Οι «νέες» διενέξεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας

Γράφει ο Κώστας Μελάς

Οι αμερικανορωσικές σχέσεις φαίνεται ότι έχουν εισέλθει σε μια νέα φάση «διενέξεων» την τελευταία περίοδο θυμίζοντας, υπό μιαν έννοια, εποχές ψυχρού πολέμου. Ήρθαν στην επιφάνεια με το προσωρινό πολιτικό άσυλο το οποίο χορήγησε η Ρωσία στον Edward Snowden ο οποίος ως γνωστόν δημοσιοποίησε στοιχεία σχετικά με ότι η Εθνική Υπηρεσία των ΗΠΑ (NSA) παρακολουθούσε συστηματικά όλους, εχθρούς και φίλους χωρίς διαφοροποιήσεις. Ακολούθησαν σειρά δηλώσεων του Αμερικανού Προέδρου ενάντια στο νόμο που ψήφισε ο Πούτιν σχετικά με τους ομοφυλόφιλους και άλλα συναφή τα οποία επαναφέρουν κατά κάποιο τρόπο την πολιτική των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» των περασμένων δεκαετιών στο προσκήνιο ως κύρια μορφή άσκησης διεθνούς πολιτικής των ΗΠΑ εναντίων της Ρωσίας. Πρόκειται όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας για εκλογίκευση και ηθικοκανονιστική διάσταση της πολιτικής ισχύος που επιχειρείται από τις ΗΠΑ. Είναι γνωστό ότι βασικός βραχίονας της ηγεμονίας των ΗΠΑ είναι το ΝΑΤΟ. Πολλές κινήσεις στρατηγικής σημασίας γίνονται μέσω της συμμαχίας και με την κάλυψη της.

Από τις αρχές του 21ου αιώνα, το ΝΑΤΟ προωθείται συστηματικά προς τα νότια και νοτιοανατολικά, δηλαδή προς την αραβική Μέση Ανατολή και τις περιοχές της Κασπίας Θάλασσας, προσπαθώντας να εδραιώσει την παρουσία του στις πιο ευαίσθητες –από πλευρά ενεργειακών πόρων και γεωπολιτικών ισορροπιών– περιοχές του πλανήτη. Σταδιακά η περιοχή της Κασπίας Θάλασσας αναδεικνύεται σε μια από τις πιο εύφλεκτες περιοχές του κόσμου, ενώ η εμπλοκή του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ τη συνδέει αναπόσπαστα με την ήδη χειμαζόμενη από τους πολέμους περιοχή της Μέσης Ανατολής. Η εμπλοκή του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ έχει ως αποτέλεσμα τέσσερα κράτη γύρω από την Κασπία –Αζερμπαϊτζάν, Καζαχστάν, Ρωσία και Τουρκμενιστάν που ανήκουν στο πρόγραμμα Partnership for Peace (PfP) του ΝΑΤΟ, αλλά και το Ιράν– να βρίσκονται σε επιφυλακή. Την τελευταία δεκαετία ο αριθμός των πολεμικών πλοίων στην Κασπία έχει διπλασιαστεί, ενώ οι παράλιες υποδομές ενισχύονται με ταχύ ρυθμό. (Χώρες του PfP είναι επίσης οι Αρμενία, Λευκορωσία, Γεωργία, Κυργιζία, Μολδαβία, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, Ουκρανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, FYROM, Μαυροβούνιο, Σερβία, Αυστρία, Ιρλανδία, Φινλανδία, Μάλτα, Σουηδία, Ελβετία).

Σε ευρύτερη κλίμακα, η ουσιαστική εμπλοκή του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ στις δύο αυτές περιοχές προκαλεί την αμυντική στρατηγική αντίδραση της Κίνας και της Ρωσίας, που γεωπολιτικά θεωρούν τις δύο αυτές περιοχές, αλλά την Κασπία ιδιαίτερα, ως περιοχή επιρροής τους. Από αυτό προκύπτουν και ο αυξανόμενος διμερής συντονισμός των δύο κρατών καθώς και οι όλο και πιο στενές σχέσεις με το Ιράν, που είναι ο περιφερειακός μεγάλος παίκτης που έχουν βάλει στο στόχαστρο το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ.

Έχει ενδιαφέρον όσα αναφέρονται στο πρόγραμμα της συμμαχίας ΝΑΤΟ, της 8ης Αυγούστου 2013. Αυτό προβλέπει «πιο απαιτητικές και συχνές στρατιωτικές ασκήσεις» στα πλευρά της Ρωσίας. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες από 25 Αυγούστου έως 5 Σεπτεμβρίου καταδρομικά ΝΑΤΟ διπλής ικανότητας, συμβατικής και πυρηνικής συμμετείχαν στην άσκηση «Brilliant Arrow» της αεροπορικής διοίκησης της Συμμαχίας η οποία διεξήχθη στη Νορβηγία. Το Νοέμβριο έχει προγραμματισθεί η διεξαγωγή της αεροπορικής άσκησης «Steadfast Jazz» στην Πολωνία, Λιθουανία και Λεττονία στα σύνορα δηλαδή της Ρωσίας. Τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο έχει προγραμματισθεί η ναυτική άσκηση «Brilliant Mariner» με συμμετοχή μεγάλου αριθμού πολεμικών σκαφών της συμμαχίας στην περιοχή της Βόρειας και της Βαλτικής θάλασσας. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι τον Ιούλιο πραγματοποιήθηκε ναυτική άσκηση στη Μαύρη θάλασσα, «Sea Breeze 2013», με συμμετοχή πολεμικών πλοίων από δέκα έτη. Επίσης υπάρχει απόφαση των ΗΠΑ να τοποθετήσουν στη νήσο Guam του Δυτικού Ειρηνικού μια συστοιχία πυραύλων. Βεβαίως εξακολουθούν να επιθυμούν την τοποθέτηση της «αντιπυραυλικής ασπίδας» στην ανατολική Ευρώπη ώστε να έχουν την απόλυτη δυνατότητα για το λεγόμενο πρώτο χτύπημα χωρίς ανταπάντηση.

Παρατηρούμε λοιπόν ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ αυξάνουν συνεχώς την στρατιωτική πίεση στην Ρωσία η οποία με τη σειρά της δεν μένει μόνο σε μια «αντιαμερικανική ρητορική» όπως υποστηρίζει ο πρόεδρος Ομπάμα. Τα ρωσικό ανώτερο στρατηγείο ανακοίνωσε την κατασκευή ενός νέου πυραύλου 100 τόνων «το οποίο είναι ικανό να διαπεράσει οποιαδήποτε αντιπυραυλική ασπίδα». Επίσης ανακοίνωσε ότι εντός του 2013 θα προβεί σε 16 δοκιμές διαφορετικών πυραυλικών συστημάτων διηπειρωτικής εμβέλειας. Ακόμη βρίσκεται υπό κατασκευή το πρώτο πυρηνικό υποβρύχιο, νέου τύπου Borey, μήκους 170 μέτρων, με δυνατότητα βύθισης 450 μέτρων οπλισμένο με 16 πυραύλους Bulava με ακτίνα επιχειρησιακής δράσης 9000 χιλιόμετρα, με 10 πολλαπλές ανεξάρτητες πυρηνικές κεφαλές και με δυνατότητα αποφυγής των αντιπάλων πυραύλων. Πρόκειται για το πρώτο από τα οκτώ υποβρύχια του ίδιου τύπου που θα παραλάβει το ρωσικό ναυτικό μέχρι το 2020 μαζί με 16 υποβρύχια πολλαπλών ρόλων και 54 σκάφη επιφανείας.

Οι παραπάνω εξελίξεις δείχνουν πως εξελίσσεται η πραγματικότητα και εύλογα δημιουργούν ανησυχίες. Όμως οι παραπάνω εξελίξεις δεν σηματοδοτούν μια αποσαφήνιση του τρόπου που οι ΗΠΑ αντιλαμβάνονται τις σχέσεις τους με την Ρωσία.Η αμερικανική εξωτερική πολιτική δεν φαίνεται να έχει αποκρυσταλλωμένη άποψη για το πως πρέπει να αντιμετωπίσει τη Ρωσία. Επιθυμεί να την αποκλείσει και να την περιορίσει στα σύνορά της; Επιθυμεί να υποσκάψει την υπόσταση του «κράτους με τα αφύσικα σύνορα;». Ή μήπως την έχει αποδεχθεί ως ένα συζητητή επιπέδου μεγάλης δύναμης; Η έλλειψη αποσαφήνισης, δείγμα ίσως ευρύτερων αλλαγών στην παγκόσμια κατανομή ισχύος, αυξάνει τη ρευστότητα και την εντροπία του συστήματος.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση