Αφόρητη ελαφρότητα η δήλωση Τσίπρα για δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού

Γράφει ο Σταύρος Λυγερός

Ένα από τα βασικά επιχειρήματα που επικαλέσθηκε αυτές τις ημέρες ο πρωθυπουργός για να δικαιολογήσει τα όσα περιλαμβάνονται στη συμφωνία είναι το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού των γειτόνων μας. Πριν 10 χρόνια, αμέσως μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, ο τότε υπουργός Εξωτερικών της ΠΓΔΜ Μιλόσοσκι (κυβέρνηση Γκρουέφσκι), σε επιστολή του προς τους ομολόγους του των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ (αρχές Απριλίου 2008), είχε επικαλεσθεί το ίδιο ακριβώς επιχείρημα που είναι αλήθεια ότι είχε ευρεία απήχηση διεθνώς.

Έγραφε τότε: «Είναι πράγματι ιδιαιτέρως δύσκολο για το μακεδονικό λαό να καταλάβει ότι, προκειμένου να γίνει μέλος μιας Συμμαχίας ελεύθερων εθνών, το δικό μας έθνος θα πρέπει να παραιτηθεί από την ελευθερία να ασκήσει το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού. Πρόκειται για ένα ιδιότυπο παράδοξο. Γι’ αυτούς τους λόγους πιστεύω ότι η χώρα σας και εσείς προσωπικά θα υποστηρίξετε περαιτέρω την άμεση προσχώρηση της Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, διατηρώντας, την ίδια στιγμή, το δικαίωμά μας στον εθνικό αυτοπροσδιορισμό και τη γλωσσική ταυτότητα».

Το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού, όμως, είναι ατομικό. Αφορά το δικαίωμα του κάθε ατόμου να ορίζει αυτό ποια είναι η εθνική του συνείδηση. Δεν σημαίνει ότι ένας λαός μπορεί να επιλέγει χωρίς περιορισμούς όποιο όνομα θέλει για τον εαυτό του, για το κράτος, και τη γλώσσα του. Έχω επανειλημμένως από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 χρησιμοποιήσει το εξής επιχείρημα: Τί θα έλεγαν τα άλλα εθνικά κράτη στη Γηραιά Ήπειρο εάν –υποθετικά μιλώντας– η Ελλάδα αποφάσιζε να μετονομασθεί σε “Δημοκρατία της Ευρώπης”, το ελληνικό έθνος σε ευρωπαϊκό και η ελληνική γλώσσα αντιστοίχως σε ευρωπαϊκή;

Θα το αποδέχονταν; Προφανώς όχι. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και δημοσιογράφοι που υποστήριζαν το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού των Σλαβομακεδόνων αντέδρασαν όταν τους έθεσα αντιμέτωπους με το παραπάνω ερώτημα. Επικαλέσθηκαν το βάσιμο επιχείρημα ότι η Ελλάδα είναι κι αυτή Ευρώπη, αλλά δεν είναι μόνο αυτή η Ευρώπη, ότι οι Έλληνες είναι κι αυτοί Ευρωπαίοι, αλλά δεν είναι μόνο αυτοί οι Ευρωπαίοι. Αντέδρασαν, δηλαδή, με το βάσιμο επιχείρημα ότι το Μέρος επιχειρεί να οικειοποιηθεί το Όλον.

Ταπείνωση και ταπείνωση

Όταν υποθετικά έστω εθίγησαν οι ίδιοι, συμφώνησαν ότι το ίδιο ακριβώς ισχύει και στην περίπτωση των γειτόνων. Η ΠΓΔΜ είναι κι αυτή μέρος της πολυεθνικής γεωγραφικής Μακεδονίας, αλλά όχι η Μακεδονία. Οι κάτοικοί της είναι κι αυτοί με την γεωγραφική έννοια Μακεδόνες, αλλά όχι με την εθνική έννοια οι Μακεδόνες. Για τον ίδιο λόγο, λοιπόν, που το κράτος τους είναι καταχρηστικό να ονομάζεται “Μακεδονία”, για τον ίδιο ακριβώς λόγο είναι καταχρηστικό οι ίδιοι να ονομάζονται “Μακεδόνες” και η γλώσσα τους “μακεδονική”. Επειδή η ονομασία ενός κράτους και ενός έθνους συμπυκνώνει την ταυτότητά του, η ελευθερία επιλογής ονόματος σταματάει εκεί, που αρχίζει να θίγει άλλους.

Σωστά είπε ο πρωθυπουργός ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να ταπεινώσει τους γείτονες. Αυτό που συνέβη, όμως, είναι ότι με τη συμφωνία ταπεινώνονται οι Έλληνες. Η Ελλάδα δεν έχει ούτε συμφέρον, ούτε αρμοδιότητα να βαφτίσει τους γείτονες. Έχει συμφέρον κι αρμοδιότητα, όμως, να τους εμποδίσει να μονοπωλήσουν και να οικειοποιηθούν αυτό που δεν τους ανήκει, αυτό που θίγει τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Δεν πρόκειται για σχολαστικότητα. Μονοπωλώντας το όνομα “Μακεδονία” και “μακεδονική”, το Μέρος επιχειρεί να εγγράψει υποθήκη επί του Όλου, να νομιμοποιήσει βλέψεις στο σύνολο της Μακεδονίας, έστω και φαντασιακές.

Παρά το γεγονός, όμως, ότι τα Σκόπια δεν έχουν καμμία δυνατότητα να απειλήσουν την ελληνική Μακεδονία, το πρόβλημα δεν είναι ασήμαντο. Η –με την ελληνική υπογραφή– συμφωνία νομιμοποιεί εμμέσως το ιδεολόγημα περί “διαμελισμένης μακεδονικής πατρίδας”, γεγονός που αφήνει ανοικτό τον δρόμο για να συνεχισθεί ο φαύλος κύκλος της προπαγανδιστικής πίεσης, που δηλητηριάζει το κλίμα στις διμερείς σχέσεις. Μπορεί η κυβέρνηση Ζάεφ να έχει τις καλύτερες των προθέσεων, αλλά αύριο θα βρεθεί στην εξουσία το VMRO. Η Ελλάδα όφειλε να είναι καλυμμένη όποια κυβέρνηση κι αν βρίσκεται στα Σκόπια.

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω και μόνο το γεγονός ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός επικαλέσθηκε το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού των γειτόνων είναι κραυγαλέα σαθρό και επικίνδυνο. Εάν ο Τσίπρας και το κόμμα του πιστεύουν ότι το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού ισχύει γενικά, γιατί δεν αναγνώρισε το σημερινό συνταγματικό όνομα “Δημοκρατία της Μακεδονίας”; Γιατί άραγε ζήτησε πιεστικά να μετονομασθεί η γειτονική χώρα σε Βόρεια Μακεδονία; Μεταφερόμενοι σε άλλο γήπεδο, γιατί αρνείται το δικαίωμα της μουσουλμανικής μειονότητας να αυτοπροσδιορισθεί σαν τουρκική;

Συμπερασματικά, θα ήταν φρόνιμο ο φορέας του πρωθυπουργικού αξιώματος να ελέγχει πολύ προσεκτικά τις κουβέντες που ξεστομίζει, γιατί δυνητικά μπορεί να έχουν συνέπειες…

SLPress


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση