Η Μόσχα στο δρόμο προς τα Βαλκάνια

Του Ίγκορ Γρέκοφ 

Πιο στενοί γίνονται οι δεσμοί ανάμεσα σε Μόσχα και Βελιγράδι. Αυτό επιβεβαιώνουν τα αποτελέσματα της πολυσυζητημένης επίσκεψης της σερβικής κυβερνητικής αντιπροσωπείας στη Μόσχα στις 11-13 Απριλίου, οπότε στη Σερβία αποδόθηκε το στάτους του παρατηρητή στον αμυντικό Οργανισμό Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας.

Η πρώτη, έστω μικρή, επιτυχία της Ρωσίας και των συμμάχων της στην προώθηση των γεωπολιτικών τους συμφερόντων στη Βαλκανική, εκτιμάται ότι είναι η απόδοση στη Σερβία της ιδιότητας του παρατηρητή του Οργανισμού του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (ΟΣΣΑ). Ο Οργανισμός αποτελείται από μια ομάδα πρώην σοβιετικών Δημοκρατιών, οι οποίες προτίμησαν τις παραδοσιακές συμμαχικές σχέσεις με τη Ρωσία, από την πρόσδεση στους ευρωατλαντικούς θεσμούς.

Το κύρος του ΟΣΣΑ δεν είναι για την ώρα υψηλό διεθνώς, όπως συμβαίνει και με τις άλλες ενώσεις υπό την αιγίδα της Ρωσίας στον χώρο της πρώην ΕΣΣΔ. Το ΝΑΤΟ από τις αρχές της δεκαετίας του ΄90 εργάστηκε με ιδιαίτερη σχολαστικότητα και επιτυχία προς Ανατολάς, προσελκύοντας στο δικό του άρμα πρώην συμμάχους της Ρωσίας στο «σοσιαλιστικό στρατόπεδο» και πρώην σοβιετικά κράτη. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα σημειώθηκαν στον ΟΣΣΑ ορισμένες αλλαγές, ενώ παράλληλα τέθηκαν κάποιοι νέοι γεωπολιτικοί στόχοι, γεγονός που άλλαξε λίγο την κατάσταση. Να σημειωθεί πως έως τώρα, ο ΟΣΣΑ προσπαθούσε να προβάλλει την εικόνα του Οργανισμού που έχει μεγάλες φιλοδοξίες εκτός μετασοβιετικού χώρου.

Στρατηγική συνεργασία

Οι συζητήσεις για τη χορήγηση στη Σερβία του καθεστώτος παρατηρητή στον ΟΣΣΑ διαρκούν αρκετά χρόνια, και οι δυο πλευρές μάλλον τις εξελάμβαναν ως φιλική συζήτηση, και δεν αντιμετώπιζαν τη συγκεκριμένη ιδέα με τη δέουσα σοβαρότητα. Η Σερβία μάλιστα, είχε εξαγγείλει από το 2007 τη στρατιωτική της ουδετερότητα απέναντι σε όλους τους Οργανισμούς και τις Συμμαχίες, παρόλο που η δυνατότητα μια στενής συνεργασίας με το ΝΑΤΟ υπήρχε στην ατζέντα της από το 2000.

Το περασμένο Φθινόπωρο όμως, στη διάρκεια της επίσκεψης του προέδρου του ανώτατου συμβουλίου της «Ενιαίας Ρωσίας», Μπορίς Γκριζλόφ, στο Βελιγράδι, ελέχθη ότι η Μόσχα αποσκοπεί στη δημιουργία μια στρατηγικής συνεργασίας με τη Σερβία.

Ο κ.Γκριζλόφ, είχε αναφέρει τότε πως «το πρώτο βήμα έγινε, με την πρόσκληση προς τη Σερβία να αποδεχθεί την ιδιότητα του παρατηρητή στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του ΟΣΣΑ». Ωστόσο, το Βελιγράδι, δεν είχε σχολιάσει την ανακοίνωση. Μετά την επίσκεψή του στη Σερβία, το Νοέμβριο του 2012, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός, Ντμίτρι Ρογκόζιν, είπε ότι το Βελιγράδι ενδιαφέρεται πραγματικά για την πρόταση της Μόσχας. Και ύστερα από έξι μήνες, εκπρόσωποι της σερβικής Βουλής βρέθηκαν στην Αγία Πετρούπολη στη συνεδρίαση της ΚΣ του ΟΣΣΑ.

Σε σχόλιό του στην εφημερίδα Nezavisimaya, ο γενικός γραμματέας του ΟΣΣΑ, Νικολάι Μπορντιούζι ανέφερε ότι είναι νωρίς ακόμη να μιλήσει κανείς για την προοπτική πλήρους ένταξης της Σερβίας στον Οργανισμό. Όπως είπε, «το θέμα αυτό δεν συζητήθηκε με τη σερβική ηγεσία», και τόνισε, ότι η Σερβία θα λάβει την ιδιότητα του παρατηρητή μόνο στα πλαίσια της δραστηριότητας των νομοθετικών οργάνων του ΟΣΣΑ και όχι στον ίδιο τον Οργανισμό. Ο Μπορντιούζι επεσήμανε ότι «το καθεστώς του παρατηρητή στον ΟΣΣΑ σημαίνει μια ουσιαστική συμμετοχή της χώρας στη δραστηριότητά του». Σύμφωνα με τον ίδιο, για ένα «η καθιέρωση νέων δεσμών των χωρών μελών της Συλλογικής Ασφάλειας με κράτη εκτός των ορίων του πρώην σοβιετικού χώρου, αποτελεί σημαντικό διεθνές γεγονός, αφού διευρύνει τα όρια του ΟΣΣΑ και ενισχύει το κύρος του».

Ρωσικές βάσεις στα Βαλκάνια;

Ο υποστράτηγος ε.α. και γνωστός αμυντικός αναλυτής, Λεονίντ Ιβασόφ, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Nezavisimaya, εμφανίστηκε αισιόδοξος για την προσέγγιση Σερβίας-ΟΣΣΑ και χαρακτήρισε την ιδιότητα του παρατηρητή για τη Σερβία ως «πρώτο βήμα», μετά από το οποίο θα ακολουθήσει η πλήρης ένταξη. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε την παρουσία στη χώρα ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΣΣΑ, καθώς και στρατιωτική βοήθεια με ευνοϊκούς όρους, όπως προβλέπεται από το καταστατικό του Οργανισμού. Ο Ιβασόφ θεωρεί ότι θα ήταν επίσης θετικό να καθιερώσουν θεσμικές επαφές οι Ενοπλες Δυνάμεις των δύο πλευρών. Κάτι, που θα ενίσχυε την αμυντική ικανότητα της Σερβίας.

Ένας άλλος ειδικός της εφημερίδας, ο λοχαγός Α΄ τάξεως Κονσταντίν Σιβκόφ, δεν απέκλεισε και την εγκατάσταση ρώσων στρατιωτικών και οπλικών συστημάτων στη Σερβία (αεροπορικές μονάδες, φορητοί βαλλιστικοί πύραυλοι Iskander κλπ), γεγονός που θα ενίσχυε σημαντικά τη θέση του Βελιγραδίου στην περιοχή. Ο Σιβκόφ θεωρεί επίσης ότι η πιθανή ρωσική παρουσία στη Σερβία θα μπορούσε να αποτελέσει μια από τις ασύμμετρες απαντήσεις στην εγκατάσταση των συστημάτων της αντιπυραυλικής άμυνας των ΗΠΑ στην Ευρώπη, η οποία απασχολεί τη ρωσική ηγεσία εδώ και αρκετά χρόνια.

Θαρραλέο βήμα

Από την πλευρά του, ο αναλυτής της RBTH, ιστορικός και ειδικός σε θέματα Βαλκανίων Μιχαήλ Βαστσένκο, πιστεύει ότι η συγκατάθεση της σερβικής ηγεσίας στην πρόταση της Μόσχας, την οποία αποκαλεί «πολύ θαρραλέο βήμα», αποτελεί αναμφίβολα μια πρόοδο, δεδομένου του φιλοδυτικού γεωπολιτικού προσανατολισμού της Σερβίας τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, επισημαίνει, ότι «μια πιθανή άρνηση της Σερβίας για την ιδιότητα του παρατηρητή του ΟΣΣΑ θα γεννούσε πολλά προβλήματα στις σχέσεις Ρωσίας και Σερβίας, οι οποίες σήμερα βρίσκονται σε ανοδικό επίπεδο».

Σε κάθε περίπτωση, ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας, Σεργκέι Σοϊγκού, έκανε σαφές ότι «η ρωσική στρατιωτική αντιπροσωπεία είναι ήδη έτοιμη να υπογράψει στο προσεχές μέλλον τη σχετική συμφωνία στο Βελιγράδι μεταξύ των υπουργείων Άμυνας Ρωσίας και Σερβίας». Πρόσθεσε επίσης, ότι «τον Μάιο το υπουργείο Άμυνας αναμένει την επίσκεψη του επικεφαλής των σερβικών Ενόπλων Δυνάμεων, αντιστράτηγου Λιούμπισα Ντίκοβιτς». Υπενθυμίζουμε ότι είναι γνωστή η συμπάθεια του Σεργκέι Σοϊγκού προς τη Σερβία και ο ίδιος έχει επικρίνει επανειλημμένα την πολιτική του ΝΑΤΟ και της ΕΕ όσον αφορά τη χώρα αυτή. Επίσης, είχε συμμετάσχει προσωπικά στη δημιουργία του Σερβο-ρωσικού Κέντρου Ανθρωπιστικών Μελετών στη Νις.

Οι νέες προσεγγίσεις που αναπτύσσουν στον τομέα της διμερούς συνεργασίας οι ηγεσίες της Ρωσίας και της Σερβίας, δίνουν ασφαλώς ελπίδες για την αναβάθμιση των αμοιβαίων σχέσεων. Πάντως, για να γίνουν όλα αυτά, θα πρέπει και οι δύο να τηρήσουν με συνέπεια την γραμμή που έχει χαραχτεί.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση