Γιατί η κατοχική Τουρκία δεν μπορεί να αναλάβει ενεργό ρόλο στην Ουκρανία

Το φοβικό σύνδρομο που έχουμε απέναντι στην Τουρκία, έχει πολλές πτυχές και δεν έχει να κάνει μόνο με το οτι για πολλές δεκαετίες αφήσαμε την Άγκυρα να μας απειλεί παράνομα, έχοντας πλαισιώσει την ελληνοτουρκική διένεξη στο casus belli (1995). Το φοβικό μας σύνδρομο μας έχει κάνει να σκεφτόμαστε με πρώτη μας μέριμνα για το ”ποιός θα έρθει να μας σώσει”.

Πάνω σε αυτήν την σκέψη, χτίζονται θνησιγενείς δεύτερες και τρίτες σκέψεις. Μια από αυτές, είναι η εξής: Τώρα που ”άναψε” για τα καλά η σύγκρουση στην Ουκρανία, η Τουρκία γίνεται ξανά σημαντική για τις ΗΠΑ.

Αν η Ρωσία και η Τουρκία έχουν ειδικές σχέσεις, τότε Δύση και Ρωσία θα κάνουν τα πάντα για να αποσπάσουν τις ”καλές υπηρεσίες της Τουρκίας” και έτσι εμείς, θα μείνουμε μόνοι μας. Ο σωστός συλλογισμός θα ξεκινούσε με αυτοπεποίθηση και θα έθετε ως αρχή οτι είμαστε μόνοι μας.
Ο σωστός συλλογισμός θα είχε σαν βάση οτι τις δικές μας δουλειές δεν πρέπει να τις δίνουμε σε άλλους γιατί η βοήθεια στην πολιτική λέγεται συναλλαγή. Μόνο προτεκτοράτα ελπίζουν σε ξένη βοήθεια.
Σε κάθε περίπτωση όμως, υπάρχουν πολύ σημαντικοί λόγοι για τους οποίους η Τουρκία, όχι μόνο δεν μπορεί να προσφέρει στην κρίση της Ουκρανίας, αλλά αν το κάνει, θα υπογράψει την καταδίκη της.

Οι ΗΠΑ έχουν αποφασίσει να ενοχλήσουν το ρωσικό μαλακό υπογάστριο χωρίς την Τουρκία

Στην Ουάσινγκτον διεξάγεται ένα ”πείραμα”. Εδώ και ένα χρόνο περίπου, η Τουρκία θεωρείται χαμένη υπόθεση. Μπορεί στο πίσω μέρος του μυαλού τους οι Αμερικανοί να έχουν την αντίστροφη μέτρηση της πολιτικής ζωής του Ερντογάν, όμως γνωρίζουν οτι και η επόμενη μέρα της Τουρκίας θα είναι δύσκολη και θα χρειαστούν χρόνια για μια μετάβαση. Αυτό είναι το καλό σενάριο.

Το κακό σενάριο ίσως να συνοδεύεται και από μια διαφορετική αποτύπωση του σημερινού χάρτη της Τουρκίας και των προς νότο και ανατολάς, περιοχών της. Οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να εμπιστευτούν την Τουρκία στο να αναλάβει αμερικανικά βάρη στην Ουκρανία.

Γνωρίζουν οι Αμερικανοί οτι απώτερος στόχος της Τουρκίας είναι να φέρει μεγαλύτερη ένταση στις σχέσεις τους με τη Ρωσία. Γνωρίζουν οτι οι Τούρκοι είναι όμηροι των Ρώσων στη Συρία και οτι οι ίδιοι οι Ρώσοι, κρατούν την ύπαρξη της Τουρκίας μέσω των Κούρδων της Συρίας.

Οι ΗΠΑ θεωρούν οτι στην Τουρκία λαμβάνει χώρα μια περίοδος αστάθειας η οποία εγκυμονεί περαιτέρω εξελίξεις. Δεν μπορούν να ποντάρουν σε ένα πολιτικό σύστημα το οποίο έχει γεμίσει βεζίρηδες. Σαφώς οι ΗΠΑ θα ενθάρρυναν ένα απονενοημένο διάβημα του Ερντογάν αυτήν την περίοδο, αλλά όχι στην Ουκρανία και όχι με το ΝΑΤΟ να κινδυνεύει.
Οι ΗΠΑ θέλουν στη Ρωσία να συνεχίζεται η κρίση, χωρίς να εμπλακούν σε πόλεμο. Από την άλλη, ο Biden ακολουθεί την πολιτική που είχε περιγράψει στην προ ενός έτους συνέντευξή του. Βοηθά και στηρίζει όλες εκείνες τις φωνές στην Τουρκία που αντιτίθενται στον αυταρχισμό του Ερντογάν.

Η Ρωσία έτοιμη να ”εκτελέσει” την Τουρκία, όποτε αυτό χρειαστεί

Όπως έχουμε πει πολλές φορές, η σχέση μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας ταυτίζεται για τη Μόσχα με το ”κράτα κοντά τον εχθρό σου”. H Toυρκία είναι ανταγωνιστική δύναμη προς τη Ρωσία για τρείς λόγους που αφορούν την ρωσική ασφάλεια:

Πρώτον, η Τουρκία μετεξελισσεται σε μια χώρα που το πολιτικό ισλάμ εργαλειοποιείται και η Ρωσία δε θέλει να δει Τσετσένους να συνεργάζονται με τη ΜΙΤ.

Δεύτερον, η Κεντρική Ασία αποτελεί τον ζωτικό χώρο της Ρωσίας και την ίδια στιγμή, η Τουρκία επιθυμεί να εκμεταλλευτεί τουρκόφωνους πληθυσμούς της περιοχής για να διεκδικήσει ρόλο. Οι Ρώσοι ξέρουν οτι η Τουρκία δεν είναι επιθυμητή για τους Άραβες και οτι το όραμα της ”προστάτιδας δύναμης των μουσουλμάνων” είναι καταδικασμένο, όπως και το αντίστοιχο ευρωπαϊκό και έτσι η Τουρκία θα στραφεί στην Κεντρική Ασία στην οποία διεκδικεί επιρροή και η Κίνα.

Τρίτον, η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ και γι’αυτό οι Ρώσοι έσφιξαν τη θηλιά στην Τουρκία, ελέγχοντας τη Βόρεια Συρία και το κουρδικό στοιχείο. Αν η Τουρκία αναμειχθεί ενεργά στην Ουκρανία, τότε στη Συρία θα ανοίξει ο ασκός του Αιόλου. Για κακή τους τύχη, οι Τούρκοι έκαναν ένα μοιραίο λάθος φυλακίζοντας τον ηγέτη του Κουρδικού Κόμματος της Τουρκίας και λίγο πριν ξεσπάσει η κρίση στην Ουκρανία, συνέλαβαν και βουλευτή του ίδιου κόμματος.

Αν η Τουρκία προστρέξει στη Δύση για να τη βοηθήσει στη Συρία προκειμένου σε αντάλλαγμα να εμπλακεί η Άγκυρα στην Ουκρανία, τότε πολύ απλά δε γίνεται να τη λάβει γιατί στη Συρία αποφασίζει από το 2015, η Ρωσία. 

Εσωτερική αστάθεια και οικονομική αιμορραγία

Ο Ερντογάν σαφώς και θα ήθελε πολύ να πλειστηριάσει τη θέση του στην Ουκρανία. Οι προθέσεις όμως πάντα καθορίζονται από την πραγματικότητα. Το πολιτικό του μέλλον είναι αβέβαιο (με ό,τι συνεπάγεται η πολιτική αβεβαιότητα στην Τουρκία). Η οικονομία του Ερντογάν έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που η φυγή κεφαλαίων είναι καθημερινότητα και αν η Τουρκία ανακατευτεί ενεργά στην Ουκρανία, τότε οι αγορές θα της δώσουν τη χαριστική βολή.

Ο Ερντογάν αλλάζει κεντρικούς τραπεζίτες προκειμένου να καλυφθούν σκάνδαλα και είναι θέμα χρόνου να αποκλαυφθούν τα πάντα. Ένας πιθανός πόλεμος στην Ουκρανία, δεν θα τελειώσει εύκολα. Άλλος ένας λόγος που καθιστά τον Ερντογάν να υπολογίσει το πολιτικό του μέλλον είναι οτι το ΑΚΡ έχει διασπαστεί.

Όσες συλλήψεις και αν κάνει, οι πολιτικοί του αντίπαλοι είναι σαν τη Λερναία Ύδρα. Όλοι έχουν καταλάβει οτι καταρρέει και το παλάτι έχει γεμίσει ”Βρούτους”. Ο Ακάρ , ο Καλίν, ο Τσαβούσογλου και ο Σοϊλού, έχουν γίνει πασάδες που από τώρα ακονίζουν τα ξίφη τους για την επόμενη μέρα.
Οι ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας δεν έχουν συνοχή καθώς το στράτευμα έχει πολιτικοποιηθεί με τους ισλαμιστές και τους κεμαλικούς να έχουν πόλεμο.
Μετά τη δήλωση των στρατιωτικών και τις συλλήψεις που ακολούθησαν, (Ο Ερντογάν θεωρεί οτι είναι ένα μανιφέστο πραξικοπήματος και σε αυτό μπορεί να έχει δίκιο…) μόνο ένας αυτοκαταστροφικός θα ακουμπούσε τις επιδιώξεις του στον τουρκικό στρατό. Ούτε ο Ερντογάν αλλά ούτε και η Δύση.

Επομένως, εξωτερικοί αλλά και εσωτερικοί λόγοι υπαγορεύουν στον Ερντογάν να είναι πολύ προσεκτικός στην Ουκρανία και επειδή δεν μπορεί να ασχοληθεί ενεργά εκεί, ξεκίνησε να απειλεί την Ελλάδα και την Κύπρο. Ο Ερντογάν γνωρίζει οτι χρειάζεται πάντα έναν εξωτερικό εχθρό για να κρατάει την πολιτική και κοινωνική συνοχή της Τουρκίας.

Η εμπλοκή μεγάλων δυνάμεων στην Ουκρανία, του δίνει την ευκαιρία να ασχοληθεί με το Αιγαίο και την Κύπρο, θεωρώντας οτι καμία μεγάλη δύναμη δε θα ασχοληθεί. Το πρόβλημά του βέβαια είναι η Αλεξανδρούπολη και το Βόρειο Αιγαίο, όμως μπορεί στο μυαλό του να έχει έναν εκβιασμό που θα αφορά τον Βόσπορο. Η Ελλάδα έχει μια χρυσή ευκαιρία να προχωρήσει στα 12ν.μ. αν η κατάσταση στην Ουκρανία εκτροχιαστεί.

Η Ελλάδα πρέπει να μάθει να εκμεταλλεύεται με σύνεση και αποφασιστικότητα τις διεθνείς εξελίξεις υπέρ της και με αυτόν τον τρόπο, θα αντιστρέψει υπέρ της μια κατάσταση που είναι δυσάρεστη για τον Ελληνισμό εδώ και δεκαετίες. Να είμαστε σίγουροι για ένα πράγμα. Η Ελλάδα δε θέλει να κάνει πόλεμο και η Τουρκία δεν μπορεί να κάνει πόλεμο.

Αλέξανδρος Δρίβας
Στρατηγικός αναλυτής, Ph.D. Candidate και Research Fellow στο Hellenic American Leadership Council (HALC)

HellasJournal

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση