Η Ευρώπη, το κράτος και η πείνα

Σύντομος οδηγός για ξεδιάντροπες σκύλες

• Του Αυγουστίνου Ζενάκου

Κατά την επέλασή του στο Βερολίνο, το 1945, ο Κόκκινος Στρατός – τόσο ως αντίποινα στις θηριωδίες των Ναζί όσο και εξ αιτίας της μάλλον λανθασμένης απόφασης των γερμανών στρατιωτών να μην καταστρέψουν τα αποθέματα αλκοόλ – βίασε ανάμεσα στις 95.000 και στις 130.000 γυναίκες. Περίπου 10.000 από τις «Γκρέτσεν», όπως τις έλεγαν οι Ρώσοι, αυτοκτόνησαν.

Από εκείνες τις όχι και τόσο μακρινές ημέρες, μας έχει μεταφερθεί, κοντά στα άλλα, η πληροφορία ότι ελάχιστοι υπερασπίστηκαν γυναίκες από τους βιαστές τους – η εξαίρεση ήταν λιγοστοί που πάλεψαν με τους στρατιώτες για να μην βιαστεί η μητέρα τους ή η σύζυγός τους. Οι συνηθέστερες αντιδράσεις ήταν δύο. Η μία ήταν η κατηγορία για «διαφθορά»: «Γίνατε όλες ξεδιάντροπες σκύλες!» φώναξε στη μνηστή του, που την είχαν βιάσει πέντε Ρώσοι, ένας γερμανός στρατιώτης που μόλις είχε επιστρέψει από στρατόπεδο αιχμαλώτων. Η άλλη ήταν η προτροπή να σκεφτούν οι γυναίκες το «κοινό καλό»: «Πήγαινε, για το Θεό! Θα μας βάλεις όλους σε μπελάδες» ήταν αυτό που άκουσε μια γυναίκα από τον γείτονά της, καθώς ρώσοι στρατιώτες την έσερναν από το κελάρι όπου κοιμόταν για να τη βιάσουν.

Θα περίμενε κανείς ότι η αντίδραση των γυναικών θα ήταν μανιασμένη. Δεν ήταν, όμως. Απεναντίας, λίγο λίγο, άρχισε να διαμορφώνεται μια κανονικότητα. Οι Βερολινέζες δεν έπρεπε μόνο να προστατευτούν από τους ομαδικούς βιασμούς, είχαν αρχίσει και να λιμοκτονούν. Κι έτσι βρήκαν προστάτες. Ρώσοι στρατιώτες ήταν και πάλι οι προστάτες, μόνο που τώρα ήταν ένας τη φορά και για να βιάσει μια γυναίκα δεν χρειαζόταν να της βάλει την κάνη του τουφεκιού στο στόμα αλλά να της δώσει ψωμί, ρέγγα και μπέικον. Σε αυτό το σημείο, μια Βερολινέζα έγραψε στο ημερολόγιό της ότι θυμήθηκε τη φράση του Berthold Brecht: «Πρώτα το φαγητό, μετά η ηθική.»

Όλα τούτα μού ήρθαν στο νου καθώς βλέπω να σχηματίζεται στον δημόσιο λόγο μια ισχυρή τάση που είτε αντιμετωπίζει όσους αντιστέκονται στην κυβερνητική και ευρωπαϊκή πολιτική ως «ξεδιάντροπες σκύλες» είτε τους προτρέπει να «πάνε, μα το Θεό!» επειδή «μας βάζουν όλους σε μπελάδες». Αλλά ύστερα σκέφτηκα πως και αυτή η τάση από κάπου δημιουργείται και πως το κοινωνικό «διαίρει» δεν πιστεύω ότι εκπορεύεται από τους πολίτες αλλά από αυτούς που βασιλεύουν. Και εκπορεύεται με το διαχρονικό του όχημα, την απειλή ότι αντί για ψωμί, ρέγγα και μπέικον, υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο της κάνης: αν νομίζεις ότι ο βιασμός είναι πρόβλημα, περίμενε να δεις πώς νιώθει την πείνα μια/ένας βιασμένη/ος.

Πείστηκα ακούγοντας τον Ευάγγελο Βενιζέλο να λέει, στην τελευταία του συνέντευξη Τύπου: «Νομίζετε ότι δεν μπορεί να είναι χειρότερα;» Αλλά πιο πολύ πείστηκα από το άρθρο του Κώστα Σημίτη σε έγκριτη εφημερίδα, το οποίο ο χαρισματικός υπουργός Υγείας Ανδρέας Λοβέρδος προέτρεπε προ ημερών τους τηλεθεατές της εκπομπής του δημοσιογράφου Γιάννη Πρετεντέρη να διαβάσουν οπωσδήποτε: «Η αναστολή της συμμετοχής μας στην Ευρωζώνη θα σημάνει πιθανότατα επάνοδο στη δραχμή. Η ισοτιμία της νέας δραχμής προς το ευρώ θα είναι πολύ κατώτερη εκείνης με την οποία πραγματοποιήθηκε η είσοδος στην Ευρωζώνη (1 ευρώ=340 δρχ.) Ένα ευρώ θα αντιστοιχεί σε εξακόσιες δραχμές ή και πολύ παραπάνω. Η οριστική τιμή της δραχμής θα καθορισθεί τελικά από τις αγορές ύστερα από αλλεπάλληλες υποτιμήσεις. Οι Έλληνες θα χάσουμε ένα μεγάλο ποσοστό της αξίας των χρημάτων μας, οι μισθωτοί ένα μεγάλο τμήμα της αγοραστικής τους δύναμης. Οι τιμές των εισαγόμενων ειδών θα αυξηθούν κατά το ύψος της υποτίμησης. Πολλά εγχώρια αγαθά θα ακολουθήσουν και αυτά την αλματώδη άνοδο των τιμών μια που οι περισσότερες πρώτες ύλες προέρχονται από το εξωτερικό. […] Μόλις μαθευτεί ότι είναι σε εξέλιξη η εγκατάλειψη του ευρώ θα κυριαρχήσει πανικός στην αγορά. Τράπεζες και καταθέτες θα προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν αμέσως όσο το δυνατό περισσότερα ευρώ για να τα στείλουν στο εξωτερικό ή να αποθηκεύσουν. […] Κερδοσκοπία, απάτες, αβεβαιότητα θα κυριαρχήσουν. Τα χρέη μας προς το εξωτερικό, που θα πρέπει να αποπληρωθούν σε ευρώ, αυτομάτως θα αυξηθούν κατά το ποσοστό της υποτίμησης. Ελληνικές επιχειρήσεις που συναλλάσσονταν με το εξωτερικό θα βρεθούν ίσως σε μια νύχτα με διπλάσια χρέη. Το δημόσιο χρέος θα φτάσει δυσθεώρητα ύψη. […] Θα πραγματοποιηθεί ανακατανομή του εισοδήματος και πλούτου χωρίς κανόνες και ηθική δικαιολόγηση. Η κοινωνική αναταραχή θα είναι έντονη, η οργή ανάλογη της χωρίς προηγούμενο φτώχειας και ανεργίας.»

Ο Κώστας Σημίτης έχει διατελέσει υπουργός Οικονομίας και πρωθυπουργός. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος διατελεί υπουργός Οικονομίας και σχεδόν πρωθυπουργός. Οι διαπιστώσεις αυτές θα έπρεπε να μας οδηγούν στο να υποθέσουμε ότι κάτι παραπάνω θα ξέρουν. Αναρωτιέμαι, ωστόσο, τότε γιατί δεν δίνουν, κάπου μέσα στις τρομερές τους νουθεσίες, λίγη περισσότερη σημασία σε κάποια άλλα στοιχεία, όπως αυτά που, ενδεικτικά, αλίευσα από τους Γιατρούς του Κόσμου: «Με βάση την έρευνα οικογενειακών προϋπολογισμών που ανακοίνωσε στις 7 Οκτώβρη 2010 η ελληνική στατιστική υπηρεσία: Σχεδόν 2 εκ. κάτοικοι της Ελλάδας, που συμμετείχαν στην έρευνα, ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Το ετήσιο εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 7.170 ευρώ. Οι συνθήκες διατροφής τους υποβαθμίστηκαν ραγδαία, από το 2004 που διενεργήθηκε η προηγούμενη σχετική έρευνα όπως δείχνει η μείωση των δαπανών για γαλακτοκομικά, ψάρια, λαχανικά και φρούτα και η αύξηση για αλεύρι, ψωμί, δημητριακά και κρέας. Κατά κατηγορίες, όπως προκύπτει από την έρευνα εισοδημάτων και συνθηκών διαβίωσης της στατιστικής υπηρεσίας για το 2008, πιο εκτεθειμένοι στη φτώχεια είναι τα παιδιά έως 17 ετών (23%) και οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών(22%). Τον μεγαλύτερο κίνδυνο να βρεθούν κάτω από το όριο της φτώχειας αντιμετωπίζουν οι άνεργοι (37%). Κατά φύλλο μεγαλύτερο ποσοστό φτώχειας συναντάται στις γυναίκες παρά στους άνδρες (21% και 20% αντίστοιχα) ενώ, σε ότι αφορά το μορφωτικό επίπεδο, το 67% των φτωχών έχουν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Ενδεικτικό στοιχείο επίσης για την οικονομική πίεση που δέχονται όχι μόνο τα χαμηλότερα αλλά και τα μεσαία εισοδήματα είναι ότι 6 στους 10 πολίτες δηλώνουν ότι μόλις τα βγάζουν πέρα, σύμφωνα με έρευνα του ΙΟΒΕ, που δημοσιεύθηκε στις 6 Μαΐου 2010.»

Μολονότι κι εγώ, όπως και άλλοι ψηφιακώς εγγράμματοι μικροαστοί της τάξης μου, έχω λυγίσει από τη θλίψη για τον θάνατο του Steve Jobs, επιστρατεύω την ψυχραιμία μου και σκέφτομαι: Έστω ότι έχουν δίκιο οι κυβερνήσεις μας, νυν και πρώην (μολονότι, η συστράτευση αυτή μάλλον πρέπει να μας βάζει σε υποψίες ως προς το μάντρα της αποκήρυξης του «παλαιού» πολιτικού ήθους), και υπάρχει πάντα περίπτωση να ζήσουμε ακόμη χειρότερα. Τι θα λέγατε λοιπόν αν…

…συνειδητοποιούσαμε ότι ήδη ζούμε χειρότερα; Ότι εκτός από τα δύο εκατομμύρια συμπολίτες μας που ήδη λιμοκτονούν, πολλοί ακόμη βρίσκονται σε ειδεχθές σημείο. Ότι υπάρχουν δημόσιοι υπάλληλοι – ναι, αυτοί που φταίνε για όλα – οι οποίοι μετά από τριάντα χρόνια εργασίας θα αμείβονται στο εξής με 600 ευρώ μηνιαίως; Ότι υπάρχουν απολυμένοι που τώρα όχι μόνο είναι ανασφάλιστοι, όχι μόνο δεν δικαιούνται επίδομα ανεργίας, αφού ο εργοδότης τους τούς είχε με μπλοκάκι, αλλά καλούνται και να πληρώσουν αυτό που σαδιστικά κάποιος ονόμασε «εισφορά αλληλεγγύης»; Ότι, όχι τα πειναλέα δύο εκατομμύρια αλλά πάμπολλοι από τους υπόλοιπους, δεν θα βάλουμε πετρέλαιο στα σπίτια μας; Ότι υπάρχουν οικογένειες στο κέντρο της Αθήνας που τους έκοψαν το ρεύμα και ζουν με γκαζάκι και κεριά; Ότι μια βόλτα σε εμπορικές περιοχές θυμίζει πια βομβαρδισμένη πόλη – τόσα είναι τα κλειστά καταστήματα και κτήρια; Ότι μας παρουσιάζουν τους μετανάστες ως αποδιοπομπαίους τράγους, έστω κι αν και αυτοί εργάζονται εδώ, όπως κι εμείς, και υποφέρουν από την αδικία κυβερνήσεων και εργοδοτών, και ότι αφήνουν φασιστικές συμμορίες να τους μαχαιρώνουν στους δρόμους των πόλεών μας; Ότι οι τράπεζες, τις οποίες στηρίξαμε εμείς, δεν δανείζουν, δεν ανοίγουν πλαφόν για επιχειρήσεις, αλλά εξακολουθούν να απαιτούν με ληστρικά επιτόκια και εισπρακτικές εταιρείες; Ότι σε κάθε πρόβλεψη και διαβεβαίωσή της μέχρι τώρα, η κυβέρνησή μας, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχουν αποδειχτεί αναξιόπιστα και ότι όσοι από μας το επισημαίνουν υφίστανται βία, κάθε μέρα πια, με δακρυγόνα και ξύλο από συμμορίες που αυτοαποκαλούνται αστυνομικοί; Από τους ίδιους αστυνομικούς, παρεμπιπτόντως, που στην αντιμετώπιση του εγκλήματος είναι ανεπίδεκτοι αλλά που χτυπούν με ζήλο και αφήνουν σακατεμένους διαδηλωτές, παιδιά και τους δημοσιογράφους που καταγράφουν τη βαρβαρότητά τους;

…αποφασίζαμε ότι αν η εσχατολογία των κυβερνήσεών μας αποδειχθεί προφητική, προτιμούμε να αντιμετωπίσουμε την Αποκάλυψη χωρίς πρώτα να έχουμε εξοπλίσει τους εχθρούς μας με όλα μας τα υπάρχοντα. Με άλλα λόγια, προτιμούμε να μην έχουν οι ελάχιστοι στα χέρια τους τούς δρόμους μας, τα λιμάνια μας, την ενέργειά μας, τη γη μας. Προτιμάμε να τα κρατήσουμε και να μην τους τα πουλήσουμε.

…απαιτούσαμε τα ελάχιστα χρήματα που μας απομένουν να πληρώνουν τα σχολεία μας, τα πανεπιστήμια, τα νοσοκομεία, τα προγράμματα ψυχικής υγείας και απεξάρτησης, και όχι τα χημικά που εκτοξεύει λυσσαλέα η αστυνομία σε διαδηλωτές, τα νέα αμερικανικά τανκς που παρήγγειλε ο στρατός, τα προγράμματα στήριξης των τραπεζών με δισεκατομμύρια. Όσο φτάσουν αλλά τουλάχιστον κι αυτά τα λίγα να σταματήσουμε να τα ταΐζουμε στους αχόρταγους εχθρούς μας.

…πετούσαμε στα σκουπίδια την πλύση εγκεφάλου με το «μεγάλο κράτος» που φταίει για όλα και, αντί να δαιμονοποιούμε συνανθρώπους μας, αντιγυρίζαμε ότι η λύση στο «μεγάλο κράτος» δεν είναι η εκχώρηση των πάντων σε ιδιώτες αλλά το «αποτελεσματικό κράτος», το «κράτος στην υπηρεσία μας»; Εκείνο το κράτος που, ναι, σε πείσμα των προπαγανδιστών στα ΜΜΕ, είναι ακριβώς ένα «κράτος – πατερούλης»: σε βοηθάει να προοδεύσεις, σε προστατεύει από τους ισχυρότερους από εσένα, σε φροντίζει όταν είσαι αδύναμος, φτωχός, άρρωστος, νέος ή γέρος ή περιορισμένων δυνατοτήτων, όταν έχεις αμόρφωτους ή ακατάλληλους γονείς, όταν κινδυνεύεις, όταν σου λείπει φαγητό, στέγη, περίθαλψη, άθληση, βιβλία. Εκείνο το κράτος που τελικά πια δεν είναι κράτος με τη σιχαμένη έννοια που του έχει δώσει η Φιλελεύθερη Δημοκρατία αλλά είναι στ’ αλήθεια η έκφραση της κοινότητάς μας. Εκείνο το κράτος που θα είναι η αποκρυστάλλωση του γεγονότος ότι όχι μόνο η κοινωνία δεν είναι απλώς το άθροισμα των ατόμων αλλά κάθε άτομο κουβαλάει μέσα του την κοινωνία, το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων. Εκείνο το κράτος που θα απαιτήσει να βρούμε ένα νέο όνομα για να το βαφτίσουμε.

…απορρίπταμε ως παρωχημένη και μικρόνοη την ποιητική του «τι είν’ ευρώ, τι μη ευρώ, και τι τ’ ανάμεσό τους» και θυμόμασταν ότι το ζητούμενο είναι η ευημερία μας και η βελτίωση της ζωής μας; Κανένα πρόγραμμα, καμία Κατάσταση του Επείγοντος, δεν μπορεί να δικαιολογήσει την εκποίηση των αγαθών μας. Το δίλημμα «αν δεν δεχτείς να βιαστείς τώρα, αύριο θα είσαι και βιασμένος και πεινασμένος» είναι το δίλημμα που σου θέτει ένας σαδιστής δήμιος. Ας μην επιλέξουμε – δεν μας νοιάζει ούτε το ευρώ ούτε η ευρωπαϊκή οικογένεια και το ερώτημα αν «ανήκουμε στην Ευρώπη» είναι βλακώδες. Τι είμαστε να μας χειραγωγούν απευθυνόμενοι στις ανασφάλειές μας; Δεν ανήκουμε στην Ευρώπη. Ανήκουμε στο 99% του κόσμου, το οποίο καταληστεύεται από το 1%, μαζί με Γερμανούς, Βρετανούς, Ιταλούς, Αμερικανούς, Σύριους, Αιγύπτιους, Ινδούς, Κονγκολέζους, Κινέζους και Κολομβιανούς. Η ευρωπαϊκή ανώτερη τάξη δεν θέλει να μας αφήσει να το δούμε αυτό και γι’ αυτό είναι εχθρός μας. Η «Ευρώπη» είναι απλώς εκτός θέματος. Αν υπήρχε «Ευρώπη», με την έννοια των «ευρωπαϊκών αξιών», αυτών που υποτίθεται ότι ενέπνευσαν την ένωση, τότε θα ήταν με το μέρος μας, θα πολεμούσε στο πλευρό μας.

…σταματούσαμε να λέμε ο ένας στον άλλον: «Πήγαινε, για το Θεό! Θα μας βάλεις όλους σε μπελάδες.» Αντί γι’ αυτό, ας πούμε: «Μην πας! Φώναξε! Δάγκωσε! Κλώτσα!» Και να συρθούμε κι εμείς δίπλα στον άλλον, σαν τους συμπολίτες μας που τόσο καιρό τώρα υφίστανται την κολασμένη βία των κυβερνήσεων αυτών και της αστυνομίας τους. Ας σταματήσουμε να κατηγορούμε όσους διαμαρτύρονται. Κι αυτοί, όπως και τα θύματα των βιασμών, δεν έχουν υπάρξει άμεμπτοι στη ζωή τους, πράγματι. Αλλά δεν έχουμε μάθει πια ότι έστω κι αν φορούσε κοντή φούστα, κι αν είχε κάνει όργια με τους συμφοιτητές της, κι αν εμφανίστηκε κάποιος και είπε «Ναι! Κι εμένα μου τον είχε πάρει στο στόμα σε μια οικοδομή, η πουτάνα!» - πάλι, δεν «τα ήθελε ο κώλος της», είχε το δικαίωμα να ορίσει το σώμα της, να πει «όχι» τούτη τη φορά και όποια φορά θέλει, να μην βιαστεί. Δεν το ξέρουμε αυτό;

Ας υιοθετήσουμε, λοιπόν, άφοβα την εσχατολογία των κυβερνήσεών μας. Ας δεχτούμε ότι, έτσι κι αλλιώς, στη δική μας ζωή έχουμε να περιμένουμε φτώχεια, πείνα και εξαθλίωση. Όμως, αν είναι να το υποστούμε, ας μην το κάνουμε επειδή φοβόμαστε μήπως δεν μας δώσουν λίγο ψωμί τώρα, αύριο το πρωί. Ας το υποστούμε επειδή όταν όλο τούτο περάσει – και πάντοτε, κάποια στιγμή, περνάει – δεν θέλουμε να βρεθούμε στον κόσμο που η κρίση αυτή προοιωνίζεται, θέλουμε να βρεθούμε σε έναν άλλον. Πεινάμε ήδη, ας πεινάσουμε περισσότερο, αλλά με τους δικούς μας όρους. Ας μην πάμε χαμένοι. Ας μην δεχτούμε την απάνθρωπη «σωτηρία» τους. Κι αν έρθει η καταστροφή, ας έρθει, ας την καλωσορίσουμε. Και ας είναι αυτή η νέα μάχη της ανθρωπιστικής επανάστασης.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση