Η συνεχιζόμενη παρουσία του Ιράν στη Συρία, αυξάνει την ανησυχία του Ισραήλ

Του Ανδρέα Ματζάκου

Η Συρία αποτελεί τον μεγαλύτερο σύμμαχο του Ιράν στην Μέση Ανατολή. Μέσω του εδάφους της καθίσταται δυνατή η τροφοδοσία και η ενίσχυση ομάδων που θεωρούνται πληρεξούσιοι (Proxies) του Ιράν και δρουν κατά του Ισραήλ.[1] Όταν το 2011 ξέσπασε ο πόλεμος στην Συρία, το Ιράν δεν άφησε ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία για να αυξήσει την επιρροή του και την παρουσία του στο έδαφος της Συρίας. Ο πόλεμος για το Ιράν πρέπει να κερδηθεί, γιατί πρόκειται για μάχη κατά των απίστων, η οποία αν χαθεί, κινδυνεύει το ίδιο το Ιράν, κατά τον θρησκευτικό του ηγέτη Χαμενεί.[2] Από την άλλη, ο Ιρανός Αρχηγός του Στρατού, δήλωνε πέρυσι ότι το Ισραήλ έχει ζωή το πολύ 25 χρόνια.’’[3] Η διαχρονική εχθρότητα του Ιράν σε βάρος του Ισραήλ, έχει οδηγήσει τον νυν πρωθυπουργό του Ισραήλ Νετανιάχου, να δηλώνει ότι τα τελευταία 20 χρόνια, το Ιράν αποτελεί ‘’υπαρξιακή απειλή’’ για το Ισραήλ, άποψη που συμμερίζεται και ένα μεγάλο ποσοστό Ισραηλινών πολιτών.[4] Το Ιράν με την ανάπτυξη δυνάμεων στην Συρία, βρέθηκε πλέον σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από τα υψώματα του Γκολάν.

Πως όμως το Ιράν κατόρθωσε να φύγει από το επίπεδο πληρεξουσίων και να προωθήσει δυνάμεις του στην Συρία; Το Ισραήλ δεν αντιδρά στους σχεδιασμούς του Ιράν; Πως θα μπορούσε να καταλήξει μια τέτοια σχέση;

Η θέση του άρθρου είναι ότι η διαμορφωθείσα κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμένο πόλεμο μεταξύ Ισραήλ-Ιράν στο εγγύς μέλλον, αφού και τα δυο κράτη έχουν συμφέρον να λύσουν τις διαφορές τους σε συριακό έδαφος. Στην αρχή του άρθρου θα αναλυθεί γιατί η Συρία είναι σημαντική για το Ιράν, θα αναφερθούν τα γεγονότα που διευκόλυναν το Ιράν να επέμβει στην Συρία, στην συνέχεια θα αναπτυχθούν οι δυνατότητες του Ιράν, θα καταγραφούν οι ανησυχίες του Ισραήλ και το άρθρο θα κλείσει με πιθανά σενάρια βάσει των οποίων μπορεί να εξελιχθεί η σχέση Ισραήλ-Ιράν.

ΓΙΑΤΙ Η ΣΥΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΙΡΑΝ

Η Συρία αποτελούσε τον πολυτιμότερο σύμμαχο του Ιράν στην περιοχή από την δεκαετία του 1950. Στο πόλεμο του Ιράν με το Ιράκ την δεκαετία του 80, ήταν το μόνο αραβικό κράτος που πήρε το μέρος του Ιράν. Μέσω της Συρίας, το Ιράν μπορεί και επικοινωνεί με τους πληρεξουσίους του που εμπλέκονται σε πολέμους τριβής με το Ισραήλ, περιορίζοντας την επιθετικότητα του κατά του Ιράν.

Η εμπλοκή του Ισραήλ σ’ ένα διαρκή πόλεμο χαμηλής εντάσεως με αυτές τις ομάδες, έχει τα εξής οφέλη για το Ιράν:
– Προξενεί ανασφάλεια στους κατοίκους του Ισραήλ.
– Αποσπά την προσοχή του Ισραήλ από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
– Απασχολεί σημαντικό αριθμό ισραηλινών δυνάμεων για την αντιμετώπιση τους σχεδόν σε καθημερινή βάση.
– Προσδίδει στρατηγικό βάθος στο Ιράν. Για τους στρατιωτικούς κύκλους του Ιράν, η Συρία αποτελεί την 35^η επαρχία του.[5]
-Του επιτρέπει να ενισχύει ευκολότερα την Χεζμπολά ώστε να επηρεάζει αμέσως τις εξελίξεις στον Λίβανο, τόσο σε πολιτικό [6] όσο και στρατιωτικό επίπεδο.[7]

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΑΝ ΤΟ ΙΡΑΝ ΝΑ ΕΠΕΜΒΕΙ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ

Το Ιράν εκμεταλλεύτηκε όχι μόνο την ευκαιρία που του παρουσιάστηκε  με τον πόλεμο στην Συρία, αλλά και τις γενικότερες διεθνείς εξελίξεις στην περιοχή, για να βρεθεί πλησιέστερα στο Ισραήλ.
Οι κυριότερες εξ αυτών είναι:
– Η εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003 και η καταστροφή των ιρακινών ενόπλων δυνάμεων. Στην ουσία η Αμερική εξουδετέρωσε τον ισχυρότερο ανταγωνιστή του Ιράν στην περιοχή με αποτέλεσμα το Ιράν να εξοικονομήσει πόρους και δυνάμεις για επέμβαση στην Συρία.
– Η καταστροφή των δυνάμεων του λεγομένου Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ), που αποτελούσαν εμπόδιο στην εξάπλωση των Σιϊτικών δυνάμεων του Ιράν προς Δυσμάς. [8]
– Η υπογραφή της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, (Joint Comprehensive Plan of Action – JCPOA), που είχε ως αποτέλεσμα την άρση μεγάλου μέρους των οικονομικών κυρώσεων που είχαν επιβληθεί στο Ιράν.[9]
– Η ανοχή της Ρωσίας στις κινήσεις του Ιράν στην Συρία, στο βαθμό που αυτές δεν επηρεάζουν την συνεννόηση που η Ρωσία έχει επιτύχει με το Ισραήλ.

ΤΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΠΕΚΤΗΣΕ ΤΟ ΙΡΑΝ ΣΤΗΝ ΣΥΡΙΑ

Αρχικά το Ιράν, από τον Ιούνιο του 2011, παρείχε πληροφορίες και αξιωματικούς του σε συμβουλευτικό ρόλο για την κατάπνιξη της εξεγέρσεως. [10] Παράλληλα άρχισε και την αποστολή στρατιωτικού υλικού από αέρος. [11]

Στη συνέχεια μετέφερε σταδιακά στο έδαφος της Συρίας 100.000 Σιίτες πολιτοφύλακες,[12] πολλοί εκ των οποίων είναι μισθοφόροι, τους οποίους έχει εξοπλίσει, εκπαιδεύει, πληρώνει και διοικεί. Μεγάλο μέρος αυτών των δυνάμεων, μάχεται υπέρ του Ασαντ ώστε αυτός να εδραιωθεί στην εξουσία, οι δε κυβερνητικές δυνάμεις να ανακαταλάβουν ει δυνατόν όλη την Συρία. Αυτές οι δυνάμεις όμως θα πρέπει να στεγάζονται, γεγονός που σημαίνει ότι το Ιράν χρειάζεται βάσεις στο έδαφος.

Επίσης το Ιράν μεταφέρει πυραύλους εδάφους-εδάφους και στην Συρία αλλά κυρίως δια μέσου αυτής με αποδέκτη την Χεζμπολά, μικρού και μέσου βεληνεκούς, με τους οποίους ισραηλινές πηγές πληροφοριών θεωρούν ότι μπορεί πλέον να πληγεί και το Τελ Αβίβ.[13] Για το Ισραήλ,  η μεταφορά όπλων που θα μπορούσαν να αλλάξουν δραματικά την ισορροπία στην περιοχή αποτελούν κόκκινη γραμμή. Γι’ αυτό και το Ισραήλ έχει πολλές φορές επιτεθεί από αέρος για καταστροφή φαλάγγων που μεταφέρουν τέτοια όπλα, αλλά και εγκαταστάσεων στα οποία εναποθηκεύονται.[14]

Οι δυνάμεις που πρόσκεινται στο Ιράν και είναι ανεπτυγμένες στη Συρία, έχουν την δυνατότητα:
– Να προβαίνουν σε συλλογή πληροφοριών χρησιμοποιώντας drones, ώστε να έχουν επικαιροποιημένη εικόνα για την επιχειρησιακή ετοιμότητα των ισραηλινών δυνάμεων, αλλά και για να συντάσσουν πίνακα στόχων Υψηλής Επιχειρησιακής Αξίας (ΥΕΑ).
– Να προσβάλλουν στόχους εντός ισραηλινού εδάφους με εξοπλισμένα combat drones τύπου Mohajer 6, τα οποία έχουν την δυνατότητα να φέρουν βόμβες ακριβείας.[15]
– Να εκτοξεύουν πυραύλους εδάφους-εδάφους κατά στόχων ΥΕΑ, στρατιωτικών εγκαταστάσεων και πόλεων του Ισραήλ.
– Να εκτελούν τρομοκρατικά χτυπήματα μέσα στο έδαφος του Ισραήλ και να διαφεύγουν στην Συρία.
– Να εμπλέκονται με τις ισραηλινές δυνάμεις σε χώρο και χρόνο που οι ίδιες θα επιλέγουν, προκαλώντας απώλειες και ασκώντας ψυχολογική πίεση στους κατοίκους του Ισραήλ.

ΤΙ ΑΝΗΣΥΧΕΙ ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ

Ο μεγαλύτερος φόβος για το Ισραήλ είναι το ξέσπασμα ενός πολέμου σε χρόνο που θα επιλέξουν οι φιλοϊρανικές δυνάμεις που σταθμεύουν στην Συρία, γεγονός που αν συμβεί, θα δώσει την δυνατότητα και στην Χεζμπολά να του επιτεθεί από τον Λίβανο. Ο κίνδυνος είναι δηλαδή η εμπλοκή του σ’ έναν διμέτωπο αγώνα. (Βλέπε Χάρτη 1- Σύνορα Λιβάνου-Ισραήλ, Κόκκινα Βέλη)

Η Χεζμπολά, από το 2016 συμμετέχει στην κυβέρνηση του Λιβάνου με αποτέλεσμα να επηρεάζει αμέσως τις αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής του.

Ένας δεύτερος φόβος του Ισραήλ είναι η μόνιμη παρουσία του Ιράν στην Συρία μέσω των χερσαίων βάσεων που επιθυμεί να αποκτήσει στην Συρία. Αν αυτό γίνει, τότε η απειλή για την ασφάλεια του Ισραήλ θα αυξηθεί δραματικά, αφού το μέγεθος της απειλής μεγαλώνει όταν μικραίνουν οι αποστάσεις.[16] Από μια τέτοια βάση, στις 10 Φεβρουαρίου, απογειώθηκε ιρανικό drone για συλλογή πληροφοριών εντός του ισραηλινού εναερίου χώρου και το οποίο κατερρίφθη από επιθετικό ελικόπτερο του Ισραήλ.[17]

Τέλος το Ισραήλ φοβάται πιθανή συμφωνία μεταξύ Ασαντ και Ιράν για παραχώρηση χώρου δημιουργίας ναυτικής βάσεως στην Μεσόγειο,[18] ενέργεια που αν υλοποιηθεί, θα θέσει σε κίνδυνο και το δίκτυο εγκαταστάσεων παραγωγής και διανομής φυσικού αερίου του Ισραήλ.

ΠΙΘΑΝΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΕΞΕΛΙΞΕΩΣ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ-ΙΡΑΝ

Οι σχέσεις μεταξύ Ισραήλ – Ιράν εκτιμάται ότι μπορεί να εξελιχθούν με βάση τα εξής σενάρια:

Α. Πιθανότερο Σενάριο
Το Ιράν διατηρεί δυνάμεις στην Συρία, είτε ως δυνάμεις ασφαλείας σε ζώνες αποκλιμακώσεως των εντάσεων στο πλαίσιο διεθνούς συμφωνίας,[19] είτε σε κάποιες στρατιωτικές βάσεις κατόπιν συμφωνίας με τον Ασαντ. (Βλέπε Χάρτη 2 – Ζώνες Αποκλιμακώσεως) Με αυτόν τον τρόπο συνεχίζει να υποστηρίζει την Χεζμπολά στον Λίβανο, ενώ του δίνεται και η δυνατότητα να συγκρούεται και να φθείρει με ελεγχόμενο τρόπο τις δυνάμεις του Ισραήλ. Σ’ αυτό το σενάριο, οι συγκρούσεις χαμηλής εντάσεως λαμβάνουν χώρα στο έδαφος της Συρίας, στο άμεσο μέλλον και χωρίς να κινδυνεύει η ενδοχώρα του Ιράν.

Β. Λιγότερο Πιθανό Σενάριο
Το Ιράν διατηρεί μικρό αριθμό ανδρών από την δύναμη Quds στην Συρία, για την ανασυγκρότηση και εκπαίδευση μέρους του στρατού της Συρίας, ενώ διαλύει τις υπόλοιπες Σιϊτικές δυνάμεις. Σε μια τέτοια εξέλιξη, το Ιράν συνεχίζει να έχει την δυνατότητα να ενισχύει την Χεζμπολά και να συλλέγει πληροφορίες για την κατάσταση των ισραηλινών ΕΔ, ώστε να μπορεί να επιλέξει σύγκρουση εάν κρίνει ότι η συγκυρία την ευνοεί, στο απώτερο μέλλον.

Γ. Απίθανο Σενάριο
Το Ιράν αποσύρει όλες του τις δυνάμεις από την Συρία οπότε και παύει πλέον να απειλεί την ασφάλεια του Ισραήλ.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το Ιράν εκμεταλλευόμενο την επικέντρωση της κυβερνήσεως Ομπάμα στον περιορισμό του πυρηνικού του προγράμματος, βρήκε την ευκαιρία να αυξήσει την παρουσία του στη Συρία μέσω των συμβατικών του δυνάμεων, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η απειλή για το Ισραήλ. Το Ιράν έχει συμφέρον να μην αφήσει αντι-Σιϊτικές δυνάμεις να επικρατήσουν στην Συρία. Το Ισραήλ έχοντας επίγνωση του μειονεκτήματος που έχει λόγω της ελλείψεως στρατηγικού βάθους,[20] έχει κάθε συμφέρον να εμπλακεί με το Ιράν στο έδαφος της Συρίας ώστε να μην φθείρει την ενδοχώρα του. Αυτό καθιστά έναν πόλεμο σχαμηλής εντάσεως με το Ιράν πιθανό, αφού το Ισραήλ δεν θέλει να έχει τόσο κοντά στα σύνορα του μια ακόμη εχθρική δύναμη.

ΠΗΓΕΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Will Fulton, Joseph Holliday & Sam Wyer, ‘’Iranian Strategy in Syria’’, Institute for the Study of War, Μάιος 2013, Διαθέσιμο στο http://www.understandingwar.org/report/iranian-strategy-syria, (Πρόσβαση 2 Απριλίου 2018)
Raymond Tanter, Ivana Sacha Sheehan, ‘’Iran and Israel Could Go to War Next Year’’, The National Interest, 25 Φεβρουαρίου 2018, Διαθέσιμο στο http://nationalinterest.org/blog/the-buzz/iran-israel-could-go-war-next-year-24640, (Πρόσβαση 10 Μαρτίου 2018)
Albert Wolhstetter, ‘’Illusions of Distance’’, Foreign Affairs, Vol 46, No2, Ιανουάριος 1968, σελ 251-255.
Yoav Ben-Horin, Barry Posen, ‘’Israel’s Strategic Doctrine’’, RAND, Σεπτέμβριος 1981, σελ 5.

ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
https://www.timesofisrael.com/most-israeli-jews-say-iran-deal-existential-threat-poll,            10 Σεπτεμβρίου 2015, (Πρόσβαση 20 Μαρτίου 2018)
https://www.timesofisrael.com/iran-army-chief-vows-to-raze-israeli-cities-if-it-makes-wrong-move, 18 Σεπτεμβρίου 2017, (Πρόσβαση 20 Ιανουαρίου 2018)
https://aa.com.tr/en/politics/islam-fighting-disbelief-in-syria-iran-s-khamenei, (Πρόσβαση 8 Μαρτίου 2018)
http://foreignpolicy.com/2016/10/12/its-time-to-negotiate-with-iran-over-syria-war-russia-rouhani-united-states, (Πρόσβαση 13 Μαρτίου 2018)
https://www.haaretz.com/middle-east-news/lebanon-approves-unity-government-with-hezbollah, (Πρόσβαση 22 Μαρτίου 2018)
https://www.haaretz.com/middle-east-news/iran-s-revolutionary-guards-hezbollah-must-stay-armed-to-defend-against-israel, (Πρόσβαση 13 Μαρτίου 2018)
https://www.state.gov/e/eb/tfs/spi/iran/jcpoa, (Πρόσβαση 13 Μαρτίου 2018)
https://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/tg1506, (Πρόσβαση 2 Απριλίου 2018)
http://www.aei.org/publication/the-enduring-iran-syria-hezbollah-axis, (Πρόσβαση 20 Μαρτίου 2018)
https://www.nytimes.com/2013/05/05/world/middleeast/israel-syria.html, (Πρόσβαση 10 Μαρτίου 2018)
https://www.debka.com/israel-intercepts-iranian-drone-iaf-f-16-hit-striking-iranian-target-syria-pilots-eject-safely, (Πρόσβαση 5 Μαρτίου 2018)
http://www.israeldefense.co.il/en/node/32964, (Πρόσβαση 10 Μαρτίου 2018)
http://www.breitbart.com/jerusalem/2017/03/12/report-iran-signing-deal-with-assad-regime-to-build-naval-base-in-syria, (Πρόσβαση 5 Μαρτίου 2018)
https://www.aljazeera.com/news/2017/05/syria-de-escalation-zones-explained, (Πρόσβαση 5 Μαρτίου 2018)

* Ο Ανδρέας Ματζάκος είναι Απόστρατος Αξκος του ΣΞ και κατέχει MSc στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές. Είναι δόκιμος ερευνητής στον τομέα αμυντικών θεμάτων του ΙΔΙΣ και μέλος του ΕΛΙΣΜΕ.
EDITOR: SOFIA TZAMARELOY Intelligence Research Team Coordinator.
ΙΔΙΣ

[1] Ως πληρεξούσιοι του Ιράν θεωρούνται η Χαμάς, η Χεζμπολά και διάφορες Παλαιστινιακές τζιχαντιστικές ομάδες που εμπλέκονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε πολεμικές συγκρούσεις με το Ισραήλ.
[2] Ο ίδιος ο Khamenei δήλωσε τον Φεβρουάριο του 2016, ότι ‘’Όλοι οι νέοι, εννοεί Σιίτες πρέπει να συμμετάσχουν στην μάχη στην Συρία, αλλιώς ο εχθρός, εννοεί τους Σουνίτες, θα επιτεθούν στο ίδιο το Ιράν’’. https://aa.com.tr/en/politics/islam-fighting-disbelief-in-syria-iran-s-khamenei, (Πρόσβαση 8 Μαρτίου 2018)
[3] https://www.timesofisrael.com/iran-army-chief-vows-to-raze-israeli-cities-if-it-makes-wrong-move, 18 Σεπτεμβρίου 2017, (Πρόσβαση 20 Ιανουαρίου 2018)
[4] https://www.timesofisrael.com/most-israeli-jews-say-iran-deal-existential-threat-poll, 10 Σεπτεμβρίου 2015, (Πρόσβαση 20 Μαρτίου 2018)
[5] http://foreignpolicy.com/2016/10/12/its-time-to-negotiate-with-iran-over-syria-war-russia-rouhani-united-states, (Πρόσβαση 13 Μαρτίου 2018)
[6] Η Χεζμπολά είναι δημιούργημα του Ιράν και πρόκειται για Σιϊτική Ομάδα στον Λίβανο, η οποία συγκροτήθηκε για να αντισταθεί στην εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο το 1982. Μάλιστα η Χεζμπολά, ξεφεύγοντας από την στρατιωτική δράση, έχει και πολιτική δύναμη. Συμμετείχε  για πρώτη φορά σε εκλογές το 1992, κερδίζοντας 12 εκ των 128 εδρών του Κοινοβουλίου. Συμμετέχει σε κυβερνήσεις από το 2005 και από τον Δεκέμβριο του 2016,  έχει δυο Υπουργούς στην 30μελή κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Λιβάνου. https://www.haaretz.com/middle-east-news/lebanon-approves-unity-government-with-hezbollah, (Πρόσβαση 22 Μαρτίου 2018)
[7] Ο Διοικητής των Φρουρών της Επαναστάσεως του Ιράν (Iranian Revolutionary Guard Corps –IRGC), Αντιστράτηγος Ali Jafari, δήλωσε τον Νοέμβριο του 2017 σε ιρανικό κρατικό κανάλι τηλεοράσεως ότι ‘’Ο αφοπλισμός της Χεζμπολά στον Λίβανο, δεν είναι θέμα διαπραγματεύσεως. Η Χεζμπολά πρέπει να παραμείνει οπλισμένη για να μπορέσει να πολεμήσει τον εχθρό του Λιβάνου που είναι το Ισραήλ’’ https://www.haaretz.com/middle-east-news/iran-s-revolutionary-guards-hezbollah-must-stay-armed-to-defend-against-israel, (Πρόσβαση 13 Μαρτίου 2018)
[8] Με την κατάληψη της πρωτεύουσας του ΙΚ, Ράκκα, στις 20 Οκτωβρίου του 2017 από τις δυνάμεις των Δημοκρατικών Δυνάμεων της Συρίας (Syrian Democratic Forces – SDF), μιας συμμαχίας Κουρδο-Αραβικών δυνάμεων με την υποστήριξη των ΗΠΑ, έβαλε τέλος στον έλεγχο που το ΙΚ ασκούσε στο 70% του εδάφους της Συρίας.
[9] Η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν υπεγράφη στις 14 Ιουλίου 2015, μεταξύ του Ιράν και των πέντε μονίμων μελών του ΣΑ του ΟΗΕ, συν την Γερμανία, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι δραστηριότητες του προγράμματος θα κατευθύνονταν σε ειρηνικούς σκοπούς και μόνο. Αυτή η συμφωνία, μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν στην ουσία, ήταν ο μόνιμος στόχος της κυβερνήσεως Ομπάμα. https://www.state.gov/e/eb/tfs/spi/iran/jcpoa, (Πρόσβαση 13 Μαρτίου 2018)
[10] Η εμπλοκή του Ιράν άρχισε τον Ιούνιο του 2011, όταν φάνηκε ξεκάθαρα ότι ο Ασαντ έχανε τον έλεγχο της Συρίας από τις Ομάδες των Αντιφρονούντων, πριν την εμφάνιση του ΙΚ. Στην αρχή μέσω της Χεζμπολά, με την παροχή αριθμού αξιωματικών σε συμβουλευτικό ρόλο και την υποστήριξη των Συρίων Σιϊτών πολιτοφυλάκων Shabhiha. Στη συνέχεια με μεταφορά δυνάμεων και πολεμικού υλικού.  Will Fulton, Joseph Holliday & Sam Wyer, ‘’Iranian Strategy in Syria’’, Institute for the Study of War, Μάιος 2013, Διαθέσιμο στο http://www.understandingwar.org/report/iranian-strategy-syria, (Πρόσβαση 2 Απριλίου 2018)
[11] Το αμερικανικό Υπουργείο οικονομικών, από τον Μάρτιο του 2012, επέβαλε κυρώσεις στις αεροπορικές εταιρείες Yas Air και Behineh Trading, γιατί σε ελέγχους βρέθηκαν να μεταφέρουν σε κατάλληλες συσκευασίες, φορητό οπλισμό, πυρομαχικά και όλμους. https://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/tg1506, (Πρόσβαση 2 Απριλίου 2018)
12 Οι 100.000 άνδρες προέρχονται από διαφορετικές χώρες, ως εξής:

• 000 Ιρακινοί
• 15-20.000 Αφγανοί
• 5-10.000 Πακιστανοί
• 8-10.000 Ιρανοί από την δύναμη Quds, που ανήκει στον Στρατό των Φρουρών της Επαναστάσεως (IRGC). Η δύναμη Quds είναι οι πολιτοφύλακες που έχουν αποστολή να επιχειρούν εκτός της επικρατείας του Ιράν.
• 5-6.000 Ιρανοί από τον τακτικό στρατό του Ιράν.

http://nationalinterest.org/blog/the-buzz/iran-israel-could-go-war-next-year-24640, (Πρόσβαση 10 Μαρτίου 2018)
[13] Τέτοιοι πύραυλοι είναι τύπου Katyusha 107 και 122mm, Fateh-110s  και SCUD Ds  με βεληνεκές 700 Χλμ. Μόνο οι πύραυλοι τύπου Katyusha υπολογίζονται σε πάνω από 12.000. http://www.aei.org/publication/the-enduring-iran-syria-hezbollah-axis, (Πρόσβαση 20 Μαρτίου 2018)
[14] Μόνο στο Α’ εξάμηνο του 2013, το Ισραήλ εκτέλεσε τρείς επιθέσεις σε εγκαταστάσεις εντός Συρίας. Τον Ιανουάριο του 2013, προσέβαλε από αέρος φάλαγγα που μετέφερε αντιαεροπορικούς πυραύλους SA-17 ρωσικής κατασκευής, σε τοποθεσία κοντά στην Δαμασκό. Σε μια άλλη στις 4 Μαΐου 2013, ο στόχος ήταν μια φάλαγγα που μετέφερε πυραύλους εδάφους-εδάφους Fateh-110s  και SCUD Ds, που πιστεύεται ότι είχαν αποδέκτη την Χεζμπολά στον Λίβανο. https://www.nytimes.com/2013/05/05/world/middleeast/israel-syria.html, (Πρόσβαση 10 Μαρτίου 2018)
[15] Οι ιρανικές δυνάμεις στη Συρία διέθεταν combat drones  Mohajer 4, αλλά από τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους και μετά, άρχισαν να εξοπλίζονται και με νέου τύπου Mohajer 6, τα οποία φέρουν έξυπνες βόμβες τύπου Ghaem https://www.debka.com/israel-intercepts-iranian-drone-iaf-f-16-hit-striking-iranian-target-syria-pilots-eject-safely, (Πρόσβαση 5 Μαρτίου 2018) και http://www.israeldefense.co.il/en/node/32964, (Πρόσβαση 10 Μαρτίου 2018)
[16] Albert Wolhstetter, ‘’Illusions of Distance’’, Foreign Affairs, Vol 46, No2, Ιανουάριος 1968, σελ 251-255.
[17] Αυτό ήταν και το πρώτο επεισόδιο αμέσου αντιπαραθέσεως μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, όταν ένα ιρανικό drone εισήλθε στον εναέριο χώρο του Ισραήλ και κατερρίφθη από επιθετικό ελικόπτερο Apache. Το Ισραήλ σε αντίποινα προσέβαλε με 8 F-16 την βάση T-4 κοντά στην Παλμύρα εντός της Συρίας, από την οποία είχε απογειωθεί το drone. Ένα εξ’ αυτών των F-16 κατερρίφθη από την συριακή αεράμυνα κατά την επιστροφή του από την αποστολή. https://www.debka.com/russian-troops-involved-iranian-syrian-clash-israel, (Πρόσβαση 5 Μαρτίου 2018)
[18] Την ανησυχία του για ένα τέτοιο ενδεχόμενο εξέφρασε ο Πρωθυπουργός Νετανιάχου σε συνάντηση του με τον Ρώσο Πρόεδρο Πούτιν στην Μόσχα, στις 17 Μαρτίου του 2017.  http://www.breitbart.com/jerusalem/2017/03/12/report-iran-signing-deal-with-assad-regime-to-build-naval-base-in-syria, (Πρόσβαση 5 Μαρτίου 2018)
[19] Οι ζώνες αποκλιμακώσεως (De-escalation zones), συμφωνήθηκαν μεταξύ Ρωσίας-Τουρκίας-Ιράν, σε μια σειρά συνομιλιών που έλαβαν χώρα εντός του 2017, στην Αστάνα του Καζακστάν. Τι Ιράν έχει δυνάμεις στις Ζώνες 2 και 3. https://www.aljazeera.com/news/2017/05/syria-de-escalation-zones-explained, (Πρόσβαση 5 Μαρτίου 2018)
[20] Η έλλειψη στρατηγικού βάθους που οφείλεται στην μικρή έκταση της χώρας, ειδικώς στα βόρεια και ανατολικά, είναι καταγεγραμμένη ως αδυναμία στο Στρατηγικό Δόγμα του Ισραήλ από την δεκαετία του 1980. Yoav Ben-Horin, Barry Posen, ‘’Israel’s Strategic Doctrine’’, RAND, Σεπτέμβριος 1981, σελ 5.


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση