Λιτότητα ή τίποτα;

Η ανεργία στην Ισπανία προσεγγίζει το 25%. Οι αυτοκτονίες στην Ελλάδα αυξάνονται. Η Βρετανία βούτηξε ξανά σε ύφεση. Μέσα σε τόση απελπισία, οι φωνές γίνονται όλο και πιο δυνατές: οι πολιτικές λιτότητας στην Ευρώπη είναι επικίνδυνες. Κάποιος πρέπει να σταματήσει αυτή τη τρέλα.

Και εδώ κάνει την εμφάνιση του ο Φρανσουά Ολάντ, ο πιθανός νικητής των γαλλικών προεδρικών εκλογών. Ο άνθρωπος που θα σταθεί εμπόδιο απέναντι στους «Χομεϊνί» της λιτότητας στην Γερμανία. Το μήνυμα της προεκλογικής του εκστρατείας αντηχεί - όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά ακόμη και στις ΗΠΑ, όπου οι ειδικοί επί των οικονομικών, από τον Λάρι Σάμερς έως τον Πολ Κρούγκμαν, απαιτούν να μπει ένα τέλος στις πολιτικές λιτότητας στην Ευρώπη. «Τρελούς» τους αποκαλεί ο κ. Κρούγκμαν και αυτό είναι ένας συγκρατημένος χαρακτηρισμός.

Ο κ. Ολάντ ισχυρίζεται ότι θα αντικαταστήσει την λιτότητα με ανάπτυξη. Γιατί δεν το έχει σκεφτεί κανένας άλλος αυτό; Δυστυχώς, ένα σλόγκαν με κενό περιεχόμενο, υποστηρίζεται συνήθως από προτάσεις άνευ ουσίας. Το πρόγραμμα του κ. Ολάντ περιλαμβάνει περιορισμένες, μάλλον άστοχες ενίσχυσεις των δημόσιων δαπανών, αγνοώντας ουσιαστικά τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για την συνεχή ανάπτυξη.

Tα έργα υποδομής – «shovel ready» projects, όπως τα έχει αποκαλέσει ο Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα – είναι, αναμφίβολα, μία κλασσική κεϊνσιανού τύπου λύση, για μια οικονομία παγιδευμένη στη δίνη της ύφεσης. Υπό κανονικές συνθήκες, τέτοιου είδους λύσεις θα ήταν μία εξαιρετική ιδέα.

Στην Ευρώπη, ωστόσο, υπάρχουν πολλοί λόγοι προβληματισμού. Εάν η κατασκευή μεγάλων δρόμων και τρένων ήταν η προϋπόθεση για ανάπτυξη διαρκείας, τότε η Ελλάδα και η Ισπανία θα ευημερούσαν. Τα τελευταία 30 χρόνια έχουμε δει τεράστιες επενδύσεις σε έργα υποδομής που συχνά χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το μετρό της Αθήνας είναι εξαιρετικό. Τα AVE τρένα-υψηλής ταχύτητας στην Ισπανία αποτελούν ένα θαύμα τεχνολογίας. Δυστυχώς, αυτές οι δαπάνες δεν μπορούν να αλλάξουν ουσιαστικά τα βασικά προβλήματα που γονατίζουν την Ελλάδα και την Ισπανία σήμερα – ειδικότερα το πρόβλημα της ανεργίας των νέων.

Επιπλέον, η χρηματοδότηση της ΕΕ για τις υποδομές έχει δημιουργήσει περαιτέρω προβλήματα. Στην Ελλάδα, το «άρμεγμα» της ΕΕ μέσω των επιδοτήσεων δημιούργησε ουσιαστικά ένα νέο κλάδο επιχειρηματικότητας: oι πολιτικές διασυνδέσεις ως η εύκολη πορεία προς το χρήμα. Πιο εύκολα και σίγουρα από την ίδια την επιχειρηματική πρωτοβουλία.

Σε ότι αφορά στην Ιταλία και την Ισπανία, οι περικοπές στους προϋπολογισμούς τους δεν προέρχονται από κάποια παράλογη επιθυμία να σύρουν τις οικονομίες τους στην ύφεση. Τα μέτρα λιτότητας ήταν η απάντηση στα εξαιρετικά υψηλά επιτόκια δανεισμού που ζητούσαν οι αγορές. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι οι αγορές τώρα ξαφνικά, προτίθενται να χρηματοδοτήσουν τα ελλείμματα της Ευρώπης του Νότου. Το πλήθος που φωνάζει «λιτότητα τέλος, τώρα!» λέει ότι είναι ευθύνη των Ευρωπαϊκών χωρών με αξιολόγηση ΑΑΑ, να ξεκινήσουν ένα «καταναλωτικό γλέντι» έτσι ώστε να τραβήξουν τις γειτονικές χώρες από το τέλμα. Όμως η Ολλανδική και Γερμανική πιστοληπτική ικανότητα, δεν είναι απεριόριστη - όπως φάνηκε την προηγούμενη εβδομάδα, από την αντίδραση των αγορών στην αποτυχία της Ολλανδίας να καταλήξει επί του προϋπολογισμού.

Ακόμα και στη Γαλλία, όπου χτυπά η καρδιά της εξέγερσης ενάντια στη λιτότητα, είναι δύσκολο να υποστηρίξει κανείς ότι το κράτος δεν έχει κάνει αρκετά. Πρόκειται για την χώρα στην οποία το κράτος ήδη καταναλώνει το 56 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, και στην ουσία δεν έχει επιδείξει πλεονασματικό προϋοπολογισμό από τη δεκαετία του 1970 – και αυτά σε συνδυασμό με κάποιους από τους υψηλότερους δείκτες φορολόγησης παγκοσμίως.

Ο κ. Ολάντ δεν είναι ανόητος. Τα γνωρίζει όλα αυτά. Για τον λόγο αυτό, πέρα από τα ωραία λόγια περί τέλους της λιτότητας, τα ψιλά γράμματα είναι λιγότερο ελκυστικά. Στην πραγματικότητα, αυτό που υπόσχεται να κάνει ο Σοσιαλιστής υποψήφιος είναι, με καθυστέρηση ενός έτους σε σχέση με τον πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί, είναι να φέρει μια ισορροπία στον προϋπολογισμό της Γαλλίας. Στην Ευρώπη, ακόμη και η Αριστερά δεν μπορεί να προσποιηθεί ότι το έλλειμμα των δαπανών μπορεί να συνεχιστεί επ' άπειρον. Έτσι περιορίζεται σε δηλώσεις τύπου «οι κυβερνήσεις κάνουν περικοπές πολύ μεγάλες και πολύ γρήγορα» σύμφωνα με τον Εντ Μπολς, σκιώδης υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για υπεκφυγές - μεταμφιεσμένες σε σημαντικές διαφορές αντιλήψεων.

Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις συχνά μπλέκονται επίσης στο λαβύρινθο της γραφειοκρατίας. Πρόσφατο παράδειγμα μια ιστορία στους New York Times, για ένα Έλληνα επιχειρηματία, του οποίου οι προσπάθειες να ξεκινήσει μια διαδικτυακή επιχείρηση περιελάμβανε μια οδύσσεια εντύπων, και ακόμα και τη λήψη δείγματος κοπράνων! Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία συνδέονται στενά με την υπερβολική προστασία και τα οφέλη των εργαζόμενων με συμβάσεις πλήρους ωραρίου - που κάνουν τους εργοδότες να δυσπιστούν έναντι νέων προσλήψεων. ΄Οπως παραπονέθηκε πρόσφατα ένας Ισπανός επιχειρηματίας: «Σε αυτή τη χώρα, είναι ευκολότερο να χωρίσεις από τη σύζυγό σου από το να απολύσεις έναν υπάλληλο."

Η προώθηση μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας είναι δύσκολη και ενέχει κινδύνους. Στην Ιταλία, μάλιστα τα τελευταία χρόνια έχουν δολοφονηθεί δύο οικονομολόγοι σύμβουλοι της κυβέρνησης για θέματα μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας. Αλλά τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις αποτελούν μακροπρόθεσμα μονόδρομο προς την ουσιαστική δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Αντίθετα, οι κλήσεις για την Ευρώπη να αυξήσει τις δαπάνες για να ξεφύγει από τα χρέη είναι μια ψευδαίσθηση. Υπάρχει, βέβαια διάφορα επιχείρηματα σχετικά με το ρυθμό μείωσης του ελλείμματος. Αλλά σε μια Ευρώπη με υψηλά ποσοστά φόρων και χρεών και με πλήθος ρυθμιστικών πλαισίων, η κρατική χρηματοδότηση περισσότερων δημοσίων έργων απλά δε θα οδηγήσει πουθενά.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση