Διάσκεψη Βερολίνου: Η διαρκής απειλή του τουρκολιβυκού Μνημονίου

Του Νίκου Μελέτη

Σήμερα στο Βερολίνο οι ηγέτες και εκπρόσωποι μεγάλων και περιφερειακών δυνάμεων θα επιχειρήσουν ένα πρώτο βήμα για την έναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας στον Εμφύλιο της Λιβύης, που θα αποκαταστήσει την ειρήνη στην βορειοαφρικανική χώρα και συγχρόνως θα εμποδίσει ,την μετατροπή της Βόρειας Αφρικής σε πεδίο σύγκρουσης άλλων ξένων δυνάμεων καθώς και την προοπτική αναβίωσης του ISIS στην περιοχή.

Η Λιβύη αποτελεί πλέον απειλή για όλους και κυρίως φυσικά για την Ευρώπη που έστω και με καθυστέρηση αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να κλείνει τα μάτια στην μετατροπή της Λιβύης σε «μαύρη τρύπα», πόλο έλξης μισθοφόρων και τζιχαντιστών, πύλη ανεξέλεγκτης παράνομης μετανάστευσης και ασταθή προμηθευτή πετρελαίου για την ευρωπαϊκή αγορά.

Ο πρώτος στόχος στο Βερολίνο είναι η επίτευξη συμφωνίας για μόνιμη κατάπαυση του πυρός, η οποία θα επιτηρείται από διεθνή μηχανισμό στον οποίο μπορεί να παίξει ρόλο και η Ε.Ε. , και φυσικά τήρηση των αποφάσεων που προβλέπουν εμπάργκο όπλων αλλά και αποχώρηση των ξένων που μάχονται στην Λιβύη ώστε να δρομολογηθούν μεταρρυθμίσεις και η συγκρότηση νέας ενωτικής κυβέρνησης.


Η Ρωσία βρίσκει την ευκαιρία μέσω του Στρατηγού Χαφτάρ αλλά και της Τουρκίας (στο μοντέλο της συνεργασίας τους στην Συρία) να βάλει πόδι ως ρυθμιστικός παράγοντας και στην βόρειο Αφρική. Οι ΗΠΑ είναι μάλλον αμήχανες ,καθώς θέλουν την εκεχειρία και την δρομολόγηση πολιτικής λύσης αλλά είναι εντελώς απρόθυμες για μια στρατιωτική εμπλοκή και στην Βόρειο Αφρική. Η Τουρκία είναι ίσως η μόνη χώρα που έχει και ιδεολογικούς -πολιτικούς λόγους, θέλοντας να στηρίξει τον εκλεκτό των Αδελφών Μουσουλμάνων Αλ Σάραζ αλλά και να προωθήσει τα ζωτικά συμφέροντα της ,όπως εκφράσθηκαν με το Μνημόνιο περι θαλασσίων ζωνών. Και η ΕΕ επιχειρεί να εκφραστεί με ενιαίο τρόπο χωρίς να είναι αυτονόητο όμως οτι τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην Διάσκεψη θα προβάλουν και την ενιαία θέση που έχει εγκριθεί για μια σημαντική πτυχή της κρίσης ,που αφορά την κατάργηση των δυο Μνημονίων Τουρκίας-Λιβύης.

Ο αποκλεισμός της Ελλάδας από την Διάσκεψη που έγινε με πρωτοβουλία της Γερμανίας και παραίνεση της Τουρκίας χωρίς όμως να διαφωνεί και καμία άλλη πλευρά, πέραν του στρατηγού Χαφτάρ αιτιολογήθηκε κυρίως με την ένσταση των Γερμανών και άλλων συμμετεχόντων ότι καταρχήν η Ελλάδα δεν συμμετείχε στην διαδικασία από την αρχή το 2015 ,αλλά ο βαθύτερος λόγος είναι ότι κανείς δεν ήθελε να φορτωθεί η ήδη δύσκολη και εύθραυστη ατζέντα ,με ένα ακόμη θέμα το οποίο θα προκαλούσε ένταση , την ελληνοτουρκική διαφορά για την υφαλοκρηπίδα στην Μεσόγειο.

Ακόμη κι αν συμμετείχε η Ελλάδα στην Διάσκεψη θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να επιβάλει στην ατζέντα την συζήτηση του θέματος του Μνημονίου για τις θαλάσσιες ζώνες και ίσως η δεδομένη απόρριψη του από την ατζέντα να ήταν τελικά πολύ πιο βλαπτική για τα συμφέροντα της χώρας από τον αποκλεισμό της από τις εργασίες της Διάσκεψης.

Το ερώτημα είναι το πως και υπό ποιους όρους μπορεί να τεθεί το θέμα του Μνημονίου στην Διάσκεψη και εάν πράγματι μπορεί στο Βερολίνο να μπει η βάση ακύρωσης του .

Είναι προφανές ότι κανείς δεν θα δώσει ..μάχη για το Μνημόνιο Θαλασσίων Ζωνών ,παρά το γεγονός ότι η πρόθεση για στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας που αφορά το δεύτερο Μνημόνιο θα βρεθεί στο στόχαστρο όλων ,εκτός των υποστηρικτών του Αλ Σαραζ . Και δεν είναι τυχαίο ότι ο Ταγίπ Ερντογάν επιχειρεί και με το άρθρο του στο Politico να εμφανίσει την τουρκική εμπλοκή ως διάθεση για προσφορά ..ειρηνευτικής δύναμης.

Εάν διαμορφωθούν συνθήκες για επίτευξη συμφωνίας επί του πλαισίου που παρουσιάζει ο ΟΗΕ ,αυτό δεν θα «κολλήσει» λόγω της μη αναφοράς σε κατάργηση του Μνημονίου οριοθέτησης Θαλασσίων ζωνών Τουρκίας -Λιβύης, το οποίο έτσι θα μείνει στα χέρια της επόμενης Λιβυκής κυβέρνησης εάν και όποτε αυτή συγκροτηθεί.

Σημαντικό ρόλο θα παίξει η στάση του στρατηγού Χαφτάρ και της Γαλλίας που έχουν ταχθεί καθαρά εναντίον των δυο τουρκολυβικών Μνημονίων ώστε να υπάρξει έστω και μνεία για την ακυρότητα των συμφωνιών που υπογράφτηκαν το τελευταίο διάστημα από την κυβέρνηση της Τρίπολης ..

Εφόσον δεν υπάρξει, όπως όλα δείχνουν, ανοικτή αποκήρυξη του Μνημονίου, είναι σαφές ότι το Μνημόνιο θα συνεχίζει να είναι στο τραπέζι και να θεωρείται από τον Τ. Ερντογάν ότι έχει νομική υπόσταση.

Εξάλλου η κατάργηση του ,δεν μπορεί να γίνει ούτε από την Διάσκεψη του Βερολίνου ,ούτε από την Ε.Ε., μπορεί να γίνει μόνο από την επόμενη Λιβυκή κυβέρνηση με μια απόφαση που θα αφορά συνολικά τις αποφάσεις της κυβέρνησης Σαραζ, όλη αυτή την περίοδο από το 2017 και μετά που αμφισβητείται η νομιμότητα της από το Κοινοβούλιο της Λιβύης και τον Στρατηγό Χαφτάρ.

Και πάλι τότε όμως θα υπάρχει ένας ισχυρός αντίλογος από την Τουρκία ,με το επιχείρημα ότι η Συμφωνία υπογράφτηκε από την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης , ότι το κείμενο της προβλέπει ότι η αλλαγή της απαιτεί την συναίνεση και των δυο πλευρών και ότι τελικά υπάρχει συνέχεια του κράτους και συνεπώς και των υποχρεώσεων που έχουν αναληφθεί από τις προηγούμενες κυβερνήσεις.

Η Ελλάδα με την δήλωση Μητσοτάκη ότι θα θέσει βέτο σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή απόφαση για την Λιβύη εφόσον δεν συμπεριλαμβάνεται και η ακυρότητα των δυο Μνημονίων, ουσιαστικά στέλνει το μήνυμα σε Βερολίνο, Ρώμη αλλά και Παρίσι, ότι η Ε.Ε. δεν θα μπορέσει να εμπλακεί στην ειρηνευτική διαδικασία σε μια κρίση που είναι στην «εξώπορτα» της και όπου διακυβεύονται και μεγάλα οικονομικά συμφέροντα ευρωπαϊκών ενεργειακών κολοσσών, εάν δεν εξασφαλισθεί ότι η νέα κυβέρνηση θα θεωρήσει το Μνημόνιο ως άκυρο.

Αυτή η παρέμβαση φυσικά αφορά την ΕΕ, όμως η απόφαση θα ληφθεί στην Τρίπολη και για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό να συνεχισθεί η στενή επαφή, η στήριξη και η διαρκής πίεση προς την πλευρά του Χαφτάρ και του κοινοβουλίου στο Τομπρούκ, ώστε η ακυρότητα του Μνημονίου να μπει στο πλαίσιο της εσωτερικής πολιτικής συμφωνίας στην Λιβύη.

Αυτή η διαδικασία όμως, ακόμη και εάν ευοδωθεί η ελληνική προσπάθεια, δεν θα είναι ούτε εύκολη,ούτε σύντομη. Και στο διάστημα αυτό είναι που θα επιδιώξει ο Τ. Ερντογάν την δημιουργία τετελεσμένων ώστε να δώσει υπόσταση στο Μνημονιο θέτοντας τις διατάξεις του ντε φάκτο σε ισχύ.

Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση