20 χρόνια Πούτιν - Ο "δωρικός" πράκτορας που έγινε "τσάρος"

Δύο δεκαετίες έπειτα από την αναρρίχησή του στην προεδρία της Ρωσίας, ο 67χρονος Βλάντιμιρ Πούτιν πλέον αποτελεί συνώνυμο ισχυρού ηγέτη. Οι επιτυχίες του εντός και εκτός των συνόρων, που ανέκτησαν την αίγλη της πτωχευμένης «αυτοκρατορίας», αλλά και οι σκιές που έχουν σημαδέψει τη μέχρι τώρα πορεία του

Γράφει ο Γιώργος Σκαφιδάς

Σχεδόν 40 εκατομμύρια άνθρωποι σήμερα στη Ρωσία, όλοι οι κάτω των 25 ετών, δεν έχουν γνωρίσει, ούτε θυμούνται, άλλον ηγέτη πέρα από τον 67χρονο Βλάντιμιρ Πούτιν. Εκείνη την πρωτοχρονιά ωστόσο του 2000, όταν ο «αλλοπρόσαλλος» Μπόρις Γιέλτσιν παρέδιδε πρόωρα τα ηνία της χώρας σε έναν μέχρι τότε μάλλον αφανή πρώην πράκτορα των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών ονόματι Βλάντιμιρ Βλαντιμίροβιτς Πούτιν, κανείς δεν περίμενε στην πραγματικότητα ότι εκείνος ο «δωρικός» πρώην πράκτορας θα παρέμενε στην εξουσία 20 χρόνια μετά.

Ο Βλάντιμιρ Πούτιν μόλις συμπλήρωσε 20 συναπτά έτη στην εξουσία της Ρωσικής Ομοσπονδίας, 16 ως πρόεδρος (2000-2008, 2012-2020) και άλλα τέσσερα στο μεσοδιάστημα ως πρωθυπουργός (2008-2012), έχοντας πια κατακτήσει τη δική του θέση στην παγκόσμια συνείδηση ως πρότυπο… ισχυρού ηγέτη. Πως; Μέσα από σειρά νικηφόρων πολεμικών επιχειρήσεων εντός και εκτός των συνόρων: στην Τσετσενία μετά το 1999, στη Γεωργία το 2008, στην Κριμαία το 2014 και στη Συρία υπέρ του Μπασάρ αλ Άσαντ έπειτα από το 2015. Αλλά και μέσα από σειρά εξω-προεδρικών δραστηριοτήτων.

Ο Πούτιν ξεχωρίζει, άλλωστε, ως ο μοναδικός ηγέτης που έχει καταγραφεί από τον φωτογραφικό φακό να ιππεύει γυμνόστηθος άλογα στη Σιβηρία (το 2009), να απελευθερώνει τίγρεις στην άγρια φύση (το 2014), να «σκίζει» τους αιθέρες μέσα σε ανεμόπτερα (το 2012), να κυνηγάει με καραμπίνες και καλάμια ψαρέματος - πάντοτε γυμνόστηθος - κοντά στα σύνορα με τη Μογγολία (το 2007), να ανασύρει αρχαίους αμφορείς από το βυθό της θάλασσας κοντά στην Αζοφική (το 2011), να εξερευνεί ναυάγια μέσα από βαθυσκάφη στη Βαλτική (το 2013), να οδηγεί Harley Davidson (το 2010), να πετάει μέσα σε μαχητικά αεροσκάφη (2005), να δοκιμάζεται στο χόκεϊ αλλά και στο τζούντο... Κι όλα τούτα, επειδή μπορεί… χωρίς μάλιστα να κινδυνεύει να φανεί έξω από τα νερά του.

Ήταν καλοκαίρι του 2000, στην Οκινάουα της Ιαπωνίας, όταν ο Βλάντιμιρ Πούτιν πήρε για πρώτη φορά μέρος σε Σύνοδο Κορυφής της ομάδας των G8 ως πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Όλοι όσοι ήταν μαζί του τότε, σε εκείνη τη Σύνοδο, ο Μπλέρ, ο Κλίντον, ο Σιράκ, ο Αμάτο… είτε έχουν πια αποσυρθεί, είτε έχουν πεθάνει. Έκτοτε, έχουν όντως αλλάξει πάρα πολλά, μεταξύ αυτών βέβαια και ο ίδιος ο Πούτιν που αλλιώς ξεκίνησε και αλλιώς εξελίχθηκε.

Πίσω στις αρχές της πρώτης προεδρικής θητείας του προ εικοσαετίας, ο 47χρονος τότε Βλάντιμιρ Πούτιν είχε ξεκινήσει κάνοντας «επίθεση φιλίας» στη Δύση: ρωτώντας τον Κλίντον εάν η Ρωσία θα μπορούσε κάποια στιγμή να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, καλώντας πρώτος εκείνος τον Μπους έπειτα από τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου για να του εκφράσει τη συμπαράστασή του, «στηρίζοντας» τη στρατιωτική εισβολή των Αμερικανών στο Αφγανιστάν με τον ρωσικό εναέριο χώρο τότε να «ανοίγει» προκειμένου να περάσουν τα αεροσκάφη της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας κ.ά.

Στην πορεία ωστόσο, ειδικά από το 2004 και έπειτα, χρονιά ορόσημο καθώς τότε έλαβε χώρα η καλούμενη «Πορτοκαλί Επανάσταση» στην Ουκρανία αλλά και η μεγάλη διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς (σε Βουλγαρία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία), η στάση του Πούτιν θα άλλαζε απέναντι στη Δύση, μια Δύση που έδειχνε από την πλευρά της να προελαύνει κατά τρόπο κυκλωτικό προς τα δυτικά ρωσικά σύνορα με σκοπό να «περιορίσει» τη Μόσχα.

Μέσα σε ένα τέτοιο «εχθρικό» περιβάλλον, ο Πούτιν κατάφερε να αποκαταστήσει τη σταθερότητα στο εσωτερικό αλλά και την εικόνα της Ρωσίας ως υπολογίσιμης μεγάλης δύναμης στα μάτια τόσο των «έξω» όσο και των «μέσα». Κατά τα πρώτα οχτώ χρόνια της προεδρίας του, η ρωσική οικονομία βρέθηκε να αναπτύσσεται με ετήσιο ρυθμό της τάξης του 7%, διογκώνοντας έτσι και το ρωσικό ΑΕΠ το οποίο έμελλε σχεδόν να εξαπλασιαστεί μέσα στην τελευταία 20ετία, από 300 δισ. δολ. που ήταν το 2000, σε 1,66 τρισ. δολ. σήμερα.

Παράλληλα, ο Πούτιν, ο μακροβιότερος ηγέτης της Ρωσίας έπειτα από τον Στάλιν, θα κατάφερνε να θέσει υπό έλεγχο τον πληθωρισμό, να περιορίσει σημαντικά το χρέος της χώρας και να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής, από τα 65,5 έτη που ήταν το 2000 στα 73,6 έτη το 2019, σύμφωνα με τα στοιχεία του ρωσικού υπουργείου Υγείας.

Στην αυγή του 2020 πια, παρά τα προβλήματά της (δομικά πολλά εξ αυτών) και σε πείσμα των κυρώσεων που της έχουν επιβληθεί, η Ρωσική Ομοσπονδία μπορεί να καυχιέται καθώς έχει δημοσιονομικό πλεόνασμα, μικρό χρέος, μεγάλα αποθέματα σε ξένο συνάλλαγμα και σε χρυσό, αλλά και έναν από τους πλέον «υγιείς» κρατικούς ισολογισμούς στον κόσμο, όπως σημειώνει σε δημοσίευμά του όχι κάποιος φιλορωσικός ιστότοπος αλλά το αμερικανικό Bloomberg.

Παράλληλα, ο Πούτιν έχει πλέον να επιδείξει και μια σειρά από άλλες μεγαλύτερες ή μικρότερες επιτυχίες σε σειρά κλάδων, επιτυχίες για παράδειγμα της ρωσικής αμυντικής βιομηχανίας (που πλέον έχει φτάσει πια στο σημείο να αναπτύσσει… υπερηχητικά όπλα), της ρωσικής πυρηνικής βιομηχανίας (με τη Rosatom να θεωρείται σήμερα πρωτοπόρος στην κατασκευή πυρηνικών εγκαταστάσεων), των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων (στη Γεωργία το 2008, στη Συρία όπου η Μόσχα διατηρεί πλέον δύο βάσεις, σε Λαττάκεια και Ταρτούς), αλλά και ευρύτερα της ρωσικής πολιτικής που έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια πολλά: να πάρει με το μέρος της την Τουρκία μπαίνοντας έτσι σφήνα στο ΝΑΤΟ, να συνάψει συμφωνίες με τη Σαουδική Αραβία κρατώντας ψηλά (ή τουλάχιστον όχι πολύ χαμηλά) τις τιμές του πετρελαίου, να παγιώσει την κυριαρχία της στην Κριμαία, να απλώσει δίχτυα επιρροής σε Αφρική, Μέση Ανατολή και Λατινική Αμερική (Βενεζουέλα), να λανσάρει μια δική της διεθνή Οικονομική Ένωση (την καλούμενη Ευρασιατική Οικονομική Ένωση), να αναπτύξει στενότερους δεσμούς με την Κίνα, με το Ιράν κ.ά. Κι όλα αυτά, με έναν πολύ σφιχτό προϋπολογισμό το ύψος του οποίου είναι υποπολλαπλάσιο εκείνου των ΗΠΑ.

Ο Πούτιν έχει όμως παράλληλα κατηγορηθεί και για πολλά: για τη φερόμενη εμπλοκή/παρέμβαση της Ρωσίας στις εκλογές ξένων κρατών (σε ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο), για τη φίμωση/φυλάκιση πολιτικών του αντιπάλων (Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, Αλεξέι Ναβάλνι) αλλά και για τη φερόμενη άμεση ή έμμεση προσωπική εμπλοκή του ιδίου στην εξόντωση ή απόπειρα εξόντωσης Ρώσων «αντιφρονούντων»: της δημοσιογράφου Άννα Πολιτόφσκαγια το 2006, του επιχειρηματία Μπόρις Μπερεζόφσκι το 2013, του πρώην πράκτορα Αλεξάντερ Λιτβινένκο το 2006, του αντιπολιτευόμενου πολιτικού Μπόρις Νεμτσόφ το 2015, του πρώην πράκτορα Σεργκέι Σκριπάλ το 2018 κ.ά.

Τα περασμένη χρόνια, ωστόσο, ο Ρώσος πρόεδρος θα καλούταν να διαχειριστεί και μια σειρά από πολύνεκρες τραγωδίες: τη βύθιση του ρωσικού πυρηνικού υποβρυχίου Κουρσκ το 2000, το μακελειό σε θέατρο της Μόσχας το 2002, και τη «σφαγή» σε σχολείο του Μπεσλάν (Βόρεια Οσετία) το 2004.

Εν έτει 2020, ο 67χρονος Βλάντιμιρ Πούτιν βρίσκεται πια αντιμέτωπος με τη φθορά της εξουσίας αλλά και με μια αναιμική ανάπτυξη (μεταξύ 1% και 2%). Ο ίδιος βρίσκεται στο στόχαστρο επικρίσεων για τα πραγματικά εισοδήματα του λαού που μειώνονται, για τα όρια της συνταξιοδότησης που ανεβαίνουν, για τον αριθμό των γεννήσεων που μειώνονται, επειδή δεν κατάφερε να «διαφοροποιήσει» τη ρωσική οικονομία, επειδή φέρεται να περιορίζει τις δημοκρατικές ελευθερίες κ.ά. Το ποσοστό της δημοφιλίας του, ωστόσο, παραμένει ψηλά, κοντά στο 60%, καθώς εκείνος οδεύει προς την εκπνοή της (βάσει συντάγματος) τελευταίας προεδρικής θητείας του το 2024… με τα σενάρια ήδη να οργιάζουν αναφορικά με τις μελλοντικές του κινήσεις.

Έθνος


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση