Κατασκευάζοντας ενόχους σε μέρες κρίσης

Οι ακρότητες που έλαβαν χώρα τις τελευταίες ημέρες στην Τουρκία είναι σύμπτωμα της λατρείας που εμπνέει ο Ερντογάν σε μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης

Ως συνεπείς υλιστές, και γνωρίζοντας παράλληλα ότι δύσκολα θα τις αντικαθιστούσαν, οι Έλληνες δεν έφτασαν ποτέ τα τελευταία χρόνια στο σημείο να κάψουν τις Μερσεντές ή τις Πόρσε Καγιέν τους. Ούτε αποφάσισε κανένας δήμος της χώρας να απαγορεύσει τις μπίρες γερμανικής προέλευσης. Από αυτήν την άποψη, η αντίδραση των Τούρκων στη νομισματική κρίση των τελευταίων ημερών χαρακτηρίζεται από μία φαντασμαγορική αμετροέπεια που ξεπερνά τις δικές μας επιδόσεις.

Μετά τις δηλώσεις του Τούρκου προέδρου την Τρίτη ότι διεξάγεται εναντίον της χώρας του οικονομικός πόλεμος από τις ΗΠΑ και ότι η Τουρκία θα απαντήσει μποϊκοτάροντας τα smartphones της Apple και άλλα αμερικανικά ηλεκτρονικά προϊόντα, οι οπαδοί του επιδόθηκαν σε ένα άγριο πογκρόμ κατά των iphones, πυροβολώντας, καίγοντας και συνθλίβοντάς τα με βαριοπούλες. Η αντεπίθεση, όμως, δεν σταμάτησε εκεί: μία δημοτική αρχή στην ευρύτερη περιοχή της Άγκυρας αποφάσισε να ακυρώσει τις άδειες λειτουργίας καταστημάτων όπως το McDonald’s, το Burger King και το Starbucks. Ορισμένοι Τούρκοι έκαψαν αμερικανικά δολάρια.

Οι ακρότητες αυτές είναι σύμπτωμα της λατρείας που εμπνέει ο Ερντογάν σε μεγάλο μέρος της τουρκικής κοινής γνώμης. Είναι επίσης προϊόν του αντιαμερικανισμού που διατρέχει την τουρκική κοινωνία – και ο οποίος έχει αυξηθεί κατακόρυφα επί ημερών Ντόναλντ Τραμπ. Σύμφωνα με το ινστιτούτο Pew, το ποσοστό των Τούρκων που θεωρεί τις ΗΠΑ «σημαντική απειλή» για τη χώρα τους εκτοξεύθηκε από 44% το 2013 σε 72% το 2017. Σε έρευνα του ίδιου ινστιτούτου το 2014 σχετικά τις απόψεις άλλων χωρών για τις ΗΠΑ, μεταξύ 44 χωρών, η Τουρκία ήταν η τρίτη πιο αρνητικά διακείμενη.


Υπήρξαν βέβαια και στην Ελλάδα εκστρατείες για μποϊκοτάζ γερμανικών προϊόντων – από την καταναλωτική οργάνωση ΙΝΚΑ τον Φεβρουάριο του 2010, και ξανά, μέσω Twitter και του hashtag #BoycottGermany τον Ιούλιο του 2015 (το κάλεσμα στη περίπτωση αυτή ήταν πανευρωπαϊκό). Η ανταπόκριση των Ελλήνων καταναλωτών, ωστόσο, ήταν μάλλον ανεπαίσθητη.

Οι τουρκικές αντιδράσεις μοιάζουν με υπερθετικές εκδοχές των αντίστοιχων ελληνικών και σε άλλα μέτωπα. Με τον Ερντογάν να καταδικάζει το «λόμπι των επιτοκίων» για τα τεκταινόμενα και τα τουρκικά ΜΜΕ να επεξηγούν την εβραϊκή προέλευση του λόμπι, την περασμένη Δευτέρα το υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι ξεκινά έρευνες για 346 λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σύμφωνα με το γραφείο του εισαγγελέα της Κωνσταντινούπολης, οι έρευνες θα εστιάσουν σε άτομα που με τις αναρτήσεις τους απειλούν την «οικονομική ασφάλεια» της Τουρκίας.

Τηρουμένων των αναλογιών, το κλίμα θυμίζει την Ελλάδα των πρώτων μηνών του 2010. Ήταν η εποχή που ο Γιώργος Παπανδρέου μιλούσε για τον σκοτεινό ρόλο των «κερδοσκόπων» και των ασφαλίστρων κινδύνου (CDS) στην πρόκληση της ελληνικής κρίσης, καλώντας μάλιστα την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ σε μία διεθνή συστράτευση εναντίον τους. Η απόπειρα αυτή μετάθεσης των ευθυνών στην ελληνική περίπτωση γέννησε τέρατα. Στα επόμενα χρόνια, η αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων που ευθύνονταν για την καταβύθιση της αθώας Ελλάδος οδήγησε σε δικαστικές υποθέσεις που βασίστηκαν σε θεωρίες συνωμοσίας για τον ρόλο «δοτών» αξιωματούχων και των συγγενών τους (ΕΛΣΤΑΤ, CDS και οικογένεια Παπανδρέου).

Στροφή προς τη Ρωσία

Η οργή για τη στάση των ΗΠΑ έχει οδηγήσει επίσης σε μεγάλες κουβέντες για ρήξη στις σχέσεις Άγκυρας - Ουάσιγκτον και στροφή προς τη Ρωσία. Την Κυριακή ο Ερντογάν, μιλώντας σε υποστηρικτές του, είπε ότι «αναζητούμε νέους σύμμαχους». Δύο μέρες αργότερα, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ επισκέφθηκε την Άγκυρα και υποσχέθηκε στενότερη οικονομική συνεργασία και πιθανή απόρριψη του δολαρίου στις διμερείς εμπορικές σχέσεις. Όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας –παρά τις αναφορές του Αλέξη Τσίπρα σε ανοίγματα σε νέες θάλασσες και τα περίτεχνα σχέδια του Παναγιώτη Λαφαζάνη– η στροφή στη Μόσχα δεν αποτελεί μία αξιόπιστη απειλή στα χέρια του Τούρκου προέδρου, δεδομένης της εξάρτησης της τουρκικής οικονομίας από τη Δύση.

Με άλλα λόγια, όπως και οι ελληνικές κυβερνήσεις της κρίσης, ο κ. Ερντογάν θα πρέπει να αφήσει το κυνήγι φαντασιακών συνωμοτών και τις ψευδαισθήσεις γεωπολιτικών ρήξεων, και να διορθώσει τα του οίκου του.

Γιάννης Παλαιολόγος
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση