Μυστική δράση και υπηρεσίες πληροφοριών

Γράφει ο Θεόδωρος Κουλουμπής

«Διαπίστωσή μου από τη θητεία μου είναι ότι ο πολιτικός κόσμος της χώρας λίγο ενδιαφέρεται για τις πληροφορίες που προκύπτουν από την καλώς εννοούμενη δραστηριότητα της ΕΥΠ που αφορά την εθνική ασφάλεια. Ισως διότι στην Ελλάδα δεν λειτουργούν συλλογικοί μηχανισμοί λήψης αποφάσεων που θα χρησιμοποιούσαν τις πληροφορίες της ΕΥΠ ή και οι τελευταίες να μην έχουν σταθερά την ποιότητα που θα έπρεπε. Ακόμη, λόγω της παλιάς κακής φήμης της, πολλοί αμφιβάλλουν για την αξιοπιστία των πληροφοριών – ακόμη και όταν είναι σημαντικές. Τα πιο πάνω έχουν επίπτωση και στο μέσο επίπεδο των ενδιαφερομένων να υπηρετήσουν στην ΕΥΠ. Οπότε, φαύλος κύκλος. Μη προσοντούχο προσωπικό, προσλαμβανόμενο με μονιμότητα, διαιωνίζει τη μετριότητα».
Παύλος Αποστολίδης 

Με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του ψύχραιμου και αντικειμενικού βιβλίου «Μυστική Δράση: Υπηρεσίες Πληροφοριών Στην Ελλάδα» (εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2014) του πρέσβη Παύλου Αποστολίδη για τα έργα και τις ημέρες της ΕΥΠ (πρώην ΚΥΠ), αξίζει να σχολιάσουμε τον ραγδαία διευρυνόμενο ρόλο των μυστικών υπηρεσιών μέσα και έξω από την Ελλάδα. Από τους αρχαίους χρόνους η ανθρωπότητα αντιμετώπιζε ένα δίλημμα επιλογής ανάμεσα στον πόλεμο και τη μυστική/ανορθόδοξη δράση. Στην αρχαία Τροία, αυτό που δεν μπόρεσαν να πετύχουν οι πολιορκητές, σε ένα διάστημα δέκα χρόνων αιματηρών συγκρούσεων με τους πολιορκημένους, επιτεύχθηκε γρήγορα -και με μικρότερες απώλειες- από τον Δούρειο Ιππο του πολυμήχανου Οδυσσέα. Στην επιλογή του πολέμου, αντιμετωπίζεις παλικαρίσια και σκοτώνεις κατά δεκάδες χιλιάδες τους εχθρούς σου στο όνομα των συμφερόντων της πατρίδας σου. Με τη μυστική δράση, υπηρετώντας και πάλι την πατρίδα σου, παραπλανάς και εξαπατάς τον αντίπαλο με σημαντικά μειωμένες απώλειες εμπολέμων και αμάχων.

Στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, η ανθρωπότητα πλήγηκε από δύο παγκόσμιους πολέμους, τους καταστροφικότερους στην ιστορία του πλανήτη μας με πάνω από ογδόντα εκατομμύρια νεκρούς. Μετά το 1945, οι πολεμικές συγκρούσεις στις ανεπτυγμένες (και διοικούμενες με δημοκρατικά καθεστώτα) χώρες σταμάτησαν. Ετσι στη Βόρεια Αμερική και στη Δυτική Ευρώπη θεσμοθετήθηκε μια τεράστια περιοχή οικονομικής αλληλεξάρτησης και διαρκούς ειρήνης. Ευτυχώς, η σκληρή αντιπαλότητα μεταξύ του σοβιετικού μπλοκ και της ανεπτυγμένης Δύσης διατηρήθηκε σε επίπεδα αμοιβαίας αποτροπής και Ψυχρού Πολέμου, με δεδομένο το μακάβριο φάσμα ενός παγκόσμιου πυρηνικού ολοκαυτώματος. Απλά είχαμε μια σχέση ένοπλης ειρήνης με δίδυμο την αμοιβαία καχυποψία! Τέλος, ξέσπασαν στον λεγόμενο Τρίτο Κόσμο οι απελευθερωτικοί πόλεμοι στις πρώην αποικίες (π.χ., στην Αλγερία και το Κονγκό), οι διαφυλετικές αντιπαλότητες στο εσωτερικό των μετααποικιακών κρατών (π.χ. Ρουάντα και Μπουρούντι) και φυσικά οι φονικές μονομερείς επεμβάσεις των υπερδυνάμεων στις σφαίρες επιρροής τους (π.χ., των ΗΠΑ στην Κορέα, Βιετνάμ, Ιράκ και Αφγανιστάν και της Σοβιετικής Ενωσης/Ρωσίας στην Ανατολική Γερμανία, Ουγγαρία, Αφγανιστάν και -στις μέρες μας- στην Ουκρανία).

Ο ρόλος των μυστικών υπηρεσιών αναβαθμίστηκε διεθνώς μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Ταυτόχρονα, με τη γεωμετρική αύξηση τρομοκρατικών δραστηριοτήτων (ιδίως κατόπιν της καταστροφικής επίθεσης της Αλ Κάιντα στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης και στο Πεντάγωνο της Ουάσιγκτον) η αναβάθμιση έλαβε διαστάσεις χιονοστιβάδας. Ενδεικτικά, τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν μείωση των καθαρά στρατιωτικών αμυντικών δαπανών όλων των μεγάλων δυνάμεων, με την εξαίρεση της Κίνας η οποία προσπαθεί συστηματικά να κλείσει την απόσταση που τη χωρίζει από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αντιθέτως, παρατηρείται ραγδαία αύξηση δαπανών σε τεχνολογικούς τομείς παρακολούθησης συνομιλιών καθώς και άλλων κρατικών κινήσεων και δραστηριοτήτων που δεν περιορίζονται μόνο στον στρατιωτικό τομέα, καθώς ο οικονομικός ανταγωνισμός κυριαρχεί πλέον σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία.

Οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τις δραστηριότητες ομόλογων υπηρεσιών όπως αυτές των ΗΠΑ, Κίνας, Ρωσίας, Βρετανίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Ινδίας, Βραζιλίας κ.ά. Είναι επομένως αναγκασμένες να επικεντρώνονται σε θέματα άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος, με έμφαση στη συνεχιζόμενη τουρκική αναθεωρητική πρόκληση στο Αιγαίο και την Κύπρο, καθώς και στις εξελίξεις βορείως των συνόρων μας (π.χ., στα τεκταινόμενα στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας). Επιπροσθέτως, οι μετακινήσεις μεταναστών από χώρες που φλέγονται στη Μέση Ανατολή και στις ακτές της Βόρειας Αφρικής αποτελούν μια κορυφαία προτεραιότητα των σκιτσογράφων της στρατηγικής μας κατατομής. Και στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η συνεργασία (στους τομείς της πληροφόρησης και της αντικατασκοπίας) με τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και την Ευρωζώνη είναι πέρα από απαραίτητη.

Ξαναγυρίζοντας στον Παύλο Αποστολίδη, μπορούμε να κλείσουμε τη στήλη με την τελευταία παράγραφο του άκρως επίκαιρου βιβλίου του (σελ. 312): «Σήμερα, σημαντική προτεραιότητα για την ΕΥΠ θα έπρεπε ν’ αποτελεί η προστασία των κρατικών επικοινωνιών, μετά τις συνταρακτικές αποκαλύψεις του τεχνικού της αμερικανικής υπηρεσίας NSA Edward Snowden σχετικά με την τεχνολογική πρόοδο που έχει σημειώσει η πρώην υπηρεσία του και η αντίστοιχη βρετανική GCHQ στις μαζικές υποκλοπές επικοινωνιών και στην πρόσβαση στα προσωπικά στοιχεία που αποθηκεύουν οι εταιρείες του Διαδικτύου. Η πρόκληση είναι μεγάλη και απαιτεί ευρύτερη συνεργασία με άλλες υπηρεσίες που έχουν τεχνογνωσία στον τομέα αυτό. Εκτός αν υιοθετήσουμε τη θέση ότι δεν έχουμε τίποτε να κρύψουμε!».

* Ο κ. Θεόδωρος Κουλουμπής είναι ομότιμος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του τιμητικού συμβουλίου του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση