Το «μεγάλο παζάρι» της Ευρώπης άρχισε να καταρρέει...

Της Ζέζας Ζήκου

Οι Πολύ Σοβαροί Ανθρωποι της Ευρώπης συνεχίζουν να εμφανίζονται ολοένα και πιο γελοίοι. Ωστόσο, το παγκόσμιο «θρίλερ του ευρώ» με τη μετάδοση της κρίσης χρέους στην καρδιά της Ευρώπης και στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα καθιστά επιβεβλημένες νέες έκτακτες -αλλά γενναίες αυτή τη φορά- αποφάσεις για τη σταθεροποίηση της Ευρωζώνης. Από τις πρώτες ημέρες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπάθησαν να τετραγωνίσουν τον κύκλο, παρουσιάζοντας τη λαϊκή συναίνεση για την αποδοχή του ευρώ με την υπόσχεση της αλληλεγγύης με βάση ένα δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας σε εθνικό επίπεδο και την ισχυρή εισροή κεφαλαίων από τα πλούσια προς τα φτωχότερα κράτη.

Για μερικά χρόνια, αυτό λειτούργησε. Τώρα, όμως, φαίνεται πως το «μεγάλο παζάρι» άρχισε να καταρρέει. Ο δημόσιος διάλογος στις Βρυξέλλες, στο Βερολίνο, στο Παρίσι, σχεδόν παντού... είναι ζοφερός. Το θέμα του διαλόγου περιστρέφεται στο πώς θα αποφευχθεί η κατάρρευση του ευρώ ή ο «βαθμιαίος διαμελισμός» της Ευρωζώνης.

Οι ηγέτες της Ευρωζώνης πρέπει άμεσα να πάρουν τολμηρές αποφάσεις για να αποτρέψουν την καταστροφή. Η ενδεχόμενη κατάρρευση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος θα προκαλέσει παγκόσμια ύφεση μεγαλύτερη από αυτή του 2008-2009, χρεοκοπίες, λουκέτα τραπεζών, σπάσιμο της Ευρωζώνης στα δύο, ενώ θα απειλήσει ακόμα και την υπόσταση της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι πιθανότητες για μια ασφαλή έξοδο από τη διογκούμενη κρίση εξαντλούνται ραγδαία. Μέσα σ’ ένα περιβάλλον περιορισμένης ρευστότητας και αντιδημοφιλών μέτρων λιτότητας έχει τροφοδοτηθεί ένας φαύλος κύκλος ελλειμμάτων και όλο και μεγαλύτερης δυσαρέσκειας και απόγνωσης. Αν δεν δοθούν λύσεις, το ευρώ μπορεί να καταρρεύσει μέσα σε εβδομάδες. Μόνο η ΕΚΤ μπορεί να παράσχει μία λύση που θα ανακουφίσει άμεσα το πρόβλημα. Πρέπει να γίνει ο πιστωτής έσχατης ανάγκης, να μειώσει και άλλο τα επιτόκια και να εγκαινιάσει πολιτική πιστωτικής χαλάρωσης όπως έπραξε η αμερικανική Fed. Αναγκαίο είναι ακόμη να καθιερώσει ένα είδος ευρωομολόγου όπως αυτό που πρότεινε η Κομισιόν.

Η κρίση επέτεινε την απαισιοδοξία. Ανώτατοι «ευρωκράτες» προβάλλουν το επιχείρημα ότι η λαϊκή εμπιστοσύνη κλονίσθηκε από την αντίληψη ότι η κατάρρευση προήλθε στην ουσία από την κρίση του αγγλοσαξονικού καπιταλισμού. Μιλούν για έξαρση του οικονομικού εθνικισμού της Γερμανίας και για υποχώρηση του λαϊκού αισθήματος νομιμοποίησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των θεσμών της. Η Ε.Ε. δεν μπορεί να επιβιώνει πάντα κατ’ αυτόν τον τρόπο. Οι πολίτες της Ευρωζώνης θα πρέπει να πεισθούν ότι υπάρχει, επίσης, μια «κοινωνική διάσταση»... αλλιώς «χαθήκαμε».

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο οικονομικός εθνικισμός σε συνδυασμό με το νομοθετικό πλαίσιο της Ευρωζώνης αποτρέπει τις αρχές από το να αποκαλύψουν τις αδυναμίες των εγχωρίων τραπεζών τους. Γι’ αυτόν, ακριβώς, τον λόγο η απαραίτητη αξιολόγηση και αναδιάρθρωση των τραπεζών πρέπει να γίνει σε υπερεθνικό επίπεδο, ώστε να αποφέρει αποτελέσματα. Η κρίση χρέους έχει καταστεί ο μεγαλύτερος εχθρός. Και όσο περνάει ο χρόνος αυξάνονται τράπεζες και επιχειρήσεις «ζόμπι», δηλαδή ζωντανοί - νεκροί οργανισμοί που μπορούν και λειτουργούν μόνο με κρατικά κεφάλαια στήριξης.

Για να αντιμετωπίσουν τη χρηματοπιστωτική κρίση οι κυβερνήσεις έπρεπε να πάρουν έκτακτα μέτρα. Χωρίς αυτήν την άνευ προηγουμένου ενέργεια, πολλές οικονομίες θα ήταν καταδικασμένες σε βαθιά ύφεση και πιθανώς στον αποπληθωρισμό. Με τα χρέη του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα σε τόσο υψηλό επίπεδο, ο αποπληθωρισμός θα ήταν καταστροφικός. Ομως, η διάσωση των τραπεζών διέλυσε στην κυριολεξία τις ευάλωτες οικονομίες.

Η θέση πολλών κυβερνήσεων από δημοσιονομικής πλευράς έγινε ανησυχητικά δεινή. Οι δαπάνες οδήγησαν σε δραματική επιδείνωση τα ελλείμματα και τα χρέη και εκτός ελέγχου τις οικονομίες. Ουδείς πρέπει να τρέφει αυταπάτες. Τις τραπεζικές κρίσεις ακολουθούν, γενικώς, βαθιές μεταπτώσεις. Δεν υπάρχει εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα.

Υπό κανονικές συνθήκες, το ερώτημα πώς οι τράπεζες διαχειρίζονται το ρίσκο των εγγυήσεων που λαμβάνουν από τις κυβερνήσεις και τους άλλους χρηματοοικονομικούς ομίλους που συνεργάζονται, δεν ενδιαφέρει τους κοινούς θνητούς. Ομως δεν ζούμε σε κανονικές συνθήκες. Οι υπεύθυνοι διαχείρισης του ρίσκου στις τράπεζες βρέθηκαν αντιμέτωποι με σοκαριστικές δυσκολίες, γεγονότα που κανείς δεν περίμενε ότι θα συμβούν.

Τελικώς, επικρατεί η αντίληψη ότι η πολιτική των Ευρωπαίων βρίσκεται σε μια επικίνδυνη πορεία. Ακρως επικίνδυνο για όλους.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση