Ποιοί είμαστε;
Tου Γεώργιου Πρεβελάκη, καθηγητή στη Σχολή Γεωγραφίας της Σορβόννης (Paris I) και στο Iνστιτούτο Πολιτικών Σπουδών (Sciences Po) στο Παρίσι
Το 2004, μια δεκαετία μετά τo «Clash of Civilizations», ο Samuel Huntington δημοσίευσε το βιβλίο «Who are we?». Το έργο αυτό, όπου τίθεται το ζήτημα των πολιτισμικών μετασχηματισμών της αμερικανικής κοινωνίας, προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων• όμως, η σημερινή βαθύτατη κρίση της Αμερικής μοιάζει να το δικαιώνει. Οι μηχανισμοί τους οποίους ο Huntington επεσήμανε ως διαβρωτικούς για την αμερικανική πολιτισμική και κοινωνική συνοχή αφορούν τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και, πρωτίστως, την ευεπηρέαστη Ελλάδα.
Κατ’ αρχήν αμφισβητήθηκε το melting pot, δηλαδή η ένταξη των μεταναστών στο αμερικανικό έθνος διά των αγγλο-προτεσταντικών αξιών. Η πολυ-πολιτισμικότητα, δηλαδή μια κοινωνία-μωσαϊκό, προωθήθηκε από την «προοδευτική» διανόηση και υποστηρίχτηκε σθεναρά από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις με έδρα στην Αμερική. Οι ιστορικοί αντικατέστησαν την διδασκαλία της Επανάστασης και του Εμφυλίου με την τοπική Ιστορία, την Ιστορία των αυτοχθόνων πληθυσμών, των μεταναστών, των γυναικών. Η αμερικανική ταυτότητα υπεχώρησε.
Η μαζική μετανάστευση ισπανοφώνων πληθυσμών τείνει να συγκροτήσει ένα συμπαγές πολιτισμικό « αντίπαλον δέος » έναντι της αγγλόφωνης πλειονότητας, διασπώντας την γλωσσική ενότητα της αμερικανικής κοινωνίας. Όμως, η ενιαία γλώσσα αποτελεί τον κύριο λειτουργικό εθνικό σύνδεσμο. Ειρωνεία της ιστορίας; η αγγλική επικρατεί ανά τον κόσμο, υποχωρεί στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τέλος, αυξάνεται η απόσταση ανάμεσα σε μια κοσμοπολιτική ιθύνουσα τάξη, η οποία επωφελείται και αξιοποιεί την Παγκοσμιοποίηση, και τις μάζες του αμερικανικού πληθυσμού, οι οποίες οχυρώνονται αμυντικά πίσω από την παραδοσιακή αμερικανική ταυτότητα και τα σύμβολά της, καθώς διαπιστώνουν την καθίζηση του βιοτικού τους επιπέδου.
Τα ρήγματα της κοινωνίας, λιγότερο εμφανή όσο διαρκούσε η διά του δανεισμού τεχνητή ευημερία, κινδυνεύουν σήμερα να οδηγήσουν σε εκτεταμένες εντάσεις, με αναπάντεχους γεωπολιτικούς και γεω-οικονομικούς μετασχηματισμούς.
Η Ελλάδα λειτούργησε επίσης ως melting pot: «ελληνοποίησε» ελληνοφώνους, αλβανοφώνους, βλαχοφώνους, σλαβοφώνους και τουρκοφώνους Χριστιανούς Ορθοδόξους, γηγενείς και επήλυδες, χάρη στην ισχύ της ελληνικής γλώσσας και την αίγλη της ελληνικής Ιστορίας. Η επιβίωσή της στηρίζεται στην συνεχή ανανέωση του άθλου αυτού. Όμως, στις πρόσφατες εγχώριες εξελίξεις καταχωρίζεται ήδη μια σοβαρή γλωσσική υποβάθμιση• επιπλέον, επιχειρείται η «αποδόμηση» της εθνικής Ιστορίας, χωρίς εθνική εναλλακτική πρόταση.
Οι σκέψεις του Huntington δείχνουν την σημασία που προσλαμβάνουν οι βαθύτερες τάσεις, υλικές ή πνευματικές, έκφραση των οποίων αποτελεί η πολιτική καθημερινότητα. Χωρίς εμβάθυνση η πολιτική περιορίζεται σε απλοϊκές εξηγήσεις, δαιμονοποίηση προσώπων, μυωπικές και επιδερμικές αναλύσεις. Κατά συνέπεια, αδυνατεί να διακρίνει τις επερχόμενες προκλήσεις και, ακόμα λιγότερο, να προετοιμάσει σχετικά την κοινωνία. Η έκπληξη των Ελλήνων για την απολύτως προβλέψιμη σημερινή κρίση σηματοδοτεί την αποτυχία της διανόησης να επιτελέσει την αποστολή της.
Η συμπύκνωση της Ιστορίας αναγκάζει να τεθούν και στα καθ’ ημάς, mutatis mutandis, τα ερωτήματα του Huntington. Ο προσδιορισμός του κοινωνικο-πολιτισμικού συνόλου, οι όροι «Εμείς» ή «Έλληνες», αναθεωρείται εν τοις πράγμασι. Εκτός από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τα εισαγόμενα ιδεολογικά ρεύματα, η εισροή αλλοδαπών, η οποία διογκώθηκε κατά την τελευταία εικοσαετία, διαβρώνει την καθιερωμένη αντίληψη για την πολιτισμική σύνθεση του πληθυσμού. Επίσης, σοβαρές αλλαγές προκαλούν οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις οι οποίες επανασυνέδεσαν τον ελλαδικό χώρο με τις παλαιές ελληνικές ενδοχώρες. Η έξοδος των ελληνικών επιχειρήσεων στα Βαλκάνια ή η μετανάστευση Ελλήνων στην Τουρκία, φαινόμενα αδόκητα μέχρι πρότινος, αμβλύνουν εκ νέου τα σύνορα της ελληνικής ταυτότητας.
Όσο οι μετασχηματισμοί αυτοί δεν εντάσσονται σε ένα ανανεωμένο και συνεκτικό εθνικό λόγο, δημιουργούν βαθύτατα ρήγματα. Ομάδες πληθυσμιακές ενδέχεται να αποξενωθούν από την Ελλάδα ή να αντιπαρατεθούν προς άλλα τμήματα του Ελληνισμού. Όσο υπήρχε εύκολο δανεικό χρήμα οι κίνδυνοι συγκαλύπτονταν• τώρα η κρίση έχει αναδείξει ανησυχητικά συμπτώματα: χρεωκοπία της κοινωνικής αλληλεγγύης, αλληλοκατηγορίες ανάμεσα στις διάφορες επαγγελματικές ομάδες, αντιπαράθεση δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και, last but not least, αυξανόμενο χάσμα ανάμεσα στην ισχυρή οικονομικά και επικοινωνιακά ελληνική κοσμοπολιτική ελίτ και την παγιδευμένη στον λαϊκισμό και το πελατειακό σύστημα πλειονότητα. Η «Βαβυλωνία» καραδοκεί.
Αναρτήσεις
Οι ΗΠΑ υπήρξαν ένα πολιτισμικό συνοθύλευμα από την γέννησή τους. Τετρακόσια χρόνια μετά παλεύουν να αποκτήσουν εθνική ταυτότητα που θα τους προσφέρει ενότητα. Είναι τυχαίο ότι περίεργες αιρέσεις και ρατσιστικές ομάδες εμφανίζονται συνεχώς;
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτον αντίποδα η Ελλάδα έχει σχηματίσει έναν πολιτισμό που αποκρυσταλλώθηκε μέσα από δεκάδες αιώνες και απέκτησε την αυτοπεποίθηση να έρχεται σε επαφή, να αφομοιώνει και να εντάσσει ετερόκλητα στοιχεία χωρίς να χάνει τα βασικά χαρακτηριστικά του. Αναρωτιέμαι τι κάνει την Ελλάδα να φαντάζει παράδεισος στα μάτια τόσων διαφορετικών ανθρώπων παρά την κρίση στην οποία έχει περιέλθει και η μόνη απάντηση που θεωρώ ικανοποιητική είναι ότι μέσα στην στυγνή τεχνοκρατική κερδοσκοπική ανθρωπότητα είναι η μόνη κοινωνία που διατηρεί ανθρωπιστικά χαρακτηριστικά.
Προσωπική μου άποψη είναι πως δεν κινδυνεύουμε να χάσουμε την ταυτότητά μας παρά μόνο με βίαιο εξαναγκασμό. Όσο για τους μετανάστες στην Ελλάδα, μάλλον θα συμβάλλουν στην αύξηση των Ελλήνων, διότι Έλλην είναι όποιος μετέχει του Ελληνικού τρόπου ζωής.
Ανώνυμε 31 Αυγούστου 2011 1:40 μ.μ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι μετανάστες στην Ελλάδα θα συνέβαλαν στην αύξηση των Ελλήνων αν ο αριθμός τους κυμαινόταν σε λογικά πλαίσια και αν εντάσσονταν σε αυτή τη χώρα. Όταν...
1. Μέσα σε 10 χρόνια έχουν φροντίσει ο ένας στους 3 κατοίκους αυτής της χώρας να είναι (λαθρο)μετανάστης - ναι, μιλάμε για πάνω από 5 εκατομμύρια σήμερα σύμφωνα με πηγές έγκυρες και επίσημες που δεν τους δίνεται βήμα στα ΜΜΕ. Περισσότερα δεν χρειάζεται να πω.
2. Οι περισσότεροι δεν εντάσσονται στον κοινωνικό ιστό της χώρας. Σήμερα οι Ασιάτες και Αφρικανοί είναι περισσότεροι από τους Βαλκάνιους, και η πρώτη ομάδα, που την απαρτίζουν κυρίως Μουσουλμάνοι, δεν έρχεται οικογενειακώς, αλλά αποτελείται από μεμονωμένα άτομα που στην καλύτερη περίπτωση περιφέρονται άνεργοι κάνοντας εποχιακές γεωργικές δουλειές, ενώ στη χειρότερη διακινούν ναρκωτικά ή κλέβουν ή ασχολούνται με το αρχαιότερο επάγγελμα ή βιάζουν Ελληνίδες. Δεν φτιάχνουν οικογένειες.
3. Με την ανοχή των εδώ αρχών εξακολουθούν να εξάγουν τεράστιο συνάλλαγμα στις χώρες τους, χωρίς να φορολογούνται από το κράτος.
4. Η εισροή τους δεν έχει σταματήσει και οι διαστάσεις του προβλήματος είναι ανεξέλεγκτες.
Για ποιά προοπτική αύξησης του αριθμού των Ελλήνων μιλάς; Και από πού το βγάζεις αυτό το συμπέρασμα;
H απογραφή έδειξε ότι ο αριθμός μας μειώνεται. Φαντάσου να γίνει και το μεγάλο φευγιό στο εξωτερικό λόγω ανεργίας.
ΑπάντησηΔιαγραφή