Η διαφθορά, της διαφθοράς… ω λαέ!

• Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου

Δυστυχώς, για άλλη μια φορά δικαιωθήκαμε, όσοι με αγωνία απευθυνόμαστε στον πρωθυπουργό της χώρας, λέγοντας να προσέξει τις δηλώσεις του, κυρίως στα διεθνή ΜΜΕ και να αλλάξει διαλεκτική στάση ως προς τις αναφορές του στην κρίση. Ασχέτως αν είπε ή δεν είπε στον Γιούνκερ την φράση: «κυβερνώ έναν διεφθαρμένο λαό», έχει τεράστια ευθύνη, διότι αυτή η άποψη κυριάρχησε ως εντύπωση στην διεθνή κοινή γνώμη. Ο κ. Παπανδρέου, όχι μόνο δέχθηκε ότι η ελληνική κρίση είναι προϊόν της γενικευμένης διαφθοράς στην χώρα, αλλά επιχειρηματολόγησε έντονα εναντίον της προηγούμενης κυβέρνησης, χαρακτηρίζοντάς την πηγή παραπλάνησης των εταίρων μας και του κόσμου ολόκληρου ως προς την οικονομική υπόσταση της χώρας.
Καμία σημασία δεν έχει αν αυτά που λέει από δω και από κει ως υπεύθυνος κυβερνήτης της Ελλάδας, ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή όχι. Σημασία έχει ότι αυτός ο πολιτικός λόγος εξασθενεί αφάνταστα την διαπραγματευτική ισχύ της χώρας και του ίδιου προσωπικά, εάν ασφαλώς είχε σκοπό να ασκήσει αυτόνομη πολιτική. Τούτο ο γράφων το επεσήμανε ευθύς εξαρχής, μήπως και το αντιληφθούν οι σύμβουλοί του και του υποδείξουν το τραγικό λάθος του. Δυστυχώς φαίνεται να μην έχει συμβούλους ικανούς να τον … συμβουλεύσουν! Στην πολιτική δεν λέμε αλήθειες, αλλά κατασκευάζουμε μέσω μίας συνεκτικής επικοινωνιακής στρατηγικής, αλήθειες. Ας αναλογιστεί ο κ. Παπανδρέου, αν έχει χρόνο, τι είδους αλήθειες δόμησε αυτήν την περίοδο.
Η διαφθορά, αγαπητοί φίλοι, είναι ασφαλώς ένα κοινωνικό φαινόμενο που εκφράζει....
συγκεκριμένες πολιτικές σχέσεις, οι οποίες τείνουν να το αναπαράγουν. Είναι, όμως, και έννοια που παραπέμπει στην ηθική υπόσταση ατόμων, κοινωνιών, κρατών, κλπ. Όταν αναφερόμαστε στον λαό χαρακτηρίζοντάς τον διεφθαρμένο, προφανώς δεν σχολιάζουμε τις πολιτικές σχέσεις που δομούν το φαινόμενο, αλλά την ηθική υπόσταση των ατόμων ή της κοινωνίας, ιδωμένης ως παράγοντα δράσης (actor). Με αυτήν την έννοια, η φράση «διεφθαρμένος λαός» δεν έχει απολύτως καμία πολιτική σημασία, παρά μόνον ηθική. Αποτελεί μομφή και κατηγορία εναντίον των Ελλήνων και όχι χαρακτηρισμό των εξουσιαστικών σχέσεων που δομούν το φαινόμενο της διαφθοράς. Άρα, όποιος πολιτικός αναφέρεται στον λαό με αυτόν τον χαρακτηρισμό, προφανώς είναι απολύτως ακατάλληλος για την πολιτική.
Μα, θα μου πείτε, ο κ. Παπανδρέου λέει και ξαναλέει τον τελευταίο καιρό ότι «οι Έλληνες δεν είμαστε απατεώνες». Ακριβώς εδώ είναι το πρόβλημα. Όταν ένας πρωθυπουργός λέει ότι αυτός δεν είναι απατεώνας και ενδεχομένως ούτε ο λαός, αλλά αποκλειστικά η προηγούμενη κυβέρνηση, προφανώς αναπαράγει τον λόγο της διαφθοράς, επιχειρώντας να την περιορίσει ως έννοια στο κομματικά αντίπαλο στρατόπεδο του δικομματισμού. Πέραν αυτού, ποιος ισχυρίστηκε ότι οι Έλληνες είναι απατεώνες και απαιτείται ο πρωθυπουργός να το διαψεύδει σε κάθε ευκαιρία;
Πρόκειται περί τραγικής πολιτικής επικοινωνίας. Είναι σαν οι άνθρωποι που κυβερνούν σήμερα στην Ελλάδα να μην έχουν περάσει ούτε απ’ έξω από ένα σχολείο για να διδαχθούν πώς δομείται ο πολιτικός λόγος, πώς συνδυάζεται με την πολιτική πρακτική και ποιες είναι οι συνέπειές του σε επίπεδο διεθνούς πολιτικής. Με αυτήν την έννοια η κυβέρνηση είναι άκρως επικίνδυνη για τα συμφέροντα της χώρας. Ανεκπαίδευτοι άνθρωποι σε αυτό το σοβαρό ζήτημα άσκησης πολιτικής, μοιάζει να πιστεύουν ότι με την πολιτική ελευθεριότητα που εκφράζονται στο εσωτερικό της χώρας, μπορούν να εκφράζονται και στο εξωτερικό. Εξομολογούμαι ότι αρκετές φορές έπιασα τον εαυτό μου να εύχεται ο κ. Παπανδρέου να μην γνώριζε λέξη αγγλικά. Το ότι ομιλεί την αγγλική, αντί για καλό είναι πολύ μεγάλο κακό, στον βαθμό που δεν αντιλαμβάνεται την πολιτική σημασία εννοιών, οι οποίες αλλιώς γίνονται αντιληπτές μέσω της εκφοράς του καθημερινού λόγου και εντελώς διαφορετικά μέσω του πολιτικού λόγου.
Μιλώντας στα ξένα μέσα ή σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις με ξένους ηγέτες ή γραφειοκράτες, δεν εκφραζόμαστε όπως στο παράθυρο του φίλου μου του Χατζηνικολάου. Δυστυχώς αυτό δεν το έχουν καταλάβει, ούτε ο πρωθυπουργός, ούτε οι υπουργοί του.
Ο ελληνικός λαός, λοιπόν, ούτε είναι, ούτε θα μπορούσε να ήταν διεφθαρμένος. Το πολιτικό σύστημα είναι διεφθαρμένο και εξευτελισμένο διεθνώς, μέσω των σκανδάλων που έχουν κάνει τον τελευταίο καιρό τον γύρο του κόσμου. Προφανώς ένα διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα, στον βαθμό που συνεχίζει να υφίσταται ως δομή, εκθέτει την υπερδομή εντός της οποίας λειτουργεί και αυτή ασφαλώς είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και επιμέρους φορείς της, όπως είναι η ευρωζώνη. Παράλληλα, παραπέμπει σε μία διεφθαρμένη κοινωνικοοικονομική δομή, που είναι αναγκαία για την αναπαραγωγή του καθεστώτος. Η δομή αυτή δεν ταυτίζεται με τον ελληνικό λαό, ο οποίος έχει ηθική και όχι πολιτική υπόσταση, αλλά με μέρος του εκλογικού σώματος, που εμπλέκεται άμεσα στην διαδικασία αναπαραγωγής του συστήματος. Συνεπώς, όσοι αναφέρονται στην διαφθορά σε σχέση με την Ελλάδα, ας ερευνήσουν τις σχέσεις του καθεστώτος με την βορειοατλαντική δομή και με την ΕΕ ιδιαίτερα, καθώς και το πώς ο δικομματισμός γαντζώθηκε στο υπάρχον πελατειακό καθεστώς, δίνοντάς του μία ακόμη πιο εκχυδαϊσμένη μορφή.
Έτσι, θα οδηγηθεί κάποιος στην πολιτική προσέγγιση της διαφθοράς στην Ελλάδα και αν ήταν ειλικρινής, θα καταλάβαινε ότι αυτή δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μία συγκεκριμένη μορφή ανάπτυξης της χώρας. Πολλές χώρες σ’ ολόκληρο τον κόσμο οδηγήθηκαν σ’ αυτήν την μορφή ανάπτυξης, ως αποτέλεσμα της αποικιοκρατίας ή άλλων μορφών ιμπεριαλισμού ή ακόμη οικονομικού ολοκληρωτισμού. Προφανώς ο δυτικός ορθολογισμός στην πολιτική πρακτική είναι αντίθετος σε αυτήν την μορφή ανάπτυξης, για λόγους που σχετίζονται με τον τρόπο εξέλιξης του καπιταλισμού. Παρόλα αυτά, μια χαρά εξυπηρετήθηκαν οικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες της Δύσης, καλλιεργώντας την διαφθορά σε υπανάπτυκτες ή λιγότερο αναπτυγμένες από αυτούς χώρες, όπως καλή ώρα η Ελλάδα.
Σήμερα είναι αλήθεια ότι σ’ έναν ενιαίο οικονομικό χώρο, όπως είναι αυτός της ευρωζώνης, η διαφθορά δεν επιτρέπει την άσκηση ολοκληρωτικής ηγεμονίας από την ευρω-ατλαντική ελίτ κι έτσι έφτασαν αυτοί που την προήγαγαν να την μέμφονται και να αναπτύσσουν πολιτικές διαφάνειας. Μόνον που τελικά η διαφάνεια μοιάζει να αφορά σε αυτούς που χαρακτηρίζονται διεφθαρμένοι και όχι σ’ εκείνους που τους χαρακτηρίζουν. Κάπως έτσι θεμελιώνεται μία νέα αρχή στην ΕΕ, που διαχωρίζει τις χώρες που ηγούνται από εκείνες που στηρίζουν την ηγεμονία τους.
Ο κ. Παπανδρέου φάνηκε να μην γνωρίζει πώς ασκείται η πολιτική σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον, παρότι προέρχεται από πολιτική οικογένεια. Σε αυτές τις συνθήκες δεν αγωνίζεται κανείς να δείξει την υποταγή και συμμόρφωσή του, ούτε το παίζει «μετανοημένη αμαρτωλή», ούτε ασφαλώς σαν κάποιον που έπεσε ξαφνικά από ένα μακρινό αστέρι στο Μαξίμου. Όταν επικρατεί ένα τέτοιο κλίμα αγωνίζεται κανείς να προβληματοποιήσει την κατηγορία της διαφθοράς, ενοχοποιώντας αυτούς που την επικαλούνται, ώστε να επιβάλουν την συμμόρφωση σε συγκεκριμένους κανόνες πολιτικής οικονομίας, αδιαφορώντας απολύτως για την πραγματική υπόσταση της χώρας στην οποία αναφέρονται (veil of ignorance). Αντί ο κ. Παπανδρέου να υιοθετήσει την θεραπεία -σοκ εναντίον της χώρας, θα μπορούσε να σοκάρει με απλά πολιτικά επιχειρήματα όλους εκείνους που καλλιέργησαν την discourse της διαφθοράς. για να νομιμοποιήσουν τη νέα στρατηγική τους στην Ευρώπη.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση