Τι βρίσκεται πίσω από τον "συναγερμό" για το ενδεχόμενο πολέμου μεταξύ Ρωσίας - Ουκρανίας

Του Dmitri Trenin

Τα στρατεύματα δεν έχουν επιστρέψει ακόμη στη βάση τους, αλλά ο κίνδυνος πολέμου κατά μήκος των Ρώσο-ουκρανικών συνόρων έχει περάσει. Στην πραγματικότητα, ένας πόλεμος δεν ήταν ποτέ στα χαρτιά. Ωστόσο ο συναγερμός, όσο κράτησε, ήταν πολύ ενοχλητικός. Για τη Δύση, ανέδειξε τους κινδύνους μιας απευθείας σύγκρουσης μεγάλης κλίμακας μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Για τη Ρωσία, η οποία μέχρι στιγμής δεν δέχεται ότι η σύγκρουση στο Ντομπάς είναι εμφύλιος πόλεμος, άνοιξε την προοπτική του να υπάρξει ένας πραγματικός πόλεμος εναντίον μιας μεγάλης γειτονικής χώρας. Και για την Ουκρανία, ένας τέτοιος πόλεμος θα μπορούσε να είναι υπαρξιακός.

Με την απειλή του πολέμου να υποχωρεί, είναι σημαντικό να μην χαθεί αυτή η επικίνδυνη εμπειρία, και αντί αυτού, να αντληθούν διδάγματα από αυτή. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τι οδηγεί τη συμπεριφορά των εμπλεκομένων μερών, να εξηγήσει τις κινήσεις που κάνουν και να εξετάσει τα μεσο-βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα.

Επτά χρόνια μετά την επανάσταση του Maidan, η Ουκρανία ειναι μια χώρα με πολλές δυσκολίες. Οικονομικά, το ΑΕΠ της είναι 20% χαμηλότερα από ό,τι βρισκόταν πριν από το Maidan. Πολιτικά, δεν έχει ακόμη δημιουργηθεί μια σταθερή ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων. Ιδεολογικά, και με πολλούς τρόπους πολιτισμικά, συνεχίζει να είναι διαιρεμένη. Η Ουκρανία έχει γίνει φύλακας της Δύσης, αλλά οι προοπτικές του να γίνει δεκτή στο ΝΑΤΟ, για να μην πούμε στην ΕΕ, είναι πολύ απομακρυσμένες: ουσιαστικά ανύπαρκτες για το προσεχές μέλλον. Από το 2019 που εξελέγη πρόεδρος, ο Volodomyr Zelensky και το κόμμα του έχουν χάσει μεγάλο μέρος της κάποτε εκπληκτικής δημοτικότητάς του. Το κόμμα Υπηρέτης του Λαού, έχει δεχθεί σκληρή πίεση από τη ρωσόφωνη αντιπολίτευση που έχει την βάση της στα ανατολικά της χώρας, και τους εθνικιστές στα δυτικά.

Επτά χρόνια μετά από την έναρξη της αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ, η Ρωσία ετοιμάζεται για ακόμη μεγαλύτερες πιέσεις από την Ουάσιγκτον. Για τον Αμερικανό πρόεδρο Biden, η Ρωσία είναι χαμηλότερη προτεραιότητα στην εξωτερική πολιτική από ό,τι ήταν για οποιαδήποτε κυβέρνηση των ΗΠΑ από το FDR. Ο Biden μιλά ωστόσο, επιβάλλει κυρώσεις και κυνηγά τα ρωσικά συμφέροντα όπως τον αγωγό Nord Stream 2. Οι σχέσεις της Ρωσίας με την Ευρώπη είναι οι χειρότερες από τις ημέρες του Μιχάηλ Γκορμπατσόφ. Η ειδική σχέση με τη Γερμανία πλέον δεν υπάρχει. Ο διάλογος με τη Γαλλία, έχει σίγουρα βαλτώσει. Την ίδια στιγμή, ο συντονισμός των πολιτικών Ευρώπης και ΗΠΑ για τη Ρωσία έχει αυξηθεί σημαντικά με την έλευση του Biden.

Οι αυτοανακηρυγμένες λαϊκές δημοκρατίες στο Ντονμπάς βρίσκονται σε αναμονή όλα αυτά τα χρόνια. Όλο και περισσότερο απομακρύνονται από την Ουκρανία και ενσωματώνονται όλο και πιο στενά με τη Ρωσία. Το ρούβλι είναι το νόμισμα, τα ρωσικά είναι η μόνη επίσημη γλώσσα, και το 10% ή και περισσότερο του πληθυσμού των 3,6 εκατ. έχει ήδη λάβει την ρωσική ιθαγένεια. Ωστόσο το μέλλον τους είναι ασαφές. Η Μόσχα, δεσμευμένη ακόμη από την ειρηνευτική διαδικασία του Μινσκ και απρόθυμη να διακόψει τους εναπομείναντες δεσμούς με την Ευρώπη, η Μόσχα δεν θα αναγνωρίσει επισήμως τις δημοκρατίες ούτε θα τις επιτρέψει να προσχωρήσουν στη Ρωσία. Η απογοήτευση αυξάνεται.

Το ότι πέρασε ο φόβος του πολέμου, δεν είναι το ίδιο με την αποκλιμάκωση. Το υψηλό επίπεδο έντασης στην περιοχή είναι τώρα το new normal. Δυστυχώς, δεν υπάρχει πολιτική λύση στον ορίζοντα. Η συμφωνία Μινσκ 2, η βάση για τη διπλωματική διαδικασία για τη λήξη της σύγκρουσης στο Ντομπας, ήταν νεκρή από την αρχή. Για αυτούς που διατηρούν την εθνική φλόγα στο Κιέβο, η εφαρμογή αυτής της συμφωνίας θα ήταν πάντα μια περίπτωση ακραίας προδοσίας. Ο Poroshenko την υπέγραψε μόνο επειδή ο ουκρανικός στρατός αποδεκατίστηκε στο Ντονμπάς και ήταν ο μόνος τρόπος να σταματήσει την καταστροφή. Ωστόσο, το να τεθεί η συμφωνία σε ισχύ, απειλούσε να υπονομεύσει τη δουλειά που έγινε με την επανάσταση στο Maidan, εάν δινόταν πάτημα στη Ρωσία, και ως εκ τούτου θεωρήθηκε εντελώς απαράδεκτη. Η αποχώρηση από τη συμφωνία του Μινσκ δεν είναι επιλογή ούτε για το Κιέβο ωστόσο, διότι η συμφωνία ήρθε με τη διαμεσολάβηση του Παρισιού και του Βερολίνου. Η αποστολή του Zelensky να κάνει τη Ρωσία να συμφωνήσει σε μια μεγάλη αναθεώρηση των όρων της συμφωνίας του Μινσκ υπέρ της Ουκρανίας, αποδείχθηκε αδύνατη.

Η επέκταση των συνομιλιών με το σχήμα της "Νορμανδίας” (μεταξύ των Γαλλίας, Γερμανίας, Ρωσίας και Ουκρανίας) για να επιτευχθεί ο διάλογος που θα οδηγήσει σε συμφωνία, είναι και αδύνατο -η Ρωσία είναι απίθανο να συμφωνήσει στη συμμετοχή των ΗΠΑ- και ανέφικτο: ακόμη και εάν οι ΗΠΑ -που δεν το θέλουν ιδιαιτέρως- επρόκειτο να συμμετάσχουν, δεν θα οδηγούσε στο να βρεθεί η Ρωσία υπό μεγαλύτερη πίεση από τις ΗΠΑ.

Ελλείψει προόδου της συμφωνίας του Μινσκ και των συνομιλιών της Νορμανδίας ωστόσο, η διπλωματία όλο και περισσότερο δεν θα ασκείται με τον συνήθη τρόπο των οδυνηρών αλλά εμπιστευτικών διαπραγματεύσεων, αλλά με την αποστολή μηνυμάτων μέσω συγκεκριμένων δράσεων, όπως οι τωρινές ενέργειες της Ρωσίας στα ουκρανικά σύνορα. Η μόνη σωτηρία που απομένει για την ειρήνη, θα είναι η άμεση επαφή μεταξύ των ρωσικών και αμερικανών επικεφαλής του στρατού.

Capital

 

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση