Η παρούσα γεωστρατηγική κατάσταση στο εγγύς περιβάλλον της Ελλάδος

Απαιτούνται λύσεις και όχι υπεκφυγές

Το παρακάτω άρθρο συντάχθηκε υπό του αντιναυάρχου Γ. Δεμέστιχα και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΕΛΕΣΜΕ τ. 43 του Απριλίου 2008. Αξιοσημείωτο είναι πως οι "προβλέψεις" του Αντιναυάρχου ήταν απόλυτα εύστοχες για τα σημερινά διαδραματιζόμενα στην περιοχή του Αιγαίου και τις πέριξ της Ελλάδος χωρών.

Υπό Αντιναυάρχου ε.α. Γ. ΔΕΜΕΣΤΙΧΑ Π.Ν.

Η Ελλάδα ευρίσκεται στο κέντρο της ΝΑ Μεσογείου, μιας περιοχής που αποτελείται από ηπειρωτικές χώρες και νησιά, που ενώνει τρεις ηπείρους και που υπήρξε το λίκνο πολιτισμών με κορυφαίο τον Ελληνικό πολιτισμό. Η περιοχή υπήρξε πεδίο εντόνων ανταγωνισμών μεταξύ των λαών της, μεταξύ των παρακτίων κρατών, των ισχυρών παγκόσμιων δυνάμεων αλλά και ισχυρών οικονομικών συμφερόντων. Στην ίδια περιοχή γεννήθηκαν μεγάλες θρησκείες και πολλά εθνικά κινήματα.
Από την περιοχή της ΝΑ Μεσογείου περνούν υποχρεωτικά όλες οι βασικές θαλάσσιες γραμμές επικοινωνιών για τη μεταφορά υλικών, εφοδίων, ενισχύσεων και ενέργειας προς και από τις πλούσιες ενεργειακές πηγές του Καυκάσου-Κασπίας, Β. Αφρικής και Μέσης Ανατολής, τις χώρες της Δύσης και μέσω του Σουέζ τις χώρες της ΝΔ Ασίας.
Είναι περιοχή στην οποία είναι δυνατή η εκτέλεση ασκήσεων και επιχειρήσεων και η προβολή ισχύος στην ξηρά, με κατεύθυνση προς όλες τις πιθανές ή ήδη υπαρκτές περιοχές κρίσεων της Μέσης Ανατολής ή της Β. Αφρικής.
Παρά την εξάλειψη του Σοβιετικού κινδύνου, η στρατηγική σημασία των «σημείων στραγγαλισμού» (choke points), δηλαδή Δαρδανέλια, Αιγαίο, Σουέζ, της Ελληνικής Χερσονήσου και των μεγάλων νήσων δηλαδή της Κύπρου και της Κρήτης, παραμένει μεγάλη.
Ο έλεγχος αυτών απαιτείται, τόσο για την διατήρηση ανοικτών γραμμών επικοινωνιών (SLOCS) όσο και για την υποστήριξη επιχειρήσεων περιορισμού/ανάσχεσης (containment) του Νότου, αν αυτό απαιτηθεί.

Κατά τους υποστηρικτές του Mahan, Αμερικανούς Αναλυτές, η ΝΑ Μεσόγειος έχει επανακτήσει, για λογαριασμό των ΗΠΑ, το ρόλο της «Ζωτικής Οδού» (Vital Line) των χρόνων της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
Κατωτέρω θα παρουσιαστεί συνοπτικά η παρούσα κατάσταση κατά περιοχή και κράτος (όπου υπάρχει άμεσο ενδιαφέρον για τον Ελληνισμό) για τα Βαλκάνια, την Τουρκία, την Μέση Ανατολή και Βόρειο Αφρική, την Κύπρο και την Ελλάδα και θα αναφερθούν οι ρόλοι των Μεγάλων Δυνάμεων και Διεθνών Οργανισμών.
Βαλκάνια
Η σημερινή κατάσταση στα αποκαλούμενα «Δυτικά Βαλκάνια» που περιλαμβάνουν τα κράτη ή μορφώματα που προέκυψαν από την διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας και την Αλβανία παραμένει ρευστή, σε αντίθεση με τα Ανατολικά Βαλκάνια (Ρουμανία, Βουλγαρία) που η πρόσφατη ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ δημιουργεί προϋποθέσεις σταθερότητας και ειρήνης.
Η αστάθεια και η ρευστότητα στα Δυτικά Βαλκάνια εντείνεται από την προβλεπομένη απόσχιση του Κοσυφοπεδίου, με την αντιπαράθεση των Αλβανοφώνων Κοσοβάρων με την Σερβία που βρίσκουν αντίστοιχα υποστηρικτάς τις ΗΠΑ και την ΕΕ αφ΄ενός και την Ρωσία αφ΄ετέρου. Η δημιουργία ανεξαρτήτου Κοσόβου εκτιμάται ότι θα έχει παρενέργειες που πιθανόν να οδηγήσουν σε προσπάθειες αλλαγής συνόρων στην περιοχή, που δεν θα είναι αναίμακτες όπως το ήρεμο διαζύγιο που πέτυχε το Μαυροβούνιο από την Σερβία.
Ειδικά η πορεία των χωρών της Δυτικής Βαλκανικής προς το ΝΑΤΟ φαίνεται ότι ελέγχεται από τις ΗΠΑ, οι οποίες στα πλαίσια των στρατηγικών τους επιδιώξεων για διασφάλιση προθύμων, σίγουρων και απόλυτα ελεγχομένων χωρών-δορυφόρων, στην Βαλκανική, ευρίσκουν πρόσφορο έδαφος στα Δυτικά Βαλκάνια, με την παρούσα κατάσταση.
Η κατάσταση αυτή, η οποία δυσχεραίνεται ακόμη περισσότερο από τις προσπάθειες άσκησης επιρροής και διείσδυσης ισχυρών δυτικών κρατών, μεμονωμένα ή και μέσω διεθνών οργανισμών και συμμαχιών ώστε να αποκτήσουν σημαντικό μερίδιο στον έλεγχο των εξελίξεων σύμφωνα με τα νέα πολιτικοοικονομικά συμφέροντά τους, προσδίδει νέα γεωπολιτική διάσταση, όχι μόνο σε αυτή την περιοχή και τα επί μέρους κράτη, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή.
Στην παραδοσιακή εικόνα της Βαλκανικής, που σχηματίζεται από την δυναμική της ιστορίας της, ήλθαν να προστεθούν με καταλυτικό τρόπο οι εξελίξεις που διαδραματίζονται στον τομέα των ενεργειακών πόρων στις γεωπολιτικές ζώνες της Ευρασίας και της ΝΑ Μεσογείου. Το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, η ηλεκτρική ενέργεια, οι οδικοί άξονες, η χρήση των υδάτων των διασυνοριακών ποταμών και λιμνών συνιστούν σήμερα τις πιο δυναμικές προκλήσεις για την περιοχή των Βαλκανίων.
Πάντως στα Δυτικά Βαλκάνια η Αλβανία παραμένει το μεγάλο ερωτηματικό διότι παρά την προς την ΕΕ και το ΝΑΤΟ πορεία της, γεγονός που δρα ανασταλτικά, δεν αποτρέπεται η καλλιέργεια του «μεγαλοϊδεατισμού της». Σύμφωνα με το Σχέδιο της Αλβανικής Ακαδημίας για την «λύση του εθνικού προβλήματος» εμφανίζονται οι ακόλουθες επιδιώξεις:
* Ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου.
* Αυτονομία της Δυτικής περιοχής της FYROM.
* Αναγνώριση Αλβανικής μειονότητας και μειονοτικών δικαιωμάτων στην Ελλάδα.
Παράλληλα οι αλυτρωτικές βλέψεις (έστω και για εσωτερική κατανάλωση) της FYROM με την επιμονή του σφετερισμού του ονόματος «Δημοκρατία της Μακεδονίας» αποτελούν αγκάθι στις σχέσεις της χώρας αυτής με την Ελλάδα στην οποία και αναζητά στηρίγματα πολιτικά και οικονομικά. Εφόσον η FYROM δεν σέβεται την ενδιάμεση συμφωνία για εξεύρεση ονομασίας του κράτους που θα είναι κοινά αποδεκτή από την ίδια και την Ελλάδα, για την τελευταία είναι μονόδρομος η αρνησικυρία (veto) για την ένταξη των Σκοπίων τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και στην ΕΕ.
Το θέμα της ονομασίας, είναι «Ζωτικό Συμφέρον» για την χώρα μας και εφ’όσον τα Σκόπια συνεχίζουν την αδιαλλαξία των, θα πρέπει να λαμβάνονται προοδευτικά, όλα τα αναγκαία μέτρα, που θα ασκήσουν ασφυκτική πίεση στην γειτονική χώρα.
Τουρκία
Από το 1923 μέχρι σήμερα, με εσωτερική νομοθεσία, αντίθετη προς τις δεσμεύσεις της Λωζάνης και πολιτικές πρακτικές διώξεων η Τουρκία πέτυχε την εξαφάνιση του, προστατευομένου από τη συνθήκη της Λωζάνης, Ελληνισμού. Η δημιουργία του Κυπριακού από το 1950 σε συνδυασμό με σοβαρά ελληνικά λάθη στο χειρισμό του, έχουν προσθέσει αιτίες και αφορμές διαιώνισης και αλλεπαλλήλων αναζωπυρώσεων, εντάσεων και κρίσεων των Ε/Τ σχέσεων. Η διατηρουμένη κατοχή της Βορείου Κύπρου, η άμεση αμφισβήτηση των ελληνικών απόψεων κυριαρχίας εναερίου χώρου, δικαιώματος επέκτασης χωρικών υδάτων στα 12 ν. μίλια, καθορισμού υφαλοκρηπίδος, σε συνδυασμό με τη συντήρηση μειονοτικού θέματος στη Θράκη δημιουργούν πλέγμα ανακύκλωσης εντάσεων και ίσως κρίσεων.
Μεσοπρόθεσμα, εκτιμάται ότι θα συνεχισθούν οι προσπάθειες της Τουρκίας να καταστεί περιφερειακή δύναμη στην περιοχή της λεκάνης της ΝΑ Μεσογείου αφ΄ενός μεν δια του εκσυγχρονισμού των Ε.Δ. της (οργάνωση, μέσα, νέα τεχνολογία κ.λ.π.) και αφ΄ετέρου δια της αναπτύξεως εντόνου διπλωματικής δραστηριότητας προς σύναψη συνεργασιών και επιβολή της ηγεμονίας της στην περιφέρεια. Οι πρόσφατες εξελίξεις στο χώρο της Μέσης Ανατολής, του Καυκάσου, της Υπερκαυκασίας αναβαθμίζουν την γεωστρατηγική αξία της περιοχής και κατάλληλες συνθήκες για την επίτευξη του ανωτέρω σκοπού. Επίσης η Τουρκία θα συνεχίσει να δραστηριοποιείται έντονα προς ανάπτυξη ευνοϊκών γι΄αυτήν διπλωματικών, στρατιωτικών, οικονομικών σχέσεων με την Ρωσία, την Κίνα, τις χώρες της Μέσης Ανατολής αλλά και με χώρες της ΕΕ, με απώτερο σκοπό την προβολή της γεωστρατηγικής αξίας και την εδραίωση της θέσης της ως περιφερειακής δύναμης. Ιδιαίτερα, η προσπάθεια προσέγγισης με Ιράν και Συρία, αποσκοπεί στη διατήρηση των λεπτών ισορροπιών, που με επιμέλεια εξασφάλισε η Τουρκία στην περιοχή με την Τουρκο-Ισραηλινή συνεργασία και στον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων μιας πιθανής επιδείνωσης των σχέσεών της με τις ΗΠΑ, λόγω της αρνητικής της στάσης στις επιχειρήσεις του Συνασπισμού κατά του Ιράκ, αλλά και την πιθανότητα δημιουργίας ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους στο βόρειο Ιράκ.
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η προαναγγελλομένη αλλαγή του Τουρκικού Αμυντικού Δόγματος, σύμφωνα με το οποίο η πρωτεύουσα απειλή για την Τουρκία είναι η τρομοκρατία ενώ η Ελλάδα δεν αποτελεί πλέον στρατιωτική απειλή, γίνεται με πολιτικά κριτήρια προκειμένου να ικανοποιηθούν η ΕΕ και οι ΗΠΑ ενώ επισημαίνεται η αντιμετώπιση της Κουρδικής απειλής από όπου και αν προέρχεται.
Μέση Ανατολή – Βόρειος Αφρική
Από τα τέλη του 1989, ο χώρος της Μέσης Ανατολής και Β.Αφρικής επανήλθε με δραματικό τρόπο, στο επίκεντρο του παγκοσμίου γεωπολιτικού και γεωστρατηγικού ενδιαφέροντος, αφού ειδικότερα η Μέση Ανατολή έχει εξελιχθεί στη σοβαρότερη σήμερα περιοχή κρίσεων και εντάσεων διαρκείας. Οι κρίσεις αυτές που είναι συνεχείς και πολυσύνθετες προσελκύουν το παγκόσμιο ενδιαφέρον, γιατί επηρεάζουν τις παγκόσμιες εξελίξεις και προκαλούν αναμίξεις και επεμβάσεις διεθνών οργανισμών και όλων των ισχυρών του κόσμου.
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης που αποτελούσε την κατ΄εξοχήν προστάτιδα δύναμη του Αραβικού κόσμου, την εξασθένιση της ενότητας των Αραβικών χωρών, λόγω των «συνθηκών ειρήνης» που υπέγραψε το Ισραήλ με την Αίγυπτο και την Ιορδανία, αλλά και την πτώση του Ιρακινού καθεστώτος, αναμένεται η δημιουργία νέου «Status Quo» στο χώρο της Μ. Ανατολής και της Β. Αφρικής.
Η αναθέρμανση του Παλαιστινιακού, με άδηλη την προοπτική επιτυχίας της, με πρωτοβουλία των τεσσάρων (ΟΗΕ, ΗΠΑ κυρίως, ΕΕ και Ρ.Ο.), προσπαθείας ειρηνεύσεως και συνυπάρξεως Ισραήλ και Παλαιστινιακού κράτους, είναι μια πηγή εξαγωγής απειλών και κινδύνων.
Η αντιτρομοκρατική εκστρατεία που ευρίσκεται σε εξέλιξη με τις επιχειρήσεις στο Ιράκ και Αφγανιστάν και τις πιέσεις προς άλλες Αραβικές και Ισλαμικές χώρες είναι πιθανόν να οδηγήσει σε εξελίξεις που κυμαίνονται από την πλήρη προσαρμογή των χωρών αυτών προς το προβαλλόμενο πρότυπο εκδημοκρατισμού, μέχρι την συσπείρωση των πιεζομένων και την αντιδυτική (όχι μόνον αντιαμερικανική) Αραβοϊσλαμική έκρηξη.
Κατά την παρούσα περίοδο η Συρία φοβούμενη μήπως είναι ο επόμενος στόχος των ΗΠΑ, μετά το Ιράκ, κατά της τρομοκρατίας τηρεί ήπια και ισορροπημένη στάση στην εξωτερική πολιτική και έχει διακόψει τον εμφανή, τουλάχιστον, εξοπλισμό της Χεζμπολάχ στο Λίβανο.
Η σύρραξη Ισραήλ-Χεζμπολάχ το θέρος του 2006 κατέστρεψε υποδομές στον Νότιο Λίβανο κυρίως. Η επιτευχθείσα εκεχειρία και η εν συνεχεία εγκατάσταση της διεθνούς ειρηνευτικής δυνάμεως και η ανάπτυξη του Λιβανικού στρατού, σε συνδυασμό με τις από θαλάσσης ναυτικές επιχειρήσεις, συντελούν στην ενότητα του Λιβάνου και θα βοηθήσουν στην ανάπτυξή του, παρ΄όλον ότι ο κίνδυνος του εμφυλίου πολέμου δεν έχει απομακρυνθεί.
Κίνδυνοι σε εθνικό και διασυμμαχικό πλαίσιο δυνατόν να θεωρηθούν κατά περίπτωση η ανεξέλεγκτη μετανάστευση, η εξαγωγή του Ισλαμικού εξτρεμισμού, η διασπορά της τρομοκρατίας και των όπλων μαζικής καταστροφής. Σε αυστηρά εθνικό μας πλαίσιο η Τουρκο-Ισραηλινή στρατηγική σύγκλιση αποτελεί σημείο προβληματισμού. Η επανεμφανισθείσα από το 1991 τάση της Τουρκίας για ανάληψη ηγετικού ρόλου στον Ισλαμικό κόσμο, η αφύπνιση παλαιών Τουρκικών εδαφικών βλέψεων, η πρόθεση της Άγκυρας για αποκλειστική διαχείριση της ροής των ζωτικών ποταμίων υδάτων και η Τουρκο-Ισραηλινή στρατηγική σύγκλιση, σε συνδυασμό με άλλα διμερή θέματα τριβών και την ιστορικά δικαιολογημένη καχυποψία των Αράβων έναντι των προθέσεων της Αγκύρας, δημιουργούν ευνοϊκές προϋποθέσεις για την βελτίωση των σχέσεων της Ελλάδας με τον Αραβικό κόσμο.
Η Βόρεια Αφρική, γενικά, δεν αποτελεί, κατά την παρούσα περίοδο, περιοχή κρίσεων αυτοτελούς υπόστασης, ιδίως μετά το άνοιγμα της Λιβύης προς τις χώρες της Δύσης. Ουσιαστικά στην Βόρειο Αφρική μεταφέρονται και την επηρεάζουν τα προβλήματα της Μέσης Ανατολής και της υπόλοιπης Αφρικής. Ειδικότερα στην Αλγερία η ιδιάζουσα σύγκρουση Κοσμικών-Ισλαμιστών δημιουργεί υποδομή παραγωγής και στρατολογίας τρομοκρατών και εξαγωγής τους στην Ευρώπη.
Η γεωστρατηγική και γεωπολιτική σημαντικότης της Κύπρου είναι αυταπόδεικτη αφού ευρίσκεται σε κεντρική θέση της λεκάνης της ΝΑ Μεσογείου με δυνατότητα ελέγχου της εγγύς Μέσης Ανατολής, του Σουέζ και της ΒΑ Αφρικής. Η εκ μέρους του Η.Β. διατήρηση των Βάσεων στην Κύπρο, με ουσιαστική κυριαρχία επ΄αυτών, αποδεικνύει την εξαιρετική σημασία της Κύπρου για τον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής.
Παρ΄ όλες τις περιπέτειες, τις δοκιμασίες, την στυγνή Τουρκική εισβολή του 1974 και την έκτοτε κατοχή του βορείου τμήματος της νήσου, τον εκπατρισμό και την προσφυγοποίηση περίπου 200.000 Ελληνοκυπρίων, η Κύπρος ως Κυπριακή Δημοκρατία επέτυχε κυριολεκτικά άθλους τόσο στο Οικονομικό όσο και τον Κοινωνικό τομέα με αποτέλεσμα να έχει το προβάδισμα έναντι όλων των συνυποψηφίων χωρών που ενετάχθησαν στην ΕΕ κατά την τελευταία διεύρυνσή της (2004).
Παρά τα προαναφερθέντα, η Κύπρος, καίτοι ουσιαστικός Εταίρος πλέον της ΕΕ, δεν μπορεί να αισθάνεται ασφαλής. Η Τουρκία, παρ΄ότι υποψηφία για ένταξη στην ΕΕ, δέσμια του πλέγματος ιδιαιτεροτήτων, αδυναμιών, φιλοδοξιών και επιδιώξεών της, εκμεταλλεύεται κάθε δυνατότητά της και τη διεθνή ανοχή, κατέχει τη Βόρεια Κύπρο και απειλεί την Κύπρο και εμμέσως την Ελλάδα.
Η Κύπρος παρά τα επιτεύγματά της είναι η μόνη πρώην αποικία εις την οποία η διεθνής κοινότητα αρνείται τα στοιχειώδη συστατικά πλήρους κρατικής κυριαρχίας, δηλαδή: Η πλειοψηφία δεν αποφασίζει. Η εδαφική κυριαρχία περιορίζεται, αφού, πλέον της Τουρκικής κατοχής, το Η.Β. κατέχει, ως Βρετανικό έδαφος, τις βάσεις και ειδικά προνόμια χρησιμοποιήσεως του θαλασσίου και εναερίου χώρου.
Εφ΄όσον τελικώς επιτευχθεί λύση στο Κυπριακό πρόβλημα, η Κύπρος ως κυρίαρχο εφ΄όλης της νήσου κράτος, χωρίς την Τουρκική απειλή (με ή χωρίς ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ), θα αποτελέσει περιοχή σταθερότητος και ασφαλείας. Άλλως θα τελεί συνεχώς υπό απειλή και βεβαίως μαζί της και η Ελλάδα.
Είναι βέβαια γνωστή η, επί του παρόντος, αδυναμία της ΕΕ να δώσει εγγυήσεις ασφαλείας. Εν τούτοις μέσα από την Ευρωατλαντική σχέση θα ήταν δυνατόν να εξετασθεί η παροχή ασφαλείας από Νατοϊκές δυνάμεις (παρά τις προφανείς δυσκολίες τόσο στο εσωτερικό της Κύπρου όσο και μεταξύ των εταίρων του ΝΑΤΟ) που εγκαθιστάμενες στην Κυπριακή Δημοκρατία και πλαισιούμενες από τις στρατιωτικές δυνάμεις αυτής, να παρέχουν την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια που απολαμβάνει κάθε δημοκρατία στον πλανήτη.
Ρόλοι Μεγάλων Δυνάμεων και Διεθνών Οργανισμών στο εγγύς περιβάλλον της Ελλάδος
Στον σύγχρονο κόσμο όλοι και όλα αλληλοεπηρεάζονται λόγω του νέου διεθνούς συστήματος που είναι βασισμένο στην αρχή της «παγκοσμιοποιήσεως». Αναφορικά με το εγγύς περιβάλλον της Ελλάδος έχει προεκταθεί η επίδραση της Διατλαντικής Κοινότητος (ΝΑΤΟ, ΕΕ) ενώ συγχρόνως πρωταγωνιστούν οι ΗΠΑ πρωτευόντως και η Ρωσία που προσπαθεί να διατηρήσει ότι έχει διασώσει ως κληρονόμος της Σοβιετικής Ενώσεως.
Προκειμένου η Διατλαντική Κοινότης να καταστήσει στην ευρύτερη περιοχή (Βαλκάνια – Μεσόγειος – Μαύρη Θάλασσα) μία ελεγχομένη γεωπολιτικά και γεωοικονομικά περιοχή, αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες και αναπτύσσονται μηχανισμοί (ως συστήματα διαλόγων, συνεργασιών) που συνήθως πρωτεύοντα ρόλο παίζουν οι ΗΠΑ και έχουν ως αποδέκτη ολόκληρο τον χώρο αυτό.
Οι ΗΠΑ αποτελούν σήμερα τον μοναδικό πόλο στο διεθνές σύστημα με ισχυρή παρουσία στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο. Το επίπεδο και ο χαρακτήρας της παρουσίας τους στη Μεσόγειο έχει παίξει και θα συνεχίσει να παίζει, και κατά την προσεχή εικοσαετία, σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του γεωπολιτικού περιβάλλοντος της περιοχής. Οι ΗΠΑ είναι μεσογειακή δύναμη, κατά ένα ιδιαίτερο τρόπο, και η στρατιωτική τους παρουσία δεν ήταν ένα περιστασιακό φαινόμενο κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Αν εξαιρέσει κανείς την αποτροπή του Σοβιετικού κινδύνου, τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας αλλά και του Καυκάσου και της Κασπίας, καθώς και της Μέσης Ανατολής παραμένουν και μάλιστα ενισχυμένα. Κατόπιν τούτου οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν την πολύπλευρη παρουσία τους με σκοπό την προστασία των συμφερόντων τους που εξυπηρετούνται από:
* Την εξασφάλιση της ομαλής ροής των ενεργειακών πόρων και των οδών και αγορών για τις εξαγωγές τους.
* Τη διατήρηση και επέκταση της επιρροής τους στις χώρες της Βαλκανικής.
* Την προστασία του Ισραήλ.
* Την εγκατάσταση – στήριξη φιλικών καθεστώτων σε σημαντικές Ισλαμικές χώρες.
Η ΕΕ για να προασπίσει την ασφάλειά της και να προάγει τις αξίες της προβάλλει δύο στρατηγικούς στόχους:
* Την αντιμετώπιση απειλών και κυρίως της τρομοκρατίας και
* Την οικοδόμηση της ασφαλείας του εγγύς περιβάλλοντος.
Το ΝΑΤΟ, σήμερα, με το δόγμα δράσεως «εκτός περιοχής» (out of area) και παρά τις όποιες εσωτερικές αντιθέσεις έχει μεταλλαχθεί από «Αμυντική Συμμαχία» σε «Οργανισμό Ασφαλείας» με δυνατότητες ευέλικτης προσαρμογής, προλήψεως, ελέγχου και αντιμετώπισης καταστάσεων στις περιοχές των αποδεσμευθέντων από την επικυριαρχία της Σοβιετικής Ενώσεως ενεργειακών πόρων αλλά και στις περιοχές παραγωγής και εξαγωγής απειλών κατά της ασφάλειας της Δύσης και ειδικά των ΗΠΑ.
Η Ρωσία προσπαθεί να δείξει την παρουσία της και να προωθήσει την επιρροή της στην ευρύτερη περιοχή. Η Ρωσία εκτιμάται ότι στην παρούσα περίοδο:
* Δεν προτίθεται να συγκρουσθεί με τις ΗΠΑ, αλλά προθύμως, όσο οι συσχετισμοί το επιτρέπουν αμφισβητεί την μονοκρατορική υπόστασή τους.
* Προκρίνει τη συνεργασία με την ΕΕ, προβάλλει ανησυχίες με την πρόσφατη διεύρυνσή της και ασκεί πίεση μέσω των εξαγωγών ενεργειακών πηγών προς την Ευρώπη.
* Ενδιαφέρεται για να διατηρήσει καλές σχέσεις με την Σερβία με την στήριξή της στο θέμα του Κοσόβου και
* Ενδιαφέρεται για την προώθηση οικονομικών κυρίως σχέσεων με διάφορες χώρες ως Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρος.
Μέσα στο προαναφερθέν περιβάλλον, είναι εμφανής η γεωστρατηγική αξία της Ελλάδος λόγω της Κεντρικής και δεσπόζουσας θέσης της σε συνδυασμό με την μετατόπιση του προσανατολισμού του άξονος της διεθνούς ασφάλειας από τις σχέσεις Ανατολής-Δύσης που ίσχυαν τις προηγούμενες δεκαετίες στις σχέσεις Βορρά-Νότου ή Δύσης-Ισλαμικών χωρών.
Οι τομείς οι οποίοι εκτιμάται ότι προσφέρονται για εκμετάλλευση και οι σχετικές δυνατότητες έχουν ως ακολούθως :
* Το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι κράτος μέλος της ΕΕ αλλά και παλαιό πλήρες μέλος του ΝΑΤΟ, την κάνει να είναι εκ των πραγμάτων ο καλύτερος σύνδεσμος της Δύσης (ΝΑΤΟ-ΕΕ) με τις χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας και κυρίως τις αμέσως γειτονικές της χώρες. Όλα αυτά της δίνουν το δικαίωμα αλλά της δημιουργούν και την υποχρέωση να αναλάβει ενεργό σταθεροποιητικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή, κύριο ρόλο στη διαμόρφωση της Βαλκανικής πολιτικής της ΕΕ καθώς και πρωτεύοντα ρόλο στη διαμόρφωση και υλοποίηση της μεσογειακής πολιτικής στην ΝΑ Μεσόγειο σε συνδυασμό με άλλες χώρες που θα την ασκήσουν.
* Η Ελλάδα με την Ελληνορθόδοξη θρησκεία της και τον πολιτισμό της, λόγω θέσεως, ιστορικών σχέσεων και δεσμών αλλά και ευχερούς επικοινωνίας με όλα τα κράτη της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, ένωσε στο παρελθόν τη Δύση με τον Ισλαμικό κόσμο αυτών των περιοχών. Το ίδιο μπορεί να κάνει και τώρα όταν μάλιστα η αντιπαράθεση της Δύσης και ειδικότερα των ΗΠΑ, με το Ισλάμ οδηγείται σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις.
* Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα καλύτερης επικοινωνίας με τους ομοδόξους της Ανατολικούς.
* Ο Ελληνισμός της διασποράς, με την ισχυρή δύναμη και επιρροή που διαθέτει, οργανωμένος και σωστά ενημερωμένος, μπορεί να προβάλει τις κατάλληλες Ελληνικές και συμμαχικές θέσεις.
* Ορισμένες συγκεκριμένες περιοχές της Ελλάδας είναι ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος, λόγω της σημαίνουσας γεωστρατηγικής τους θέσης, αλλά και λόγω των δυνατοτήτων χρησιμοποίησής τους και των διευκολύνσεων που παρέχουν, σε διμερές επίπεδο (ΗΠΑ) ή συμμαχικό επίπεδο (ΝΑΤΟ).
* Συνέχιση της συνεργασίας με την Ρωσική Ομοσπονδία, Βουλγαρία και Παρευξείνιες χώρες, με ανάλογα ανταλλάγματα, ώστε τα ενεργειακά και μεταφορικά δίκτυα από τις χώρες των ενεργειακών πόρων Κασπίας-Καυκάσου να δρομολογηθούν και μέσω Μαύρης Θαλάσσης-Βουλγαρίας-Ελλάδος προς την Δυτική Ευρώπη, ως η πλέον οικονομο-τεχνικά συμφέρουσα λύση.
Παράλληλα με τα αναφερθέντα σημεία ισχύος η Ελλάδα αντιμετωπίζει την υπαρκτή Τουρκική απειλή η οποία εκδηλώνεται έναντι των κυριαρχικών της δικαιωμάτων στον Ελλαδικό χώρο (σε ξηρά, θάλασσα και αέρα) αλλά και έναντι της Κύπρου, ενώ όμορα κράτη εκφράζουν κατά καιρούς αλυτρωτικές βλέψεις για την Βόρεια Ελλάδα. Οι ασύμμετρες απειλές είναι επίσης υπαρκτές και ανθεί η λαθρομετανάστευση καθώς και η διακίνηση ναρκωτικών και άλλων παρανόμων υλικών.
Συμπερασματικά το εγγύς περιβάλλον της Ελλάδος αλλά και το αμέσως γειτνιάζον με αυτό παραμένει το επίκεντρο στρατηγικών συμφερόντων, με συγκρούσεις, αναταραχές και εύθραυστες συνήθως διευθετήσεις των συμφερόντων.
Η περιοχή εξακολουθεί να παραμένει μία ζώνη αντιπαραθέσεων θρησκευτικών, πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών και αποτελεί ζώνη εν δυνάμει πολιτικών και στρατιωτικών κρίσεων που η αντιμετώπισή των απαιτεί τα εμπλεκόμενα κράτη και οργανισμοί να υιοθετήσουν και να ασκήσουν ευέλικτες, καινοτόμες και αποτελεσματικές λύσεις. Αυτές οι λύσεις πρέπει να βρίσκονται με βάση το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συνθήκες και να λαμβάνονται υπ΄όψιν οι ιδιαίτεροι παράγοντες ως και οι ιστορικές και πολιτισμικές παραδόσεις που ζύμωσαν τους λαούς.
Επιβολή λύσεων ίσως επιτύχει μία προσωρινή ηρεμία, αλλά είναι βέβαιον ότι στο μέλλον οι κρίσεις θα αναβιώσουν.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση