Αυτοί οι οικονομολόγοι είναι επικίνδυνοι... πολύ επικίνδυνοι

Της Ζέζας Ζήκου

Τόσο πολλά… λάθη μαζεμένα, την ίδια χρονική συγκυρία, για το ίδιο θέμα, από τόσο έμπειρους ακαδημαϊκούς; Μήπως η… θεωρία του λάθους είναι για αφελείς. Λίγο μετά τον λάθος «πολλαπλασιαστή» του ΔΝΤ, που υπήρξε μοιραίος για τη χώρα μας, ήρθε η νέα αποκάλυψη: τα λάθη Ρόγκοφ - Ράινχαρτ. Αμφισβητούνται οι πιο εμπεριστατωμένες έρευνες, από ένα λάθος στο Excel! Οργή και ειρωνεία ξεχειλίζουν σε όλα τα socialmedia και τις κορυφαίες εφημερίδες (από τους Financial Times, Washington Post κ.λπ.). «Θάνατος με ένα Excel» είναι το σχόλιο του νεοκεϊνσιανού νομπελίστα Πολ Κρούγκμαν στους New York Times.

Εναντι της διεθνούς κατακραυγής, το δίδυμο των θεωρητικών της νεοφιλελεύθερης «ορθοδοξίας» και της στυγερής λιτότητας αναγκάστηκε για πρώτη φορά να απαντήσει, ύστερα από μήνες άρνησης παραδοχής του οιουδήποτε σφάλματος. Και η τελευταία αναφορά τα λέει όλα. Ενα λάθος, μια αδεξιότητα βούλιαξε τους λαούς στην απόγνωση; Τόσο αίμα και δάκρυα για τα εξωφρενικά λάθη ορισμένων χαρτογιακάδων που πέρασαν από το ΔΝΤ και μετά χρίστηκαν οικονομολόγοι του Χάρβαρντ; Οι λανθασμένες προσεγγίσεις Ρόγκοφ - Ράινχαρτ κάνουν τη mainstream ακαδημαϊκή οικονομική κοινότητα να τρίζει, από την Οξφόρδη έως το Χάρβαρντ. Οι οικονομολόγοι Κένεθ Ρόγκοφ και Κάρμεν Ράινχαρτ το 2010 και μετά διάφορες μελέτες του ΔΝΤ βρήκαν ότι, ενώ σε μια χώρα με χαμηλό χρέος τα ελλείμματα μπορεί να βοηθήσουν την ανάκαμψη, γίνονται επιζήμια αν το χρέος ξεπεράσει το 90% του ΑΕΠ. Δηλαδή στις χώρες με λόγο χρέους προς ΑΕΠ που υπερβαίνει το 90%, το ποσοστό ανάπτυξης είναι αρνητικό (-0,1%) ενώ εάν γινόταν σωστά ο υπολογισμός, θα φαινόταν πως στην πραγματικότητα το μέσο ποσοστό ανάπτυξης των χωρών αυτών ήταν 2,2%.

Κορυφαία στελέχη του ΔΝΤ, που το 2010 είχαν λόγο στη δημιουργία της θανατηφόρας συνταγής, κορυφαίοι καθηγητές σήμερα, ομολογούν τα λάθη που έκαναν και τους εκτός πραγματικότητας υπολογισμούς. Οι δύο οικονομολόγοι για λογαριασμό του ΔΝΤ εκπόνησαν το 2010 τη διαβόητη πλέον μελέτη τους για τα αποτελέσματα των πολιτικών λιτότητας. Πολλοί οικονομολόγοι έκαναν λόγο για σφάλματα στη θεωρία τους, ιδίως ο Πολ Κρούγκμαν ο οποίος επί μήνες στη στήλη του στους New York Times αναφερόταν στο «φιάσκο των Ρόγκοφ - Ράινχαρτ».

Σε μια μελέτη που δόθηκε στη δημοσιότητα στις αρχές της εβδομάδας που πέρασε, τρεις ερευνητές του Πανεπιστήμιου της Μασαχουσέτης εξηγούν πώς προέκυψαν τα βασικά λάθη. Οι Τόμας Χέρντον, Μάικλ Ας και Ρόμπερτ Πόλιν ανέφεραν στη μελέτη τους, στο πλαίσιο της οποίας ζήτησαν –και έλαβαν– από τους Ράινχαρτ και Ρόγκοφ το λογιστικό φύλλο και τα δεδομένα που χρησιμοποίησαν, ότι υπήρξαν σφάλματα, παραλείψεις και αποκλεισμοί που οδήγησαν σε στρεβλά αποτελέσματα.

Προφανώς και δεν είναι τυχαίος ο Κένεθ Ρόγκοφ. Ηταν επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου κατά τη χρεοκοπία της Αργεντινής. Μαζί με την καθηγήτρια Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, Κάρμεν Ράινχαρτ έγραψαν το βιβλίο με τίτλο «Τhis Τime is Different: Eight Centuries of Financial Folly» («Αυτή τη φορά είναι αλλιώς - 800 χρόνια χρηματοοικονομικά λάθη») και έγιναν φίρμες. Στο βιβλίο περιγράφονται όλες οι κρίσεις χρέους από το 1820 έως το 2010 κι έτσι ο Ρόγκοφ έγινε μια «αυθεντία» στις κρίσεις χρέους. Δυστυχώς, για εμάς και τους άλλους λαούς, ο καθηγητής Ρόγκοφ διέκοψε το σκάκι (αλλά διατηρεί τον τίτλο του international grandmaster) όταν αντιλήφθηκε ότι το σκάκι είναι τόσο εθιστικό που τον εμπόδιζε να εντρυφήσει βαθύτερα στη νεοφιλελεύθερη «ορθοδοξία». Και σχεδόν επισκίασε, πρόσκαιρα όμως, το mainstream των οικονομολόγων, όπως τους νομπελίστες Πολ Κρούγκμαν του Princeton University και Τζότζεφ Στίγκλιτζ του Columbia University ή τον Τζέιμς Γκαλμπρέιθ του University of Texas, μεταξύ άλλων. Να θυμίσω πως η αποκάλυψη, ή μάλλον η παραδοχή για τον λάθος «πολλαπλασιαστή», ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο άρα και η Ευρωπαϊκή Eνωση, που ακολουθούσε τυφλά τη μέθοδό του, έσφαλαν στον τρόπο υπολογισμού των επιπτώσεων του Μνημονίου επί της ελληνικής οικονομίας, αντιμετωπίστηκε με τον καγχασμό που της άξιζε.

Ομως, σιγά σιγά αρχίζουν να αποκαλύπτονται. Το ΔΝΤ ομολόγησε ότι δεν είχε εκτιμήσει σοβαρά τις επιπτώσεις της λιτότητας στην ύφεση. Αυτό το λάθος ούτε μαθητευόμενος οικονομολόγος δεν θα το έκανε. Αδυνατούμε να το κατανοήσουμε. Αν διέπραξαν τέτοιο σφάλμα, οι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι.

Αλλά τις επιπτώσεις αυτού του «λάθους» η Ελλάδα τις πληρώνει με ανεργία της τάξεως του 30%, κατεστραμμένη οικονομία, διαλυμένη κοινωνία και ζοφερές προοπτικές. Το εξοργιστικό σε αυτή την υπόθεση είναι ότι αυτή η τραγωδία ήταν περιττή. Πριν από μισόν αιώνα, οποιοσδήποτε οικονομολόγος –ή οποιοσδήποτε φοιτητής Οικονομικών είχε διαβάσει το εγχειρίδιο του Πολ Σάμιουελσον «Οικονομικά»– θα μπορούσε να μας πει ότι η λιτότητα εν όψει ύφεσης είναι πολύ κακή ιδέα. Πάντως, είναι υποχρέωση της κυβέρνησης και της χώρας, στο όνομα αυτών που τρία χρόνια τώρα δεινοπαθούν από την κρίση, να αποκαλύψει την πλήρη αλήθεια. Πώς και γιατί οδηγηθήκαμε στο Μνημόνιο και να τιμωρήσει τους Παπανδρέου/Παπακωνσταντίνου. Η αλήθεια θα είναι λυτρωτική και θα ενισχύει τη χώρα. Δεν θα τη βλάψει. Η κυβέρνηση, από την υποχρέωση αυτή, δεν έχει το ηθικό δικαίωμα να παραιτηθεί… Στο όνομα οποιασδήποτε πολιτικής σκοπιμότητας. Αποτελεί, άλλωστε, ρητή προεκλογική δέσμευση του Σαμαρά. «Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές». Αποτελεί παρακαταθήκη του εθνικού μας ποιητή.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση