικοδόμησης (nation-building) και μυρίζει σαν nation-building, τότε μάλλον αυτό ακριβώς είναι.

Σειρά πολλαπλών τουρκικών μέτρων και ανακοινώσεων υποδηλώνει ότι οι φιλοδοξίες του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Λιβύη δεν περιορίζονται πλέον στην προστασία της κυβέρνησης η οποία εδρεύει στην Τρίπολη και στο να της δώσει τη δυνατότητα να διαπραγματευτεί ισότιμα με τον Χαλίφα Χαφτάρ, ανώτατο στρατιωτικό διοικητή των αντικαθεστωτικών δυνάμεων.

Η τουρκική στρατιωτική υποστήριξη επέτρεψε στις δυνάμεις της Κυβέρνησης Εθνικής Συνεννόησης (GNA) να προκαλέσουν πλήγματα και στρατιωτικά πισωγυρίσματα στον λεγόμενο "Λιβυκό Εθνικό Στρατό" (LNA) του Χαφτάρ. Ωστόσο, η Τουρκία απέρριψε πρόταση κατάπαυσης του πυρός από πλευράς Αιγύπτου, δηλαδή του κύριου υποστηρικτή του LNA.

Οι νίκες ενάντια στον Χαφτάρ δίνουν "φτερά" στον Ερντογάν

Η υποχώρηση του Χαφτάρ προς τα ανατολικά προπύργιά του έδωσε δικαίωμα στον Ερντογάν να καυχιέται για "επιτυχημένες κινήσεις" στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής.

Το πιο σημαντικό, επιτρέπει στην Τουρκία να επεκτείνει την επιρροή της στη Λιβύη. Την ώρα που σηματοδοτεί τη μακροπρόθεσμη δέσμευσή της εκεί, η Άγκυρα αναζητεί πολιτική και στρατιωτική κάλυψη από την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες, ζητώντας έναν πιο ενεργό ρόλο από πλευράς Αμερικής και ΝΑΤΟ. Ο Ερντογάν, ωστόσο, ξεκάθαρα επιδιώκει να είναι ο ίδιος εκείνος θα λαμβάνει τις τελικές αποφάσεις.

Δεν γίνεται καν λόγος για απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων. Αντίθετα, το στρατιωτικό αποτύπωμα της Τουρκίας ενδέχεται να αυξηθεί με σχέδια εκπαίδευσης δυνάμεων της GNA. Στα ανοικτά των ακτών της Λιβύης, η Τουρκία διεξάγει μεγάλες ναυτικές ασκήσεις - ακόμη και παρενοχλώντας και αποδιοργανώνοντας γαλλικές ναυτικές δυνάμεις.

Την περασμένη εβδομάδα, ανώτεροι Τούρκοι αξιωματούχοι - συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου και του υπουργού Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ - συναντήθηκαν με τον πρωθυπουργό Φαγέζ Αλ Σάρατζ, ο οποίος ηγείται της GNA, προκειμένου να συζητήσουν διεύρυνση συνεργασίας σε ζητήματα ασφάλειας, επενδύσεων, υποδομών και πετρελαίου.

Μεταξύ άλλων, Τούρκοι σύμβουλοι αναμένεται να αναλάβουν επικουρικό ρόλο στην ανοικοδόμηση του τραπεζικού συστήματος της Λιβύης, τουρκικές εταιρείες στην εξόρυξη ενεργειακών πόρων και τουρκικά πλοία στη μεταφορά λιβυκού πετρελαίου στις παγκόσμιες αγορές.


Η τουρκική παρουσία στη Λιβύη έχει βάθος

Το σκηνικό που "στήνει" ο Ερντογάν στη Λιβύη είχε πάντοτε, άλλωστε, μια σημαντική οικονομική διάσταση.

Οι τουρκικές επιχειρηματικές σχέσεις με το κράτος της βόρειας Αφρικής εκτείνονται χρονικά στην περίοδο προ του εμφυλίου πολέμου: την τελευταία δεκαετία της δικτατορίας του Μουαμάρ Καντάφι, οι τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες ήταν μεταξύ των σημαντικότερων ξένων επιχειρηματικών σχημάτων τα οποία δραστηριοποιούνταν στη Λιβύη.

Περισσότεροι από 25.000 Τούρκοι εκκενώθηκαν κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του 2011 εναντίον του Καντάφι, ενώ οι τουρκικές εταιρείες άφησαν πίσω τους εργοτάξια γεμάτα βαρύ και ακριβό εξοπλισμό.

Ένας εκ των κινητήριων παραγόντων για την υποστήριξη της GNA από τον Ερντογάν ήταν η συνέχιση κατασκευαστικών έργων αξίας περίπου 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Η Λιβύη αποτελεί επίσης κλειδί για τις διεκδικήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου ελπίζει να καταστεί σημαντικός ενεργειακός παράγοντας. Ο Ερντογάν ισχυρίζεται ότι η συμφωνία του με την κυβέρνηση του Σάρατζ (σ.μ. το περίφημο "τουρκολιβυκό μνημόνιο"), η οποία αμφισβητείται έντονα από άλλα παράκτια κράτη, δίνει στην Τουρκία τη νομική δυνατότητα να προχωρήσει σε έρευνες στα ύδατα μεταξύ των δύο χωρών.

Υπάρχουν επίσης πολιτικές και στρατηγικές διαστάσεις στην υποστήριξη αυτή. Η κυβέρνηση συνασπισμού του Σάρατζ περιλαμβάνει και ισλαμιστές, οι οποίοι βρίσκονται ιδεολογικά κοντά στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν. Μια επιτυχία της GNA θα αντιπροσώπευε μια τουρκική νίκη επί των υποστηρικτών του Χαφτάρ, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, τα οποία η Άγκυρα αντιμετωπίζει ως βασικό υπαίτιο για το χάος και την αστάθεια που επικρατούν στη Μέση Ανατολή.

Οι ελιγμοί της Τουρκίας - στρατιωτικοί, πολιτικοί και οικονομικοί - αποτελούν πρόκληση για τα Εμιράτα και τους Αιγύπτιους, οι οποίοι πρέπει να αποφασίσουν πώς θα αντιδράσουν. Ο πρόεδρος Αμπντελ-Φατάχ Αλ Σίσι έχει δηλώσει ότι θα παρέμβει στρατιωτικά εάν η GNA κινηθεί προς κατάληψη της στρατηγικής σημασίας πόλης της Σύρτης.

Το Κάιρο προσπαθεί επίσης να στρατεύσει ολόκληρο τον αραβικό κόσμο ενάντια στην "τουρκική επέμβαση" στα εσωτερικά της Λιβύης.

Ερντογάν, Ρωσία και Τραμπ

Ο Ερντογάν πρέπει επίσης να λάβει υπ’ όψιν του στους υπολογισμούς του τον έτερο σημαντικό υποστηρικτή του Χαφτάρ, τη Ρωσία.

Την περασμένη εβδομάδα, μια ρωσική αντιπροσωπεία υψηλού επιπέδου, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ και του υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου, ματαίωσε την επίσκεψή της στην Κωνσταντινούπολη την τελευταία στιγμή.

Ερχόμενη λίγες μόνον ημέρες μετά από μια τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του Ερντογάν και του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, η ακύρωση αυτή ήταν ένα σαφές μήνυμα δυσαρέσκειας.

Ο Ερντογάν μπορεί να βασίζεται στην υποστήριξη των ΗΠΑ - έχει μιλήσει για απροσδιόριστες "συμφωνίες" με τον πρόεδρο Τραμπ - για να κρατά σε εγρήγορση αλλά μακριά του τους υποστηρικτές του Χαφτάρ. Ζητεί ωστόσο πολλά από έναν χαρακτηριστικά άστατο Αμερικανό πρόεδρο, με ελάχιστη όρεξη για περιπέτειες στο εξωτερικό. Ο Τραμπ πιθανότατα θα αφήσει την Τουρκία να υπερασπιστεί μόνη της τον εαυτό της και τις κινήσεις της στη Λιβύη.

Μπορεί ο Ερντογάν να αντέξει μια βαθύτερη δέσμευση και έμπλοκή στην βορειοαφρικανική αραβική χώρα; Οι περισσότεροι θα θεωρούσαν ότι έχει υπερβολικά πολλά προβλήματα στο εσωτερικό του για να πράξει κάτι τέτοιο.

Η κρίση του κορωναϊού στην Τουρκία συνεχίζεται: τα νέα κρούσματα έχουν αυξηθεί από τότε που χαλάρωσαν οι κανόνες περιορισμού. Οι πλήρεις διαστάσεις της οικονομικής ζημίας της πανδημίας εξακολουθούν να καταγράφονται.

Αν και η τουρκική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η επίτευξη θετικών ρυθμών ανάπτυξης για το σύνολο του 2020 είναι εφικτή, η μέση πρόβλεψη σε έρευνα του Bloomberg μεταξύ οικονομικών αναλυτών είναι για ύφεση της τάξης του 3,6%. Η ανάκαμψη του χρηματιστηρίου - η οποία γίνεται εφικτή λόγω χαμηλότερων επιτοκίων και έκτακτων μέτρων για την υπεράσπιση της τουρκικής λίρας - μοιάζει εύθραυστη.

Τέτοιες συνθήκες δεν θα χαρακτηρίζονταν ακριβώς ιδανικές για την έναρξη ενός project κρατικής ανοικοδόμησης σε μια χώρα τόσο κατεστραμμένη όσο η Λιβύη. O Ερντογάν, ωστόσο, δεν φαίνεται να αναζητεί έξοδο διαφυγής.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση