Τα όρια των ευρωπαϊκών αντιδράσεων έναντι της Τουρκίας

Του Κώστα Ράπτη

Τι είναι αυτό που επιτρέπει στην Άγκυρα να αντιμετωπίζει σκαιά την Ε.Ε. για την αναφορά του κειμένου συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής στο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο για την οριοθέτηση θαλάσσιων δικαιοδοσιών στη Μεσόγειο; Η ίδια η φύση του αρχικώς αποσταλέντος μηνύματος, θα μπορούσε να πει καταρχήν κανείς.

Η σχετική ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών αναφέρει χαρακτηριστικά τα εξής:

"Τo Συμβούλιο της Ε.Ε. με την απόφαση την οποία έλαβε με τη δικαιολογία αλληλεγγύης, συνεχίζει να γίνεται εκπρόσωπος των μαξιμαλιστικών, άδικων και σύμφωνα με το Διεθνές δίκαιο παράνομων θέσεων του διδύμου Ελληνοκυπρίων και Ελλάδας.
Όπως έχουμε αναφέρει και νωρίτερα η Ε.Ε. δεν έχει κανένα δικαίωμα να καθορίζει τις περιοχές ευθύνης στις θάλασσες. Με τον ίδιο τρόπο η Ε.Ε. δεν είναι διεθνές δικαστήριο. Και δεν μπορεί να αποφανθεί για το μνημόνιο Τουρκίας- Λιβύης το οποίο υπογράφηκε με κανονικό τρόπο και σύμφωνα με το τυπικό. Όταν η Ελληνοκυπριακή Διοίκηση χωρίς να έχει δικαίωμα και σαν να είναι κανονικό κράτος και σαν να εκπροσωπεί όλο το νησί υπέγραφε συμφωνίες με με τις χώρες τις περιοχής το 2003, 2007 και το 2010 που ήταν εναντίον των συμφερόντων των Τουρκοκυπρίων, η Ε.Ε. σιωπούσε και όταν Ελλάδα καταπατούσε τα δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα της Λιβύης, η Ε.Ε. έκλεινε τα μάτια. Αυτή η στάση της ΕΕ απέναντι μας είναι μια απόδειξη της διαφορετικής πολιτικής που τηρεί.Αυτή η στάση δεν θα μας σταματήσει να υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα μας και αυτά των Τουρκοκυπρίων στην Ανατολική Μεσόγειο”.

Με άλλα λόγια: Η μεν Ε.Ε. δεν έχει δικαιοδοσία επί του θέματος και κινείται μεροληπτικά, η δε Ελλάδα καταπατά τα δικαιώματα της Λιβύης (προφανώς διότι το μνημόνιο Ερντογάν-Σαράτζ παραχωρεί μεγαλύτερη θαλάσσια περιοχή, απ' ό,τι μια ελληνολιβυκή οριοθέτηση επί τη βάσει της μέσης γραμμής), ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι καν "κανονικό κράτος” ώστε να προχωρά σε οριοθετήσεις. Όλα αυτά σε ένα πλαίσιο νομιμοφανούς ρητορικής, όπου η Άγκυρα φέρεται να υπερασπίζεται το Διεθνές Δίκαιο έναντι "μαξιμαλιστικών” διεκδικήσεων.

Υπενθυμίζεται ότι η σχετική αναφορά του κειμένου συμπερασμάτων των "27” ανέφερε τα εξής:

"Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει τα προηγούμενα συμπεράσματά του σχετικά με την Τουρκία της 22ας Μαρτίου και της 20ης Ιουνίου. Επαναβεβαιώνει τα συμπεράσματά του της 17ης και 18ης Οκτωβρίου σχετικά με τις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου. Το μνημόνιο συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοσιών στη Μεσόγειο Θάλασσα, παραβιάζει την κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει νομικές συνέπειες για τα τρίτα κράτη. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει χωρίς αμφιβολία την αλληλεγγύη του με την Ελλάδα και την Κύπρο σχετικά με αυτές τις ενέργειες της Τουρκίας”.

Είναι κάτι – αλλά δεν είναι αρκετό. Και πάντως είναι αυτό που ζητήθηκε: η θέση του ζητήματος στην ατζέντα της Συνόδου ήταν εξυπαρχής περιφερειακή.

Η Άγκυρα αξιολογεί την ευρωπαϊκή αντίδραση ως μάλλον διεκπεραιωτικού χαρακτήρα – συνυπολογίζοντας και τις προηγούμενες αποφάσεις του στις οποίες παραπέμπτει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Και είναι διεκπεραιωτική στον βαθμό που δεν παρακωλύει τον τουρκικό σχεδιασμό ή δεν συνεπιφέρει υπολογίσιμο κόστος για την Τουρκία σε άλλα πεδία. Η επίκληση του Διεθνούς Δικαίου, απέναντι στην ευφάνταση αξιοποίησή του από την ίδια την Άγκυρα, δεν συνιστά πρόβλημα, στον βαθμό που η τουρκική πολιτική στηρίζεται ακριβώς στο "γκριζάρισμα” των δικαιοδοσιών, στη δημιουργία ενός κλίματος ασάφειας και αμφισβητήσεων, που θα πρέπει να "επιλυθούν” (υπό την υπονοούμενη απειλή, σε αντίθετη περίπτωση, δημιουργίας "θερμών” καταστάσεων), χωρίς την παρεμβολή τρίτων.

Το ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο των ευρωτουρκικών σχέσεων ενισχύει τους υπολογισμούς της Άγκυρας. Η ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας έχει πάψει προ πολλού να θεωρείται ρεαλιστική (ή και επιθυμητή) και από τις δύο πλευρές, ώστε να δημιουργεί θετικά κίνητρα χαλιναγώγησης της τουρκικής πολιτικής. Αντίθετα, η "διαμερισματοποίηση” των σχέσεων επιτρέπει στην Άγκυρα να συνεχίζει απρόσκοπτα την α λα καρτ διεκδίκηση οφελημάτων σε τομείς ενδιαφέροντός της (λ.χ. χρηματοδότηση για το προσφυγικό), μοχλεύοντας καταλλήλως το ειδικό της βάρος σε ζητήματα που ανησυχούν την Ε.Ε. και την προθυμία όλων των παικτών της διεθνούς σκηνής να συνομιλήσουν μαζί της για την επόμενη μέρα της Μέσης Ανατολής.

Υποστηρίζεται δε όλο αυτό από μιαν ιδιόμορφη εθνική αυτοπεποίθηση, από το διαρκές άνοιγμα ολοένα και περισσότερων "μετώπων" (που παρά τα ρίσκα του επιτρέπει ευελιξία) και από τη μακροπρόθεσμη επένδυση στην τουρκική αυτοτέλεια σε εξοπλιστικό, ενεργειακό και πολιτικό επίπεδο. Με αυτή την έννοια η Τουρκία έχει την πρωτοβουλία και δρα, ενώ η Ε.Ε. απλώς αντιδρά - και μάλιστα χλιαρά.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση