Στρατηγική ελεγχόμενης έντασης από την Τουρκία

Του Νίκου Στέλγια

Το προηγούμενο σαββατοκύριακο εκατοντάδες εξαγριωμένοι σιίτες διαδηλωτές περικύκλωσαν το τουρκικό προξενείο στη Βασόρα του Ιράκ και «επιτέθηκαν» στην τουρκική κυβέρνηση φωνάζοντας εχθρικά συνθήματα. Οι διαδηλωτές δήλωσαν στους Ιρακινούς δημοσιογράφους ότι διαφωνούν με την ανάμειξη της Άγκυρας στα εσωτερικά της χώρας τους. Κατά την άποψή τους, η τουρκική κυβέρνηση ακολουθεί το παράδειγμα των κυβερνήσεων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και επιχειρεί να θέσει υπό τον έλεγχό της τις πολιτικές εξελίξεις στη Βαγδάτη.

«Τουρκία πάρε τις επενδύσεις σου και ξεκουμπίσου από τη χώρα μας», ήταν το χαρακτηριστικό σύνθημα των διαδηλωτών, το οποίο μονοπώλησε τα ιρακινά, κουρδικά και τουρκικά πρωτοσέλιδα την προηγούμενη εβδομάδα. Το συγκεκριμένο σύνθημα ήρθε να δώσει νέες διαστάσεις στους μεγάλους προβληματισμούς της τουρκικής πλευράς σε ό,τι αφορά την ασφάλεια και τη σταθερότητα στα νότια σύνορα της Τουρκίας.

Το τελευταίο διάστημα, η Άγκυρα βρίσκεται αντιμέτωπη με πολλά «ανοιχτά μέτωπα» στα νότια σύνορα της χώρας. Στο «μέτωπο» της Συρίας, η τροπή των γεγονότων δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για τον υπουργό Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, και το επιτελείο του. Τι κι αν η Συρία έχει οδηγηθεί στον όλεθρο μιας εμφύλιας σύρραξης; Τι κι αν η τουρκική πλευρά επιστρατεύει τις τουρκικές λίρες και τη διπλωματία για να υποστηρίξει την αντιπολίτευση της Συρίας; Παρά την αντίθεση του δυτικού μπλοκ, το κόμμα Μπάαθ του Μπασάρ Αλ Άσαντ παραμένει στην εξουσία, με τις ευλογίες πάντα της Τεχεράνης, της Μόσχας και του Πεκίνου.

Ο Μπασάρ Αλ Άσαντ κρατά κλειστά τα χαρτιά του για το μέλλον της Συρίας και οι δυνάμεις ασφαλείας της χώρας εξουδετερώνουν τις μεμονωμένες εστίες αντίστασης. Αντιμέτωπη με τη συγκεκριμένη κατάσταση, όπως επισημαίνουν τα κορυφαία τουρκικά κέντρα στρατηγικών μελετών, η κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης στρέφει το βλέμμα της στη Δύση και συγκεκριμένα στην Ουάσινγκτον, από όπου αναμένει το «πράσινο φως» για την έναρξη μιας «στρατιωτικής επιχείρησης», η οποία θα έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με αυτή της Λιβύης.

Η Άγκυρα επιθυμεί να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτή την επιχείρηση. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, η Δύση διαφωνεί με την εν λόγω πρωτοβουλία και γυρίζει την πλάτη της στον κ. Νταβούτογλου και στους συνεργάτες του. Με αυτό τον τρόπο, η Τουρκία παραμένει απομονωμένη και εκτεθειμένη στο «μέτωπο» της Συρίας.

Όπως στο «μέτωπο» της Συρίας, έτσι και στο «μέτωπο» του Ιράκ, τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τους συντρόφους του. Το Ιράν, το οποίο με παρασκηνιακές κινήσεις έχει αποδειχθεί ο πρωταγωνιστής των εξελίξεων στη Συρία, έχει συνάψει στενή συνεργασία με την ιρακινή κυβέρνηση και επιχειρεί να συμπληρώσει το στρατηγικό κενό που έχουν αφήσει πίσω τους οι ΗΠΑ μετά την απόσυρση των στρατευμάτων τους από το Ιράκ. Εδώ και καιρό, η Τουρκία έχει τινάξει στον αέρα όλες τις γέφυρες επικοινωνίας με την ιρακινή κυβέρνηση και προωθεί τη δημιουργία ενός ενιαίου, «σουνιτικού» άξονα με τη συμμετοχή μεγάλων κουρδικών, σουνιτικών και κάποιων σιιτικών δυνάμεων. Η συγκεκριμένη προσπάθεια της Άγκυρας βρίσκεται ακόμη στα αρχικά της στάδια και κανένας αναλυτής στην Άγκυρα δεν εκφράζει την απόλυτη σιγουριά για την έκβασή της.

«Η Ελλάδα είναι χαμένη, η Κύπρος είναι πιόνι»

Το αίσθημα ανασφάλειας της Τουρκίας στα νοτιοανατολικά της σύνορα πλαισιώνεται από τον έντονο προβληματισμό της σχετικά με τις εξελίξεις γύρω από τον περίφημο νέο άξονα Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ. «Η Ελλάδα είναι χαμένη υπόθεση. Η Κύπρος είναι ένα πιόνι. Το Τελ Αβίβ είναι η δύναμη που κινεί τα νήματα στην περιοχή και η οποία αδυνατεί να κατανοήσει την ιστορική δυναμική της Αραβικής Άνοιξης», επισημαίνει χαρακτηριστικά στην «Κ» τουρκική πηγή, η οποία έχει μεγάλη εμπειρία σε θέματα που αφορούν τον τουρκικό στρατό.

Η ίδια πηγή προσθέτει τα εξής: «Η Τουρκία, η οποία δίνει μάχη με μεγάλες δυσκολίες στα “μέτωπα” του Ιράν, του Ιράκ και της Συρίας, αισθάνεται την ανάγκη να απαντήσει μέσα από μια ελεγχόμενη ένταση στις κινήσεις του Ισραήλ. Η Άγκυρα ανταγωνίζεται το Τελ Αβίβ για τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών και τη διαμόρφωση του νέου γεωστρατηγικού χάρτη της περιοχής». Κατά την άποψη της συγκεκριμένης πηγής, η πρόσφατη αυστηρή προειδοποίηση του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών για τα ενεργειακά κοιτάσματα αποτελεί κομμάτι της τουρκικής στρατηγικής περί ελεγχόμενης έντασης.

Σύγκρουση κορυφής στην τ/κ ηγεσία

Η κρίση που έχει ξεσπάσει στους κόλπους της τουρκοκυπριακής ηγεσίας συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς και λαμβάνει νέες διαστάσεις. Η πρόσφατη απεργιακή κινητοποίηση των εργαζομένων του «τ/κ Δήμου Λευκωσίας» κινητοποιεί τις διάφορες αντιπολιτευόμενες ομάδες εντός της τουρκοκυπριακής ηγεσίας και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον της συνοχής της ηγεσίας. Οι πρωταγωνιστές της νέας κρίσης στους κόλπους της τουρκοκυπριακής ηγεσίας είναι τέσσερεις: Ο Τ/κ ηγέτης, Ντερβίς Έρογλου, ο «πρωθυπουργός» Ιρσέν Κιουτσούκ, οι υποστηρικτές του κ. Έρογλου εντός του «κυβερνώντος» Κόμματος Εθνικής Ενότητας (UBP) και ο «δήμαρχος» του «τ/κ Δήμου Λευκωσίας», Τζεμάλ Μπουλουτογλουλαρί. Μέχρι στιγμής, ο κ. Έρογλου διατηρεί επιφυλακτική στάση και κινεί τα νήματα εντός της τ/κ ηγεσίας από το παρασκήνιο.

Αυτή την περίοδο, ο κ. Κιουτσούκ επιχειρεί να κρατηθεί με κάθε τρόπο στην καρέκλα του «πρωθυπουργού». Την ίδια στιγμή, ο κύκλος του δεν αποκλείει ενδεχόμενη διεκδίκηση της ηγεσίας της τ/κ κοινότητας από τον «πρωθυπουργό» στις επόμενες «προεδρικές εκλογές». Μέσα στα πλαίσια αυτών των λεπτών πολιτικών υπολογισμών και σχεδιασμών, ο «πρωθυπουργός» συγκρούεται ταυτόχρονα με τον «δήμαρχο» και τον κ. Έρογλου. Κατά την άποψη του κ. Κιουτσούκ και των συνεργατών του, η μεγάλη οικονομική κρίση στον «τ/κ Δήμο Λευκωσίας» έχει ως σημείο εκκίνησης την «προεκλογική» εκστρατεία του κ. Έρογλου.

Ο κύκλος του Τ/κ ηγέτη διαψεύδει τους ισχυρισμούς του κ. Κιουτσούκ και κινητοποιεί τους υποστηρικτές του εντός του «κυβερνώντος» κόμματος. Στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας, μια ομάδα «βουλευτών» του UBP ζήτησαν δημοσίως την παραίτηση του κ. Κιουτσούκ, ενώ στα πλαίσια των σκληρών τοποθετήσεών τους άφησαν να εννοηθεί ότι για το κοινωνικοοικονομικό αδιέξοδο της τουρκοκυπριακής κοινότητας ιστορική ευθύνη φέρει η «κυβέρνηση» του κ. Κιουτσούκ και όχι ο κ. Έρογλου. Οι «αντάρτες» βουλευτές ξεκαθαρίζουν ότι ο επόμενος στόχος τους είναι η άμεση προκήρυξη πρόωρων «βουλευτικών εκλογών» και η απομάκρυνση του κ. Κιουτσούκ από την ηγεσία του UBP.

Παράλληλα με την επίθεση των «ανταρτών» βουλευτών, ο κ. Κιουτσούκ βρίσκεται αντιμέτωπος και με τα πυρά του «δημάρχου». Ο κ. Μπουλουτογλουλαρί ισχυρίζεται ότι για την οικονομική κρίση στον «τ/κ Δήμο Λευκωσίας» αποκλειστική ευθύνη φέρει η «κυβέρνηση» του κ. Κιουτσούκ. Φίλοι και συνεργάτες του «δημάρχου» επισημαίνουν ότι, παράλληλα με την κορύφωση της κρίσης εντός της τ/κ ηγεσίας, ο κ. Μπουλουτογλουλαρί συζητά με τον κύκλο συνεργατών του το ενδεχόμενο της διεκδίκησης της «πρωθυπουργίας» από τον ίδιο. Από ό,τι φαίνεται, ο κύκλος του «δημάρχου» πιστεύει ότι αυτός είναι το πρόσωπο που μπορεί να εκτοπίσει τον κ. Κιουτσούκ από το «αξίωμα» του «πρωθυπουργού» στο επόμενο συνέδριο του UBP, το οποίο θα λάβει χώρα στα τέλη του έτους.

Ο αναβρασμός στους κόλπους της τ/κ ηγεσίας εντείνεται και λόγω της νέας κίνησης του εκπροσώπου του Τ/κ ηγέτη στις συνομιλίες, Κουντρέτ Οζερσάι. Εδώ και λίγο καιρό, ο νεαρός Τ/κ ακαδημαϊκός χρησιμοποιεί τους διαδικτυακούς χώρους κοινωνικής δικτύωσης και κινητοποιεί τους Τουρκοκύπριους με απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός νέου τ/κ κοινωνικού φορέα. Ο κ. Οζερσάι επισημαίνει ότι ο νέος φορέας δεν θα έχει καμία σχέση με την τ/κ ηγεσία και ότι δεν πρόκειται να αναπτυχθεί σε ένα νέο πολιτικό κόμμα στο άμεσο μέλλον. Ωστόσο, η εντυπωσιακή ανταπόκριση των Τουρκοκυπρίων στο εγχείρημά του έχει αρχίσει ήδη να προκαλεί ισχυρούς κλυδωνισμούς στο σύνολο του τ/κ πολιτικού πεδίου.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση