Κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική όποτε το θυμηθούν

Πριν από περίπου δέκα χρόνια και ενώ η διεύρυνση της Ε.Ε. βρισκόταν προ των πυλών, διεξαγόταν έντονος διάλογος για την ευρωπαϊκή κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, συζήτηση η οποία συνεχίστηκε και μετά τη διεύρυνση, χωρίς να καταλήξει σε κάποιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Ούτε και θα μπορούσε καθώς η εκτίμηση ότι τα εθνικά συμφέροντα είναι πολύ ισχυρά για να υποταχθούν σε μια κοινή εξωτερική πολιτική αποδείχθηκε σωστή.

Τώρα, μία δεκαετία αργότερα και ενώ εδώ και μία τριετία η ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την εξωτερική πολιτική είναι η Βρετανή βαρόνη Κάθριν Άστον, τα κράτη συνεχίζουν να κάνουν αυτό που είναι φυσιολογικό: να προτάσσουν τα εθνικά τους συμφέροντα και υπό αυτό το πρίσμα να τοποθετούνται αναλόγως σε ευρωπαϊκό επίπεδο όταν η Ε.Ε. καλείται να πάρει θέση σε διάφορα ζητήματα.

Καθώς ο μεσογειακός περίγυρος από τη Βόρειο Αφρική ως τη Μέση Ανατολή διαλύεται από την Αραβική Άνοιξη, η Ε.Ε., χωρίς να είναι ακριβώς απούσα, δεν έχει διπλωματική παρέμβαση ανάλογη της οικονομικής ισχύος της ούτε και του διακυβεύματος που την αφορά. Ειρήσθω εν παρόδω, οι επιφυλάξεις για το πρόσωπο της Κάθριν Αστον, τόσο για τις δυνατότητές της αλλά και για το κατά πόσο το γεγονός ότι είναι Βρετανίδα θα αντανακλούσε στον τρόπο άσκησης της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής, επιβεβαιώθηκαν. Το δεύτερο δεν είναι διόλου περίεργο. Η Βρετανία, έπειτα από χρόνια λειτουργίας της ως τροχοπέδη στη διαδικασία ευρωπαϊκής ενοποίησης, τώρα βρίσκεται με το ένα πόδι έξω από την Ε.Ε., σύντομα θα βρίσκεται και με τα δύο, εκτιμούν διπλωματικοί παρατηρητές.

«Η Βρετανία δεν συζητά πλέον για το αν θα φύγει, αλλά για το πότε θα φύγει. Επί πολλά χρόνια οι Βρετανοί συντόνιζαν καταστάσεις στο εσωτερικό της Ε.Ε. κάνοντας lobbying συνήθως για να δημιουργήσουν προβλήματα, σήμερα δεν μπορούν να συντονίσουν ούτε τον εαυτό τους», λένε πηγές από τις Βρυξέλλες που προεξοφλούν «BR-EXIT» από την Ε.Ε. και παραμονή της Βρετανίας μόνο στην τελωνειακή ένωση. Η γηραιά Αλβιώνα αποτελεί κραυγαλέα περίπτωση σε ό,τι αφορά την ιεράρχηση του εθνικού συμφέροντος έναντι της ευρωπαϊκής προοπτικής, γι’ αυτό και ποτέ δεν αποδέχτηκε την Ε.Ε., υπάρχουν όμως και άλλοι οι οποίοι προτάσσουν την εθνική οπτική με εξίσου κραυγαλέο τρόπο, μόνο που το κάνουν εντός της Ε.Ε.

Οι Γερμανοί προσπαθούν, και επιτυγχάνουν, να προσαρμόσουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα σε κάθε επίπεδο, θεσμικό, πολιτικό, οικονομικό, στο εθνικό τους συμφέρον. Βεβαίως, κοντεύουν να κατεδαφίσουν την Ευρώπη αλλά οι ίδιοι δεν το βλέπουν έτσι. Η Ευρώπη έχει νόημα γι’ αυτούς στο βαθμό που εξυπηρετεί τα γερμανικά συμφέροντα.

Δεν έχουν τέλος οι αποκλίσεις και οι αντιφάσεις στο ζήτημα της Συρίας

Η Συρία είναι ένα παράδειγμα πεδίου όπου οι αποκλίσεις, οι συγκλίσεις και οι αντιφάσεις της Ε.Ε. φαίνονται σε σημαντικό βαθμό διότι εμπλέκονται και άλλοι διεθνείς παίκτες και παράγοντες. Η Ε.Ε., σε γενικές γραμμές, έχει ταχθεί υπέρ της ανατροπής του καθεστώτος του Άσαντ, στην πορεία όμως μετριάστηκε ο… ενθουσιασμός της για τους εξεγερμένους όταν αντελήφθη ότι τις τάξεις του SNC (Syrian National Council) έχουν πυκνώσει μαχητές της Αλ Κάιντα, διάφοροι άλλοι μισθοφόροι, κυρίως σκληροί ισλαμιστές, και εν γένει στοιχεία που δεν χαρακτηρίζονται ακριβώς ως… φιλοδυτικά. Το ίδιο αντελήφθησαν και οι Αμερικανοί οι οποίοι πήραν αποστάσεις, εμμένοντας όμως στην απομάκρυνση του Άσαντ. Η Τουρκία, η οποία αισθάνεται, και ορθώς, ότι κινδυνεύει από την ανάδυση ενός νέου κουρδικού μορφώματος, μετά το Ιρακινό Κουρδιστάν αυτή τη φορά στη Συρία, επιδιώκει την εμπλοκή του ΝΑΤΟ σε μια στρατιωτική επιχείρηση για την ανατροπή του σημερινού καθεστώτος. Η ίδια βρίσκεται στο όριο ενός πολέμου σε πλήρη κλίμακα. Η Ε.Ε. δεν έχει ενιαία στάση ως προς την ανοιχτή στρατιωτική εμπλοκή.

«Η γαλλογερμανική συνεργασία στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας είναι θεμελιώδης για να υπάρξει πρόοδος στην ανοικοδόμηση μιας ισχυρής Ευρώπης, ικανής να διαδραματίσει ένα ρόλο στη σταθεροποίηση των στρατηγικών ζωνών για τα ευρωπαϊκά αμυντικά συμφέροντα», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών προ ημερών με το βλέμμα στραμμένο και στη Συρία. Οι Γερμανοί είναι επιφυλακτικοί για στρατιωτική δράση, για την οποία οι Ρώσοι έχουν προειδοποιήσει ότι δεν θα ανεχθούν. Η Μόσχα στηρίζει τον Άσαντ καθώς, μέσω του φιλικού προς αυτήν καθεστώτος του, οι Ρώσοι εξασφαλίζουν προβολή στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Γερμανία οικοδομεί στρατηγική συνεργασία με τη Ρωσία, στο πλαίσιο του «παλαιού» διαχρονικού γεωπολιτικού δόγματος των «χερσαίων δυνάμεων», έχοντας πάντα ανάγκη τις αστείρευτες ρωσικές πλουτοπαραγωγικές πηγές. Πριν από δέκα ημέρες εγκαινιάστηκε η δεύτερη γραμμή του αγωγού North Stream που μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στη Γερμανία μέσω της Βαλτικής Θάλασσας. Η πρώτη γραμμή είχε εγκαινιαστεί τον περασμένο Νοέμβριο.

Στο κονσόρτσιουμ συμμετέχουν η Gazprom (Ρωσία), η Wintershall, θυγατρική της BASF (Γερμανία), η EON Ruhrgas (Γερμανία), η N.V. Nederlandse Gasunie (Ολλανδία) και η GDF Suez (Γαλλία). Αυτά ενώ οι ΗΠΑ φρίττουν στην ιδέα της περαιτέρω ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία. Το ίδιο, βέβαια, και οι Βρετανοί. Στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Ε.Ε.-Ρωσίας προ ημερών, ενώ η συζήτηση, όπως λένε πηγές από τις Βρυξέλλες, εξελίχθηκε ομαλά, ο Βρετανός ΥΠΕΞ, μετά το πέρας της συνεδρίασης, μετέφερε αρνητικό κλίμα για τη στάση του Ρώσου ομολόγου του.

Η Γερμανίδα καγκελάριος Α. Μέρκελ επισκέφθηκε δύο φορές σ’ ένα χρόνο (!) το Πεκίνο προκειμένου να προωθήσει τα γερμανικά συμφέροντα, ο Γάλλος πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ, πραγματοποίησε περιοδεία στην Αφρική για να στηρίξει τις γαλλικές επιχειρήσεις. Τα εθνικά συμφέροντα παραμένουν προτεραιότητα έναντι της κοινής ευρωπαϊκής εξωτερικής οπτικής, γεγονός απολύτως λογικό. Τα συμφέροντα είναι «ευρωπαϊκά» όπου συμπίπτουν με τα εθνικά. Στο θέμα των πυρηνικών του Ιράν η ευρωπαϊκή θέση είναι κοινή διότι η απόκτηση πυρηνικών όπλων από την Τεχεράνη θα επηρεάσει τους πάντες και τα πάντα, αν όμως έρθει η ώρα της στρατιωτικής επέμβασης, το πιθανότερο είναι ότι τα πράγματα θα αλλάξουν.

Το Ιράν στο ζήτημα της Συρίας στηρίζει τον Άσαντ διότι, όπως και για τη Ρωσία, είναι το βασικό έρεισμά του στην περιοχή μαζί με τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο και τη Χαμάς στη Γάζα. Η Ε.Ε. είναι ο μεγαλύτερος οικονομικός δωρητής στην Παλαιστίνη, αλλά δεν έχει ανάλογη επιρροή διότι δεν έχει κοινή εξωτερική πολιτική. Η αλυσίδα είναι ατέλειωτη και με ανόμοιους κρίκους.

Χρήσιμα συμπεράσματα για τα ελληνικά  «ανοιχτά μέτωπα»

Από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι τα ελληνικά ζητήματα, όπου η χώρα μας, παρότι κράτος-μέλος της Ε.Ε. που θα έπρεπε να απολαμβάνει της κοινοτικής αλληλεγγύης στα ανοιχτά μέτωπά της, δίνει κάθε φορά μάχη χαρακωμάτων, όχι πάντα με επιτυχία, για να μην περάσουν οι θέσεις των Σκοπίων ή της Τουρκίας. Και αυτό, είναι αναμενόμενο, δεδομένων των αντικρουόμεων εθνικών συμφερόντων. Οσο και αν δεν μας ικανοποιεί, προσφέρεται πάντα για συμπεράσματα.

Λάμπρος Καλαρρύτης στον Τύπο της Κυριακής

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση