Οι δραματικές εξελίξεις και το αμείλικτο ερώτημα

• Του Γιάννη Τριάντη

Ένα ευθύ ερώτημα προβάλλει αμείλικτο μετά τις τελευταίες δραματικές εξελίξεις: Είναι ικανό το νέο Μνημόνιο (μαζί με το «κούρεμα» και τη δανειακή σύμβαση) να προσφέρει στην Ελλάδα ελπίδες οικονομικής ανάκαμψης και ευοίωνης προοπτικής; Δυστυχώς, η απάντηση είναι αρνητική...

Μονάχα τυφλοί τα τ' ώτα τον τε νου θεωρούν σωστή τη συνταγή του (πρώτου) Μνημονίου. Όλοι οι υπόλοιποι -εταίροι, ΔΝΤ, οικονομολόγοι και εσχάτως υπουργοί και στελέχη του ΠΑΣΟΚ που είχαν υποστηρίξει σθεναρά το Μνημόνιο- συνομολογούν ότι η συνταγή ήταν ολέθρια. Ιδού, λοιπόν, το πρώτο παράδοξο: ενώ η οικονομική κατάσταση της χώρας είναι χειρότερη απ' ό,τι πριν, το νέο Μνημόνιο εισκομίζει την ίδια συνταγή, σε πιο δραστική και επώδυνη εκδοχή!

Το δεύτερο παράδοξο είναι το εξής: Ενώ επισυμβαίνει αυτός ο τέλειος παραλογισμός (επιβολή της ίδιας αποτυχημένης και καταστροφικής συνταγής), καμία συζήτηση δεν γίνεται επ' αυτού του μείζονος σημασίας θέματος. Οι εταίροι την αποφεύγουν αιδημόνως και οι δικοί μας δεν τη ζητούν, ούτε την προκαλούν. Κι αυτό δεν αφορά μονάχα την κυβέρνηση Παπαδήμου και τους τρεις αρχηγούς, αλλά συνολικά τους υποστηρικτές και απολογητές των επιλογών αυτών. Με άλλα λόγια, το «Κόμμα του Μνημονίου», το οποίο συγκροτείται ατύπως, αλλά καταφανώς από «εκσυγχρονιστές» πανεπιστημιακούς, δημοσιολόγους, οικονομολόγους (λίγους, βέβαια), δημοσιογράφους και (ελάχιστους) ανθρώπους των Γραμμάτων και του Πολιτισμού, αντί να θέτει πρωτίστως το ερώτημα αυτό, καταφεύγει στην κινδυνολογία και στην επιστράτευση εκβιαστικών διλημμάτων. Το έπραξε με το πρώτο Μνημόνιο. Το επανέλαβε με το Μεσοπρόθεσμο. Το κάνει και τώρα: Συνταγή διάσωσης η χρεωκοπία! Όταν όμως τίθεται καλοπροαίρετα το αμείλικτο ερώτημα («Πώς γίνεται να σώσει τη χώρα η πολιτική που την έχει χαντακώσει;»), τότε οι απολογητές της αρχίζουν να ρετάρουν. Και καταφεύγουν σε μια άλλη, εξίσου χλωμή, επωδό. Ότι τάχα δεν εφαρμόστηκε σωστά η συνταγή!

Επ' αυτού, λοιπόν, εν είδει υπομνήσεως, αλλά και επειδή είναι εντελώς διάτρητο αυτό το επιχείρημα που επιστρατεύουν οι άνθρωποι του Μνημονίου: Πρώτον, οι ουσιαστικές και επιβαλλόμενες μεταρρυθμίσεις ήταν και είναι τρομακτικά δύσκολο να εφαρμοστούν. Απαιτείται χρόνος. Παράδειγμα, η ανακαίνιση του κρατικού μηχανισμού και ειδικότερα του φορολογικού, του τόσο αναγκαίου για τη σύλληψη της φοροδιαφυγής. Μέσα σε λίγο χρόνο είναι αδύνατον να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι αρρυθμίες και τα παθογενή δεκαετιών. Αυτό το ήξεραν -ή όφειλαν να το γνωρίζουν- όλοι. Εταίροι και δανειστές. Επομένως, έπρεπε να παράσχουν ικανό και αναγκαίο χρόνο προς τούτο. Αλλά δεν το έπραξαν. Προτίμησαν το σοκ από μια νηφάλια, μεθοδική και συγκροτημένη πολιτική. Πιο λιανά: την ώρα που επέβαλαν φόρους και δικαίως αγωνιούσαν για την είσπραξή τους, ο αρμόδιος μηχανισμός ήταν ερειπωμένος. Όταν κατάλαβαν ότι είχαν υποτιμήσει το μέγεθος του προβλήματος -και επιστράτευαν τον Ράιχενμπαχ και τους Γάλλους- ήταν ήδη αργά... Επιμύθιον: Σε καμία χώρα του κόσμου δεν γίνεται να επισυμβούν δραστικές αλλαγές τέτοιου είδους. Οι δομές, τα λειτουργικά προβλήματα και η νοοτροπία δεν αλλάζουν από μέρα σε μέρα. Απαιτείται σχέδιο, υπομονή και, κυρίως, χρόνος...

Δεύτερον: Αλήθεια, τι θα πρόσφερε στη χώρα ο δήθεν γόνιμος καταιγισμός ορισμένων μεταρρυθμίσεων, όπως το άνοιγμα των επαγγελμάτων; Θα αντιμετωπιζόταν αποτελεσματικά η ύφεση -και θα είχε ευνοηθεί η ανάπτυξη- αν είχαμε... περισσότερα ταξί και φορτηγά, περισσότερους δικηγόρους και φαρμακεία; Αστείες κουβέντες. Το υπό προϋποθέσεις «άνοιγμα» δύναται να προσφέρει «κάτι» μελλοντικά. Όταν η οικονομία «πάρει μπροστά». Αλλά σήμερα ελαχιστότατη θα ήταν η εισφορά τέτοιων μεταρρυθμίσεων. Επομένως, τα σχετικά επιχειρήματα πέφτουν στο κενό.

Τρίτον: Αλήθεια, ποιος νουνεχής άνθρωπος -και σε ποια χώρα του κόσμου- θα έσπευδε να εκποιήσει μισοτιμής την κρατική περιουσία, όπως ζητούν οι εταίροι και οι δανειστές; Ποιος θα έβαζε την υπογραφή του για το ξεπούλημα των τιμαλφών -υπαρκτών και μελλοντικών, όπως τα ενεργειακά κοιτάσματα- χωρίς να σκεφτεί την αιώνια ηθική καταδίκη του αλλά και τις ποινικές ευθύνες που συνεπάγεται η υπογραφή του; Επομένως, ούτε στον τομέα αυτόν θα μπορούσαν οι μεταρρυθμίσεις «να τρέξουν», σύμφωνα με την κακότεχνη έκφραση, αλλά και βάσει της διακαούς επιθυμίας των εταίρων καθώς και όσων ορέγονται τον ανεκτίμητο πλούτο της Ελλάδας.

Τα συμπεράσματα είναι προφανή: Τη χώρα οδηγούν στη χρεωκοπία τα Μνημόνια και η αδιέξοδη πολιτική τους και όχι η μη εφαρμογή τους. Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι το μέρος του Μνημονίου που αναφέρεται στην επαναθεμελίωση του κρατικού ερειπιώνα είναι εκ των ων ουκ άνευ. Μόνο που αφενός είναι αδύνατον να επιτευχθεί ο στόχος αυτός μέσα σε πιεστικές συνθήκες και προθεσμίες και αφετέρου είναι κάτι που έπρεπε να γίνει χωρίς να το επιτάσσει κανένα Μνημόνιο. Το τρίτο συμπέρασμα αφορά την ανάπτυξη: όπως κουραστικά και εμμονικά επαναλαμβάνει η στήλη, δεν υπάρχει μέχρι στιγμής κανένα συγκεκριμένο, συγκροτημένο και εξαντλητικά λεπτοδουλεμένο σχέδιο για την ανάπτυξη. Κανένας δεν έχει επεξεργαστεί τέτοιο σχέδιο. Ούτε ο Σαμαράς, φυσικά, ο οποίος κόπτεται για το ζήτημα αυτό. Ούτε, βέβαια, οι κυβερνώντες -με προεξάρχοντα τον Χρυσοχοΐδη-, που μηρυκάζουν τα περί ΕΣΠΑ. Το εν λόγω πρόγραμμα είναι απλώς εργαλείο, δεν είναι ο πυρήνας μιας αναπτυξιακής λογικής...

Το τελευταίο συμπέρασμα παραπέμπει στην οδυνηρή επιβεβαίωση προβλέψεων για σεισμικές αντιδράσεις και κοινωνική ανάφλεξη. Οι δραματικές εξελίξεις σε όλα τα επίπεδα (παραιτήσεις υπουργών και βουλευτών, αρνητική ψήφος για τη δανειακή σύμβαση κ.λπ.) και προπάντων το «μη περαιτέρω» της κοινωνίας, που εκφράζεται με δυναμικές και αποφασιστικές κινητοποιήσεις, δημιουργούν ένα νέο σκηνικό. Η κορύφωση της ελληνικής κρίσης -με αναπόφευκτη την κοινωνική έκρηξη- θα έχει άμεσες συνέπειες σε ολόκληρη την Ευρωζώνη και πρωτίστως στη Γαλλία, όπου ο Φρανσουά Ολάντ δεσμεύτηκε ότι ως Πρόεδρος της χώρας θα αποσύρει τα μέτρα λιτότητας...

Να γιατί οι εταίροι φέρονται με αυτόν τον ιταμό τρόπο απέναντι στην Ελλάδα, ακόμη και όταν η κυβέρνησή της λέει σχεδόν «ναι σε όλα». Φοβούνται συνολική κατάρρευση. Και αυτό αποτελεί τη μοναδική ελπίδα για την Ελλάδα που αντιστέκεται. Για την κοινωνία που αρνείται να ζήσει φτωχή και αναξιοπρεπής...

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση